Dây Velcro là gì và ai phát minh ra nó?

Velcro, còn được gọi là "khóa mà không có khóa" (zipperless zipper), hiện có mặt trên rất nhiều loại đồ dùng xung quanh chúng ta, từ những chiếc quai giày cho đến giỏ laptop, máy đo huyết áp hay thậm chí là các vật dụng trên máy bay.

Từ "Velcro" được sử dụng phổ biến đến mức nó được sử dụng để chỉ mọi loại băng dán sử dụng cơ chế móc và vòng để cố định. Nhưng ít ai biết đây thực chất là tên của công ty đã phát minh ra công nghệ này để rồi giờ đây nó trở thành một sản phẩm cực kì phổ biến trong đời sống.

Velcro sử dụng để chỉ mọi loại băng dán sử dụng cơ chế móc và vòng để cố định.

Lấy cảm hứng từ thiên nhiên

Vào năm 1948, kĩ sư người Thụy Sĩ George de Mestral, cũng là một nhà leo núi nghiệp dư, đang đi xuyên qua một khu rừng với chú chó của mình. Khi về đến nhà, ông để ý đến những hạt cây bị móc vào quần áo và tự hỏi rằng liệu một cơ chế tương tự có thể được dùng cho mục đích thương mai hay không. Thế là ông nghiên cứu một hạt cây dưới kính hiển vi rồi phát hiện ra rằng bên trên bề mặt của nó có rất nhiều cái móc nhỏ xíu. Chính những cái móc này đã giúp hạt bám vào vải cũng như các loại lông khác. Sau hơn 8 năm tìm tìm nghiên cứu và làm việc, ông đã tạo ra một thứ mà ngày nay được gọi là Velcro. Thuật ngữ này xuất phát từ chữ "Velvet" (nhung) và "Crochet" (móc).

Velcro được thiết kế với 2 dải băng, một dải chứa hàng nghìn cái móc li ti, dải còn lại thì sở hữu hàng nghìn những vòng tròn cũng nhỏ không kém. Khi ghép hai dải băng này lại, móc sẽ gắn vào vòng tạo ra cơ chế giữ lại hết sức chắc chắn nhưng vẫn rất dễ gỡ ra khi cần thiết.

Velcro được thiết kế với 2 dải băng, một dải chứa hàng nghìn cái móc li ti, dải còn lại thì sở hữu hàng nghìn những vòng tròn cũng nhỏ không kém.

Ở thời điểm ban đầu, ý tưởng của George de Mestral bị chế giểu rất nhiều nhưng nhờ sự kiên trì của ông, dây Velcro càng lúc càng hoạt thiện và sẵn sàng để sử dụng cho thương mại. Năm 1955, ông đăng kí bằng sáng chế cho phát minh Velcron và giúp công ty của mình tránh được sự sao chép từ các đối thủ cạnh tranh, và đây là một lợi thế cực kì lớn. Bằng chứng là công ty đã đạt mốc bán được hơn 60 triệu yard (tương đương 54.864 km) dây Velcro mỗi năm trong thời gian de Mestral còn làm việc.

NASA và Velcro

Nhiều người tin rằng Velcro được phát minh bởi NASA, cơ quan không gian vũ trụ của Mỹ. Tuy nhiên đây là một suy nghĩ sai lầm. Mặc dù vậy, NASA vẫn đóng góp rất nhiều vào sự phổ biến của công nghệ vòng-móc này khi sử dụng nó cho các nhiệm vụ chinh phục không gian. Những năm 1960, các phi hành gia Apollo đã xài Velcro để giữ chặt nhiều loại thiết bị cần thiết trong hành trì của mình, và khi cần thì họ có thể lấy nó ra một cách dễ dàng.

Sự phổ biến của Velcro

Mặc dù tốt và được những tên tuổi nổi tiếng như NASA sử dụng như Velcro lại chỉ có vài lựa chọn màu và thường trông khá kì quặc. Chình vì vẻ ngoài thiếu thẩm mỹ và công nghệ này chủ yếu chỉ được sử dụng trong các thiết bị thể thao. Bắt đầu từ năm 1968 cho đến tận những năm 1980, các công ty giày như Puma, Adidas, Reebok mới bắt đầu đưa Velcro vào sử dụng cho dây giày trẻ em.

Velcro sử dụng cho dây giày trẻ em.

Vào thời điểm này, bằng sáng chế của công nghệ Velcron đã hết hiệu lực và mở ra cho công chúng sử dụng. Nhiều công ty bắt đầu bắt chước sản xuất loại dây tương tự trên khắp thế giới. Nhiều hãng sử dụng vật liệu rẻ tiền với chất lượng thấp, điều đó buộc Velcro phải bắt đầu một cuộc chiến nhằm duy trì sự đồng nhất về mặt chất lượng cho thương hiệu này, đồng thời tránh không để cho Velcro trở thành một danh từ chung như tình hình của aspirin, vốn cũng là một thương hiệu nhưng bị sử dụng nhiều đến mức trở thành một từ chung.

Velcro bắt đầu được sử dụng rộng rãi với nhiều mục đích hơn vào năm 1984. Lúc này có một cuộc phỏng vấn giữa David Letterman, một người dẫn chương trình truyền hình nổi tiếng tại Mỹ, với giám đốc bán hàng của Velcro Mỹ. Cuộc phỏng vấn kết thúc bằng hình ảnh Letterman nhảy bật khỏi một tấm bạt lò xo hướng vào một bức tường khi đặt mặc một bộ đồ Velcro. Sự kiện đó là khiến nhiều công ty bắt đầu tìm tòi cách sử dụng Velcro cho những mục đích sáng tạo hơn và linh hoạt hơn, từ việc gắn thiết bị điện tử vào ghế xe hơi cho đến việc xài Velcro để bắt bóng.

Một dây Velcro điển hình.

Velcro dùng trong quân sự

Năm 2004, Velcro đạt được một dấu ấn quan trọng khi trúng thầu trở thành nhà cung cấp cho Quân đội Mỹ. Vật liệu dạng móc-vòng của họ được xài trong bộ quân phục thế hệ mới để gài áo, nó có trọng lượng nhẹ hơn bản trước đó. Tuy nhiên, các binh sĩ thì lại không thích bộ đồ đó và cho rằng Velcro phát ra tiếng động quá lớn cũng như dễ bị bám bụi. Sau một cuộc nghiên cứu, Quân đội Mỹ không còn dùng Velcro nữa mà chuyển qua xài nút áo.

Velcro ngày nay là một thương hiệu được đăng kí của Velcro Industry. Chính vì thế, nhiều sản phẩm có dùng dây Velcro không quảng bá về cái tên này, cũng như việc các nhà sản xuất khác khi bắt chước Velcro làm ra sản phẩm tương tự thì không đề cập gì đến thương hiệu đã phát minh ra công nghệ tiện dụng này.