Cá mập di chuyển một cách kỳ lạ để tìm thức ăn

Cá mập và các loài động vật biển khác tìm kiếm thức ăn với một kiểu giống như kiểu con người đi mua sắm, theo một trong những phân tích lớn nhất về thói quen tìm kiếm con mồi – và cũng là cuộc phân tích đầu tiên về động vật ăn thịt dưới biển.

Kết quả của cuộc nghiên cứu quốc tế cho thấy thói quen của động vật có vẻ như đã tiến hóa thành một “quy tắc” chung để tìm kiếm con mồi phân bố rải rác trong đại dương mênh mông. Quy tắc bao gồm một hình mẫu di chuyển ngẫu nhiên được gọi là Di chuyển tập trung, những động vật săn mồi sử dụng một loạt sự di chuyển nhỏ và rải rác các bước nhảy dài đến các nguồn thức ăn mới. Điều này làm tăng cơ hội tìm thấy thức ăn, tuy nhiên thưa thớt hơn rất nhiều.

Tiến sĩ David Sims thuộc Hiệp hội sinh học biển và đại học Plymouth, người chỉ đạo cuộc nghiên cứu, cho biết: “Tìm kiếm một cách có hệ thống khống phải là cách hiệu quả nhất nếu bạn muốn tìm kiếm những vật nằm rải rác. Nếu bạn đến siêu thị để mua trứng, bạn tìm chúng tại một vị trí nhất định và nếu không tìm thấy thì bạn sẽ chọn một chỗ khác để tìm mua. Bạn có thể sẽ không bắt đầu từ một đầu của siêu thị và tìm tất cả các gian hàng. Động vật săn mồi dự trữ được nhiều năng lượng từ việc sử dụng hình thức di chuyển tập trung, vì vậy chúng có thể di chuyển xa hơn để tìm thức ăn”.

Đánh hiệu cho một con cá mập đang sưởi nắng (Ảnh: Hội đồng nghiên cứu Môi trường tự nhiên)

Các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ các thẻ điện tử tinh vi gắn vào rất nhiều các loại động vật săn mồi biển khác nhau, ví dụ như cá mập, cá ngừ, cá tuyết, rùa biển và chim cánh cụt, ở nhiều địa điểm khác nhau trên toàn cầu. Họ so sánh dữ liệu này với mô hình phân bố của con mồi và tìm thấy sự giống nhau, cho thấy động vật săn mồi đã tự rút ra quy tắc tìm kiếm để có kết quả tốt nhất từ các cuộc hành trình tìm kiếm thức ăn.

Tiến sĩ Sims nói: “Chúng tôi đã phát triển một loại máy tính từ kết quả tìm được, và điều này khẳng định hình mẫu chứng tỏ tìm thấy là tối ưu cho dải thức ăn tự nhiên rộng lớn. Quy tắc tìm kiếm có vẻ như là giải pháp chung trong mội trường phức tạp và biến động”.

Thói quen di chuyển này cũng xuất hiện ở các loài động vật khác, bao gồm sự di chuyển của con người, gợi ý hình mẫu được đội nghiên cứu khám phá ra có thể là phổ thông cho mọi loài. Nếu đúng như vậy, chúng sẽ hữu ích trong việc lập trình cho robot thành công hơn khi thu thập vật mẫu từ các địa điểm không lấy gì làm thân thiện như núi lửa, đáy biển hay các hành tinh khác. Hiểu được hình mẫu này cũng đưa ra thêm những hiểu biết về thời gian con người khám phá và chiếm cứ các lục địa.

Cuộc nghiên cứu có sự tham gia của các nhà sinh thái học về hành vi quốc tế, các nhà toán học và kỹ sư từ Anh Quốc, Hoa Kỳ, Úc và New Zealand. Được tài trợ chính thức bởi Hội đồng nghiên cứu Môi trường tự nhiên, Defra, Hiệp hội hoàng gia và Hiệp hội ngư trường của các hòn đảo nước Anh.

Tạp chí tham khảo “Quy luật thói quen tìm kiếm thức ăn của động vật săn mồi biển” được công bố trên tờ Nature ngày 28 tháng 2 năm 2008.