Truyền thuyết về hai loài quái vật khát máu - thường xuất hiện trong các bộ phim kinh dị Hollywood - bắt nguồn từ một căn bệnh nguy hiểm ở đời thực. Đó là bệnh dại.
Zombie (xác sống) và ma cà rồng có đặc điểm chung là ăn thịt hoặc hút máu người, và chỉ một vết cắn của chúng là đủ biến nạn nhân trở thành zombie và ma cà rồng mới. Theo The Verge, các nhà khoa học cho biết huyền thoại về hai loài quái vật này xuất phát từ một căn bệnh đáng sợ ở đời thực. Đó là bệnh dại.
Virus bệnh dại lây lan qua vết cắn hay vết xước do động vật nhiễm bệnh gây ra, thường là chó hoặc gấu mèo. Từ vết cắn, virus bệnh dại xâm nhập não người, gây ra những hậu quả khủng khiếp.
Các triệu chứng của bệnh dại là đau đầu, sốt, lo lắng, đau cơ, bị ảo giác, co giật rồi hôn mê. Nạn nhân thậm chí có thể trở nên cuồng dại. Chỉ sau vài ngày, gần 100% người bị bệnh dại thiệt mạng.
Binh đoàn zombie tấn công thành phố Jerusalem trong phim World War Z. (Ảnh: Paramount).
Ngày nay, y học đã phát triển vaccine chống bệnh dại một cách hiệu quả. Nhiều người thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với động vật có thể tiêm vaccine phòng bệnh. Tuy nhiên, ở nhiều nơi trên thế giới, tình trạng thiếu hụt vaccine vẫn xảy ra.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm vẫn có hàng chục nghìn người thiệt mạng vì bệnh dại, chủ yếu ở châu Á và châu Phi. 99% trường hợp lây nhiễm là do chó cắn. Và có tới 40% người bị động vật dại cắn là trẻ em dưới 15 tuổi.
Bệnh dại đã tồn tại hàng nghìn năm qua. Căn bệnh đáng sợ này được nhắc đến trong các văn thư Hi Lạp cổ và trong các tài liệu viết bằng tiếng Sumer (ngôn ngữ phổ biến tại miền nam Lưỡng Hà từ thiên niên kỷ thứ 4 trước Công nguyên).
Trong sử thi Iliad của Homer, chiến binh Hector của thành Troy dùng từ "lyssa" để mô tả cơn giận dữ điên cuồng. Đây là từ được dùng để chỉ bệnh dại trong các tài liệu y khoa cổ của Hi Lạp.
Chuyên gia Bill Wasik - tác giả cuốn Rabid - cho biết người thời cổ xưa cho rằng nạn nhân mắc bệnh dại bị linh hồn động vật chiếm giữ thể xác. Và đó là nguồn gốc của những huyền thoại về ma cà rồng, zombie và cả ma sói.
Một số nghiên cứu y khoa cho thấy các triệu chứng của bệnh dại rất giống với những mô tả về ma cà rồng và zombie. Ví dụ, nghiên cứu đăng trên tạp chí Neurology năm 1998 cho biết ma cà rồng săn mồi vào ban đêm, thường tấn công phụ nữ trong khi virus bệnh dại khiến nạn nhân mất ngủ và trở nên hung hãn.
Nữ ma cà rồng do Kate Beckingsale thủ vai trong Underworld. (Ảnh: Screen Gems).
Ma cà rồng được mô tả là có thể biến thành chó hoặc dơi. Đây là hai loài động vật có khả năng làm lây lan virus bệnh dại. Một nghiên cứu của các chuyên gia Đại học California (Mỹ) năm 2013 cho thấy zombie và nạn nhân bệnh dại có nhiều điểm tương đồng.
Zombie cực kỳ hung hãn, khát máu và thường chảy dãi nhớt lòng thòng. Thỉnh thoảng chúng đi cà nhắc, giống như nạn nhân bệnh dại bị co giật.
Theo chuyên gia Wasik, có một "mối quan hệ văn hóa" rõ ràng giữa bệnh dại và các loài quái vật huyền thoại như zombie, ma cà rồng và ma sói. Trong quá khứ, loài người không hiểu rõ cách virus bệnh dại lan truyền. Do đó, các ca lây nhiễm bệnh dại trở thành nguồn gốc của những sinh vật bóng đêm này.
Theo nghiên cứu đăng trên Neurology, một ví dụ cụ thể là vào thập niên 1720, đại dịch bệnh dại hoành hành dữ dội ở Đông Âu. Đó cũng là khu vực mà truyền thuyết về ma cà rồng vô cùng phổ biến.