Nước tăng lực thường chứa caffeine và taurine giúp người uống tỉnh táo. Tuy nhiên, nếu dùng quá liều, hai chất này có tác động không tốt tới sức khỏe con người.
Nước tăng lực thường được quảng cáo là giúp người uống cảm thấy sảng khoái, tỉnh táo và tràn đầy năng lượng. Tuy nhiên, cảm giác này thường được tạo ra nhờ lượng caffeine và đường cao trong loại đồ uống này. Việc thi thoảng sử dụng nước tăng lực không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng uống một lượng lớn trong thời gian dài được chứng minh là có liên hệ tới nhiều chứng bệnh, từ huyết áp tới tim mạch.
Nước tăng lực được bày bán và sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia. (Ảnh: Cosmopolitan).
Cảm giác tỉnh táo là nhờ caffeine
Caffeine là một chất tự nhiên có trong thực vật như hạt cà phê và lá trà. Chất này cũng có thể được tổng hợp nhân tạo và thêm vào các sản phẩm. Cơ thể con người không cần caffeine - chất không có giá trị dinh dưỡng. Tuy nhiên,chất này có khả năng kích thích hệ thần kinh trung ương và tạo ra cảm giác tỉnh táo, thoát khỏi mệt mỏi trong thời gian ngắn.
Caffeine có thể gây ra các phản ứng phụ như tăng nhịp tim, tạo cảm giác lo lắng, buồn bã, làm rối loạn giấc ngủ, gây bứt rứt và run rẩy. Khi dùng ở mức thấp, bạn có thể cảm thấy có năng lượng và hoạt bát hơn, nhưng theo thời gian, việc uống quá nhiều caffeine có thể gây ra các triệu chứng như cai nghiện khi không sử dụng.
Theo Cục Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), mức caffeine khoảng 400 mg một ngày là hạn an toàn cho người trưởng thành khỏe mạnh. Lượng caffeine này tương tương 4 cốc cà phê hoặc một lon nước tăng lực. Australia giới hạn lượng caffeine chặt chẽ trong các thức uống có gas và nước tăng lực. Ngoài ra, thực phẩm hay đồ uống có chứa caffeine phải có thông báo rõ ràng trên nhãn.
Do có khả năng kích thích thần kinh trung ương, tăng nhịp tim và tuần hoàn máu, caffeine có khả năng khiến bạn tạm thời cảm thấy tỉnh táo và giàu năng lượng. Chất này có thể ngăn adenosine hoạt động, làm giảm cảm giác mệt mỏi, giúp người dùng làm việc trong thời gian dài hơn.
Lượng caffeine vừa phải không ảnh hưởng tới sức khỏe của người trưởng thành bình thường, đặc biệt là người có chế độ tập luyện và ăn uống lành mạnh. (Ảnh: Theloop).
Lượng caffeine trong các loại nước tăng lực dao động từ 6 tới 250mg. Tuy nhiên, ngoài caffeine, nước tăng lực còn có nhiều nguyên liệu khác, như đường, taurine, vitamin B...
Taurine có hại không?
Taurine là một axit amino dạng tự do có trong thực phẩm và tự sản sinh trong cơ thể người, có thể được bổ sung đầy đủ chỉ qua chế độ ăn. Cơ thể tạo ra taurine trong quá trình tập luyện hay căng thẳng. Do đó, chất này thường được sử dụng trong nước tăng lực.
Ở dạng tự nhiên, taurine có tác động tích cực lên hệ tim mạch, hệ thần kinh và hệ miễn dịch. Chất này có khả năng làm giảm triệu chứng lo âu do caffeine tạo ra. Một số nhà nghiên cứu cho rằng điều này có thể khiến người uống cảm thấy chưa thỏa mãn do thiếu adrenalin từ nước tăng lực, khiến họ tiếp tục uống thêm và vượt quá mức caffeine giới hạn.
Các nhà nghiên cứu ở Cao đẳng y Weill Cornell (New York, Mỹ) cho biết taurine có thể là nguyên nhân khiến người uống cảm thấy mệt mỏi hơn sau khi giai đoạn tỉnh táo nhờ nước tăng lực qua đi. Đến nay, rất ít nghiên cứu cho ta biết cụ thể về lượng taurine từ đồ uống có thể truyền lên não, hay về tương tác giữa caffeine và taurine có ảnh hưởng thế nào lên cơ thể.
Một vấn đề đáng lo ngại là giới trẻ có trào lưu trộn nước tăng lực với rượu. Lượng taurine nạp vào cơ thể một ngày chỉ nên ở khoảng 100-500mg, và một lon nước tăng lực phổ biến có khoảng 1.000 mg taurine tổng hợp. Một số người uống tới 8 lon một ngày, tương đương 8.000mg taurine, gây ra hiện tượng như sử dụng thuốc giảm đau.Việc trộn chất này với rượu có nguy cơ gây tổn hại cho cơ thể.
Hạn chế sử dụng nước tăng lực
Theo một nghiên cứu của Mayo Chinic (Mỹ), nước tăng lực có thể làm tăng huyết áp, tạo hormone căng thẳng và khiến một người dùng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Viện Nhi khoa Mỹ khẳng định không nên cho trẻ em hay thiếu niên uống nước tăng lực. Người có vấn đề về tim cũng nên tránh loại đồ uống này.
Nhiều thanh thiếu niên có thói quen uống nước tăng lực hàng ngày. Điều này gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe. (Ảnh: Maclean's).
Tất nhiên, với người khỏe mạnh bình thường, việc thi thoảng uống nước tăng lực không có tác động gì nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu ở trong tình huống thực sự cần uống, bạn nên chọn loại không đường và có hàm lượng caffeine thấp.
Thay vì phụ thuộc vào nước tăng lực hay các loại đồ uống có chứa caffeine để giữ tỉnh táo, bạn nên ngủ đủ giấc, bổ sung nước, duy trì chế độ ăn giàu năng lượng và tập luyện thường xuyên. Bạn cũng có thể lực chọn nguồn caffeine tự nhiên như cà phê hay trà xanh để tạm thời thoát khỏi cơn buồn ngủ khi cần thiết.