Quả mắc kham đang vào mùa chín, loại quả đặc trưng của núi rừng Tây Bắc này còn được gọi là me rừng, chùm ruột núi, quả lý gai. Quả mắc kham đặc trưng với vị chua ngọt, hơi đắng khi ăn và để lại vị ngọt đầu lưỡi đang được các chị em "săn lùng" thời gian gần đây.
Lợi ích của quả me rừng
Quả mắc kham có tên khoa học là Phyllanthus Emblica (hay Emblica officinalis), tiếng Anh gọi là quả Amla (hoặc Indian Gooseberry). Đây là một loại thực vật có quả ăn được thuộc họ Diệp Hạ Châu. Quả mắc kham có hình tròn, vỏ mọng, có hạt, có màu xanh, khi chín hơi vàng nhạt. Quả có vị hơi chua và đắng nhẹ. Theo Y học cổ truyền Ấn Độ thì toàn bộ cây- bao gồm quả, lá và hạt mắc kham đều có giá trị chữa bệnh.
Theo BS Đông y Nguyễn Hữu Trường (làm việc tại TP.HCM), trong Đông y, mắc kham hay còn gọi là me rừng có tính mát, tác dụng chữa cảm mạo phát sốt, ho, đau cổ họng, miệng khô khát. Y học cổ truyền sử dụng mắc kham trong các bài thuốc và được biết đến như một vị thuốc nhiều hơn là một loại quả ăn vặt. Trong quả chứa hàm lượng vitamin C rất cao. Không chỉ là món ăn vặt, chị em được hưởng lợi làm đẹp da, chống lão hóa không ngờ từ loại quả rừng này.
Giàu vitamin C, mắc kham được biết đến với đặc tính chống oxy hóa. Uống nước ép mắc kham vào buổi sáng có thể giúp hệ thống miễn dịch của bạn tăng cường đáng kể, chống lại nhiễm trùng và tăng cường sức khỏe tổng thể.
1. Công dụng của quả mắc kham đối với sức khỏe
Sự hiện diện của vitamin C, alkaloid, ellagitannin, axit gallic, emblicanin A và emblicanin B, flavonoid (đặc biệt là rutin và quercetin), và nhiều loại phân tử sinh học, làm cho quả mắc kham có nhiều công dụng đối với sức khỏe và được đánh giá cao trong việc lựa chọn nghiên cứu thuốc với ít tác dụng phụ.
Quả mắc kham hay còn gọi là quả me rừng. (Ảnh: ST)
Ợ nóng
Theo Healthline, một nghiên cứu kéo dài 4 tuần ở 68 người mắc trào ngược dạ dày thực quản với chứng ợ chua đặc trưng xảy ra thường xuyên cho thấy, với liều 1.000 mg viên quả mắc kham mỗi ngày đã giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của chứng ợ nóng và nôn mửa nhiều hơn so với nhóm dùng giả dược.
Chống lão hóa
Do hàm lượng vitamin C cao lý tưởng nên quả mắc kham có nhiều lợi ích chống lão hóa đầy hứa hẹn. Vitamin C là một chất chống oxy hóa có thể giúp ngăn ngừa các tổn thương tế bào và giúp làm chậm quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Chúng bao gồm:
- Da: Ngăn ngừa phân hủy collagen giúp da có độ đàn hồi và săn chắc
- Tóc: Một số bằng chứng cho thấy chiết xuất quả mắc kham có thể thúc đẩy sự phát triển tóc và ức chế một loại enzyme gây rụng tóc
- Thị lực: Nghiên cứu trong ống nghiệm đã chỉ ra rằng, chiết xuất quả mắc kham có thể giúp bảo vệ và chống lại bệnh thoái hóa điểm vàng có liên quan tới tuổi tác bằng cách cải thiện sức khỏe ty thể của tế bào mắt.
Ung thư
Theo Healthline, trong các nghiên cứu ống nghiệm và trên động vật thì chiết xuất từ quả mắc kham cho thấy có thể hỗ trợ tiêu diệt một số loại tế bào ung thư bao gồm ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồn trứng và ung thư phổi.
Bên cạnh đó, chiết xuất này còn có thể đóng vai trò trong việc ngăn ngừa ung thư hiệu quả nhờ tác dụng chống oxy hóa cao của phytochemical chẳng hạn như tannin và flavonoid cùng hàm lượng vitamin C.
Quả mắc kham có nhiều cách chế biến khác nhau. (Ảnh: ST).
Tuy vậy, chưa có nghiên cứu được thực hiện trên người liên quan tới tác dụng chống ung thư của quả mắc kham nên người bị ung thư cần thực hiện theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
Sức khỏe tim mạch
Một trong những công dụng phổ biến nhất của quả mắc kham là tăng cường sức khỏe tim mạch bao gồm:
- Tác dụng chống oxy hóa giúp bảo vệ cơ thể chống lại các tổn thương oxy hóa liên quan tới tim mạch, theo một số nghiên cứu trên động vật
- Tác dụng điều chỉnh chức năng nội mô ở người mắc tiểu đường type 2 khi dùng 1.000mg quả mắc kham mỗi ngày tương tự như thuốc atovastatin
- Chống viêm, giảm đáng kể tình trạng viêm nhiễm - được cho là có liên quan đáng kể tới sự phát triển của bệnh tim
- Bình thường hóa lượng mỡ trong máu dựa trên kết quả nghiên cứu quan sát trên người cho thấy lượng mỡ trong máu được cải thiện đáng kể, bao gồm chất béo trung tính, cholesterol toàn phần và cholesterol xấu cũng như tăng cholesterol tốt
- Quả mắc kham có tác dụng giảm huyết áp dựa trên cơ chế hoạt động tương tự như thuốc giãn mạch có tác dụng mở rộng mạch máu, từ đó tăng cường lưu thông máu và giảm huyết áp
- Ngăn ngừa hình thành cục máu đông - nguyên nhân gây đau tim, đột quỵ nếu các cục máu đông này gây tắc nghẽn động mạch
Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người vẫn còn hạn chế và cần nhiều nghiên cứu hơn trước khi kết luận quả mắc kham có thể trở thành chất bổ sung hiệu quả cho sức khỏe tim mạch.
Cải thiện lượng đường trong máu
Theo một số nghiên cứu trên động vật cho thấy quả mắc kham có thể giúp giảm lượng đường trong máu lúc đói và sau ăn. Tác dụng này cũng được ghi nhận trong một nghiên cứu năm 2011 đăng tải trên NCBI có quy mô 32 người tham gia sử dụng 1 - 3 gam bột quả mắc kham trong 21 ngày liên tục.
Chống lại tổn thương gan
Theo Healthline, trong các nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất quả mắc kham có thể bảo vệ chống lại các tổn thương gan do chế độ ăn nhiều chất béo hoặc N-nitrosodiethylamine - một chất gây độc cho gan nhờ tác dụng chống viêm, chống oxy hóa và sự hiện diện của chất ức chế cytochrom P450 2E1 (CYP2E1) và khả năng ổn định màng của loại quả này. Tuy nhiên, tác dụng này vẫn chưa được nghiên cứu trên người.
Tăng cường sức khỏe miễn dịch
Quả mắc kham giàu vitamin C chiếm 600 - 800% giá trị vitamin C cần hàng ngày (DV) đem đến nhiều tác dụng đối với hệ miễn dịch như giảm tổn thương tế bào và viêm nhiễm, đặc biệt tình trạng viêm mãn tính có liên quan tới việc tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường type 2, bệnh tim hay các rối loạn tự miễn dịch.
Ngoài ra, vitamin C cũng giúp tăng cường hệ miễn dịch bằng cách thúc đẩy tăng sinh thực bào - là những tế bào miễn dịch chuyên biệt giúp "nuốt chửng" những tác nhân xâm nhập gây hại cho cơ thể.
Quả mắc kham giàu vitamin C. (Ảnh: ST).
Kháng khuẩn
Theo ScienceDirect, cả chiết xuất nước và hữu cơ của quả mắc kham đều cho thấy hoạt tính kháng khuẩn mạnh chống lại các khuẩn như Bacillus cereus, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa và Serratia marcescens, Klebsiella ozaenae, Proteus mirabilis, Salmonella paratyphi A và B , và Klebsiella pneumonia, Pasteurella multocida và Candida albicans.
Hạ sốt và giảm đau
Hàm lượng polyphenolic (carbohydrate, axit amin, alkaloid và tannin) có trong chiết xuất quả mắc kham có tác dụng giảm đau và hạ sốt đáng kể trong thử nghiệm trên chuột. Điều này mở ra lợi ích tiềm năng của chiết xuất quả mắc kham trong ứng dụng thần kinh và sau phẫu thuật.
Giảm đau nhức xương khớp
Theo trang Health Shots, mắc kham chứa các đặc tính chống viêm, giúp giảm viêm trong cơ thể và làm giảm các triệu chứng của bệnh mãn tính. Dùng mắc kham thường xuyên có thể giảm đau khớp, sưng tấy khớp.
Vào những ngày nhiệt độ xuống sâu như hiện nay, đây chính là một trong những giải pháp hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp cực kỳ hiệu quả.
Cải thiện sự phát triển của tóc
Mắc kham được biết đến với tác dụng thúc đẩy sức khỏe của tóc. Uống nước ép mắc kham giúp củng cố nang tóc, giảm rụng tóc và cải thiện chất lượng cũng như kết cấu tổng thể của tóc.
Tốt cho mắt
Ngoài vitamin C, mắc kham còn là nguồn cung cấp vitamin A rất tốt cho thị lực. Tiêu thụ thường xuyên sẽ giúp mắt khỏe hơn, giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể do tuổi tác.
2. Rủi ro tiềm ẩn của quả mắc kham
Quả mắc kham có thể gây ra một số tác dụng phụ đối với sức khỏe nếu không ăn quả mắc kham đúng cách hay lạm dụng các chất bổ sung quả này.
Chẳng hạn do đặc tính ngăn ngừa sự hình thành của cục máu đông nên quả mắc kham có thể làm loãng máu và ngăn ngừa đông máu bình thường. Nhưng nếu bạn bị các rối loạn chảy máu hoặc đang dùng thuốc chống đông máu thì bạn nên nói chuyện với bác sĩ để tránh nhân tác dụng lên và gây hại cho cơ thể. Điều này cũng được khuyến cáo không nên dùng quả mắc kham trước khi phẫu thuật do nguy cơ chảy máu cao.
Bạn cũng nên thận trọng khi ăn quả mắc kham nếu đang uống thuốc điều trị tiểu đường type 1 và type 2 do tác dụng giảm lượng đường trong máu của loại quả này.
Ngoài ra, do thiếu bằng chứng liên quan tới độ an toàn cho phụ nữ mang thai hay đang cho con bú hoặc đang cố gắng mang thai nên nếu bạn thuộc nhóm người này cũng không nên ăn quả mắc kham.