Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn trung ương, hiện tượng nắng nóng bất thường đang xảy ra ở miền Bắc và miền Trung được đánh giá là kỷ lục trong 15 năm qua. Vậy tại sao lại có đợt nắng nóng bất thường này?
Nguyên nhân nắng nóng dữ dội ở miền Bắc và miền Trung
Cơ quan dự báo thời tiết trung ương cho biết ngày hôm qua (30/06), nắng nóng đã xảy ra trên diện rộng ở khu vực Bắc Bộ và các tỉnh ven biển Trung Bộ với nhiệt độ cao nhất phổ biến 36 – 39 độ, một số nơi trên 39 độ như: Hòa Bình 39.5 độ, Việt Trì và Hà Đông (Hà Nội) 39.4 độ, Láng (Hà Nội) 39.8 độ, Sơn Tây (Hà Nội) 40.1 độ, và Nho Quan (Ninh Bình) 40.0 độ, Phủ Lý (Hà Nam) 39.6 độ. Các tỉnh miền Trung cũng ghi nhận nắng nóng dữ dội với Tĩnh Gia (Thanh Hóa) 39.9 độ, Sầm Sơn (Thanh Hóa) và Đô Lương (Nghệ An) 39.5 độ, Con Cuông (Nghệ An) 39.6 độ, Tương Dương (Nghệ An) và Tam Kỳ (Quảng Nam) 39.4 độ…
Nắng nóng hoành hành dữ dội tại miền Bắc và miền Trung. (Ảnh: Báo xây dựng.)
Ngày hôm nay (01/07), nắng nóng sẽ tiếp tục duy trì ở khu vực Bắc Bộ và các tỉnh ven biển Trung Bộ với nhiệt độ cao nhất trong ngày phổ biến 36 – 39 độ, có nơi trên 39 độ.
Dự báo đợt nắng nóng này có khă năng kéo dài đến cuối tuần.
So với đợt nắng nóng cuối tháng 5, đợt này mức nhiệt chưa cao bằng. Tuy nhiên, do gần như suốt ngày đêm trời trong xanh, lặng gió, độ ẩm thấp, nhiệt độ chêch lệch chỉ 4-5 độ C khiến không khí rất ngột ngạt. Như 22h đêm qua, Hà Nội còn nóng 34 độ C, độ ẩm chỉ 63%.
Một triệu thí sinh bắt đầu bước vào kỳ thi "2 trong 1" dưới cái nóng kỷ lục. (Ảnh VTC.)
Ông Lê Thanh Hải, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia, cho biết nguyên nhân của nắng nóng kỷ lục kéo dài này là do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino pha nóng.
Cụ thể, ông Hải cho biết năm 2015 do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, nền nhiệt độ trên phạm vi toàn quốc phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5-1 độ C. Trong đó, từ tháng 3 đến hết tháng 5, nền nhiệt cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 2 độ C. Nắng nóng và nắng nóng gay gắt đến sớm hơn và kết thúc muộn hơn ở các khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ.
Bên cạnh đó, mùa mưa ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ sẽ đến muộn hơn, cùng với lượng mưa ít hơn so với thông lệ. Mùa mưa ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ thường bắt đầu từ cuối tháng 4, nhưng năm nay phải cuối tháng 5 mới bắt đầu. Lũ tiểu mãn ghi nhận ở Bắc Bộ vừa qua cũng rất thấp. Lượng mưa ở Bắc Bộ trong tháng 4 và tháng 5 thiếu hụt so với trung bình nhiều năm từ 20-30%. Chúng ta mới ghi nhận một trận mưa rào và dông lớn vào khoảng ngày 20/4 và một đợt mưa lớn như vậy nữa vào khoảng ngày 22 - 24/5 vừa qua.
El Nino (theo tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là Đứa trẻ, ý nói đến Chúa Giêsu) là hiện tượng nóng lên bất thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 - 12 tháng, hoặc lâu hơn. Hiện tượng El Nino thường xuất hiện 3 - 4 năm một lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn. El Nino xuất hiện sẽ kéo theo sự biến đổi khác thường của nhiệt độ và lượng mưa của nhiều vùng. Ở nước ta, El Nino sẻ giảm thiểu mưa, tăng nhiệt độ, gây nên hạn hán làm mùa màng bị thiệt hại nặng nề.
Ngoài Việt Nam, El Nino cùng với biến đổi khí hậu đã gây nên hiện tượng nắng nóng và khô hạn bất thường đang diễn ra ở nhiều nước trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á năm nay. Đơn cử nhất là đợt nắng nóng kinh hoàng ở Ấn Độ đã làm gần 1.500 người chết trong hơn 1 tuần. Tại Israel, đợt nắng nóng kỷ lục đã gây ra cháy rừng, làm chậm trễ chuyến bay và số trường hợp mất nước, ngất xỉu tăng cao.
Thái Lan mới đây đã ban bố thảm họa hạn hán tại 34 tỉnh thành với khoảng 371.000ha đất nông nghiệp bị ảnh hưởng. Tại Philippines, hạn hán nặng có thể tác động đến sản lượng dừa vốn bị thiệt hại nặng nề sau trận bão Haiyan năm 2013. Trong khi đó, hai nước sản xuất 85% lượng dầu cọ cho thế giới là Indonesia và Malaysia cũng chịu cảnh hạn hán ở một số nơi, nhưng nhìn chung độ ẩm vẫn ở mức bình thường trong tháng 4 và nửa đầu tháng 5…
Hạn hán trên đồng ruộng ở Philippines. (Ảnh Reuters.)
El Nino là nguyên nhân khiến nhiệt độ mặt nước biển ở Thái Bình Dương ấm lên, gây ra thời tiết nóng nực khắp châu Á. Đây là hiện tượng thay đổi đáng kể nhiệt độ trên mặt biển ở vành đai nhiệt đới của Thái Bình Dương, xảy ra mỗi 2-7 năm khi các cơn gió mậu dịch (gió mạnh thổi liên tục từ Đông Nam hoặc Đông Bắc về hướng xích đạo) bắt đầu suy yếu. El Nino khiến nhiệt độ tăng lên, gây ra mưa bão, lụt lội và hanh khô.