Ra đời ở Moscow trong giai đoạn Chiến tranh Thế giới thứ hai, Viện Kurchatov đi đầu và tạo ra một ngành mới: khoa học hạt nhân.
Pin nhiệt hạch đầu tiên trên thế giới, nhà máy điện hạt nhân thương mại đầu tiên, các lò phản ứng đầu tiên cho tàu ngầm và tàu phá băng là những thành tựu của Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia "Viện Kurchatov". Sắp tới, viện sẽ tròn 70 tuổi.
Được thành lập ở Moscow trong giai đoạn Chiến tranh Thế giới thứ hai, trên thực tế, Viện Kurchatov đã cứu thế giới khỏi cuộc chiến tranh hạt nhân khủng khiếp. Tuy nhiên, công việc của tập thể các nhà khoa học trong viện không chỉ giới hạn ở các vấn đề quốc phòng.
Một nhà nghiên cứu làm việc trong Viện Kurchatov. (Ảnh: ruvr.ru)
Ông Andrei Gagarin, giám đốc phát triển khoa học của viện cho biết: “Trong 70 năm hoạt động, Viện đã thực hiện khá nhiều việc. Trước hết là quyết định chế tạo vũ khí hạt nhân của Liên Xô, gần như đồng thời với việc thực hiện công việc về năng lượng hạt nhân và năng lượng nhiệt hạch. Giải pháp cho vấn đề năng lượng là một trong những thành tựu chính của Viện. Ngoài ra, Viện có nhiều thành tựu trong vật lý hạt nhân cơ bản".
Thiên tài khoa học và tài năng tổ chức của viện sĩ Igor Kurchatov đã đóng vai trò rất lớn trong việc thành lập viện.
“Igor Kurchatov là một người rất độc đáo. Đất nước của chúng tôi rất may mắn khi tìm thấy ông, để ông đảm nhận vai trò này. Ông sở hữu những phẩm chất của một nhà khoa học tuyệt vời và một nhà tổ chức tài ba. Vì vậy, ông có thể tổ chức cho trung tâm khoa học hoạt động một cách xuất sắc trong giai đoạn đất nước bị chiến tranh tàn phá. Trong điều kiện chiến tranh khắc nghiệt, viện đã giải quyết nhiệm vụ thành lập lá chắn hạt nhân. Ông đã tạo ra một ngành khoa học mới là năng lượng hạt nhân", Gagarin nói tiếp.
Các thành tựu trong ngành năng lượng hạt nhân từ lâu đã là "tấm danh thiếp" của Viện Kurchatov. Theo ông Oleg Dalkarov, người đứng đầu Phòng Vật lý hạt nhân của Viện Vật lý, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Viện Kurchatov chiếm vị trí hàng đầu trong nghiên cứu năng lượng quốc tế.
Trụ sở của Viện Kurchatov tại thành phố Moscow. (Ảnh: AP)
“Đó là các nghiên cứu như xây dựng lò phản ứng và năng lượng nhiệt hạch. Trong các lĩnh vực này, Viện đã đóng vai trò rất quan trọng. Công việc chính đã được thực hiện ở đây", Dalkarov kể.
Dalkarov nói rằng lò phản ứng đầu tiên được đưa vào hoạt động tại thành phố Obninsk, nhưng nó được thiết kế ở Moscow, tại Viện Kurchatov. Nếu nói về năng lượng nhiệt hạch thì công việc này gắn liền với tên tuổi các nhà khoa học. Một số người trong đó vẫn đang làm việc tại viện. Bây giờ Viện Kurchatov tham gia tích cực trong việc chế tạo lò phản ứng thử nghiệm quốc tế ITER. Lò phản ứng hạt nhân được xây dựng tại Pháp, nhưng các ý tưởng thiết kế cơ bản đã được đề xuất chính tại viện.
Dự án ITER được gọi là "nguyên mẫu mặt trời nhân tạo". Nhiều quốc gia tham gia dự án, bao gồm Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Đây không phải là dự án quốc tế lớn duy nhất của Viện Kurchatov. Đội ngũ chuyên gia của viện tham gia hầu như tất cả các dự án quốc tế lớn trong lĩnh vực vật lý, như máy gia tốc hạt lớn Large Hadron Collider tại Tổ chức Nghiên cứu hạt nhân châu Âu ở Thụy Sĩ.