Giải mã 8 quan niệm sai lầm mọi người thường nghĩ về vắc-xin

Hóa ra, tiêm chủng không chỉ vì bản thân bạn, mà còn là trách nhiệm xã hội.

Một người chống vắc-xin có thể dự trữ trong đầu họ một loạt luận cứ “khoa học”, nhằm thuyết phục một ai đó phản đối tiêm chủng giống họ. Chiến thuật của những người này là đánh vào cảm xúc, lan truyền sự sợ hãi vô căn cứ về vắc-xin.

Nếu không trang bị kiến thức khoa học thực sự, có lẽ nhiều người sẽ gật đầu khi nghe rằng vắc-xin là mầm bệnh, chúng còn chứa nhôm và thủy ngân và bởi vậy vắc-xin sẽ gây hại.

Nhưng sự thật có phải vậy hay không? Hãy cùng giải mã 7 quan điểm phản khoa học mà những người chống vắc-xin hay nói đến nhất:

1. Vắc xin độc vì chứa các hóa chất "nguy hiểm" như MSG, chất chống đông máu, phenol, formaldehyde, nhôm và chì?

Thực ra, độc tính là một khái niệm định lượng, có nghĩa là nó được quyết định bởi liều chứ không phải bản thân chất hóa học. Chỉ có điều liều lượng đủ để gây độc tính của các chất là khác nhau.

Chẳng hạn, nước lọc cũng có độc tính, nếu bạn uống đến một liều lượng cỡ 5 l/ngày, nó sẽ làm hạ natri máu thậm chí gây tử vong. Các chất nguy hiểm hơn có độc tính mạnh hơn, chẳng qua là liều gây độc của chúng thấp hơn. Ví dụ với thủy ngân, ở liều lượng 1mg/m3 không khí đã gây độc.

Mặc dù có rất nhiều loại vắc-xin chứa các hóa chất như nhôm, thủy ngân và formaldehyde, nhưng liều lượng của các hóa chất này rất rất nhỏ, nhỏ dưới mức độc hại.

Chẳng hạn, vắc-xin có chứa một lượng nhôm nhỏ để giúp làm cho các mũi chích ngừa hiệu quả hơn. Nhưng liều lượng nhôm có trong một mũi vắc-xin chỉ là 0.125 mg, thấp hơn rất nhiều mức tiêu thụ an toàn hàng ngày là từ 30 đến 50 mg.

Thủy ngân trước đây từng được sử dụng, nhưng từ năm 2001, chúng đã được loại bỏ ra khỏi hầu hết các loại vắc-xin dành cho trẻ em.

2. Vắc-xin có thể có tác dụng ngược, khiến bạn nhiễm bệnh?

Vắc-xin không làm suy yếu hệ thống miễn dịch của bạn. Đúng như định nghĩa của nó, vắc-xin làm tăng cường hệ miễn dịch, và bất cứ thứ gì có thể làm tăng cường hệ miễn dịch đều được gọi là vắc-xin.

Thông thường, vắc-xin phòng bệnh sẽ chứa một dạng mầm bệnh bị bất hoạt (không có khả năng gây bệnh). Nó được tiêm vào cơ thể để đào tạo hệ thống miễn dịch nhận diện mầm bệnh này, đồng thời phát triển các cơ chế bảo vệ cơ thể, chống lại mầm bệnh thật trong tương lai.

Những người chống vắc-xin thường lập luận rằng người già và trẻ em là những đối tượng có hệ miễn dịch yếu, nên có thể mắc bệnh ngay sau khi tiêm vắc-xin chứa mầm bệnh vào cơ thể. Nhưng thực tế thì ngược lại, người già và trẻ em chính là những đối tượng cần được bảo vệ bằng vắc-xin nhất, bởi hệ miễn dịch của họ dễ bị tổn thương.

3. Vắc-xin gây dị ứng?

Năm 1997, các nhà khoa học bắt đầu đặt câu hỏi liệu vắc-xin có thể gây dị ứng hay không. Nghiên cứu kể từ đó tới nay đã cho ra một kết quả mạnh mẽ, khẳng định vắc-xin có tác dụng ngược lại: chúng bảo vệ bạn khỏi dị ứng.

4. Vắc-xin không hiệu quả đến nỗi đáng để tiêm vào người

Một loại vắc-xin ra đời có thể dập tắt một đại dịch, ngăn ngừa cho hàng triệu người, cứu mạng sống của họ và nguy cơ khuyết tật vĩnh viễn vì bệnh tật.

Ví dụ, đại dịch đậu mùa vào thập niên 1960 đã gây ra hàng triệu ca tử vong. Nhưng chỉ 2 thập kỷ sau đó, đậu mùa đã gần như bị xóa sổ vì có vắc-xin chủng ngừa. Đến này hôm nay, nó đã bị xóa sổ hoàn toàn trên toàn thế giới.

5. Vắc-xin gây ra chứng tự kỷ?

Vào những năm 1990, một bài báo khoa học được xuất bản cho thấy mối liên quan giữa chứng tự kỷ và vắc-xin ngừa sởi, quai bị và sởi Đức (MMR). Tuy nhiên, nghiên cứu này sau đó đã được chứng minh là gian lận. Nhiều nhà khoa học đã thực hiện nhiều nghiên cứu toàn diện và dài hạn để bác bỏ mối quan hệ giữa vắc-xin và chứng tự kỷ.

Thêm vào đó, 10 trong số 13 tác giả của bài báo từ thập niên 1990 đã tự bác bỏ và rút lại các tuyên bố ban đầu của họ.

6. Tiêm chủng chỉ là quyền lợi bản thân, không tiêm chủng cũng không sao?

Vắc-xin không chỉ bảo vệ bạn thân bạn mà còn giúp bảo vệ cả cộng đồng, đặc biệt là 2-5% dân số yếu đuối nhất. Chẳng hạn như một bệnh nhân hóa trị ung thư, họ không thể tiêm vắc-xin, nhưng nhờ tất cả những người xung quanh họ đã được chủng ngừa, mầm bệnh cũng không thể lây lan tới họ.

Đây được gọi là tính miễn dịch quần thể, và nó ảnh hưởng đến sức khỏe của mọi người - không chỉ bạn. Tất cả những người khỏe mạnh có trách nhiệm tiêm chủng đầy đủ, bởi nếu đưa được tỷ lệ lên 95-98%, chúng ta sẽ bảo vệ được 2-5% dân số dễ bị tổn thương nhất.

7. Các công ty dược che giấu thứ gì đó nguy hiểm để kiếm tiền từ vắc-xin?

Tất nhiên, các công ty dược phẩm kiếm tiền từ vắc-xin, nhưng điều đó không có nghĩa là họ phải che giấu một thứ gì đó nguy hiểm. Tại Hoa Kỳ, giữa năm 1994 và 2013, vắc-xin đã tiết kiệm cho khi phí chăm sóc sức khỏe trực tiếp khoảng 295 tỷ USD, và 1,3 nghìn tỷ USD trong chi phí xã hội.

Ngành dược phẩm từng dính nhiều bê bối liên quan đến che giấu tác dụng phụ của thuốc, nhưng vắc-xin là một trong những công cụ y học có tác dụng bảo vệ cao nhất với con người. Một loại vắc-xin từ khi nghiên cứu cho tới lúc được sử dụng có thể mất từ 10 đến 25 năm. Sau đó, nó vẫn tiếp tục được theo dõi cẩn thận.

Trên thực tế, cơ hội bạn có phản ứng với vắc-xin MMR là 1/1.000.000, thấp hơn 10 lần so với cơ hội bạn bị sét đánh. Tỷ lệ cược rõ ràng đem đến cho bạn lợi thế, do đó, hãy tiêm chủng khi cần thiết.

8. Vắc-xin là nguyên nhân gây bệnh tự miễn

Vai trò của tiêm chủng trong bệnh sinh của bệnh tự miễn (bằng cách kích hoạt hệ thống tự miễn dịch) từ lâu đã là một vấn đề gây tranh cãi. Mặc dù nguyên nhân gây bệnh của các bệnh tự miễn chưa rõ ràng, nhưng phải kể đến vai trò của một số yếu tố bao gồm: yếu tố di truyền, yếu tố môi trường, và các bệnh truyền nhiễm.

Mối quan hệ giữa các loại vắc-xin và tự miễn dịch vẫn đang được nghiên cứu; Tuy nhiên, cho đến nay, không có bằng chứng rõ ràng khẳng định vắc-xin là nguyên nhân gây bệnh tự miễn. Hầu hết các số liệu thể hiện sự liên quan giữa vắc-xin và tự miễn dịch đến từ các trường hợp đơn lẻ (case study), nghĩa là thiếu tính thuyết phục. Cho đến nay, chưa có nghiên cứu dịch tễ học lớn nào được thực hiện để cung cấp cho chúng ta bằng chứng lâm sàng rõ ràng về mối quan hệ này. Do tính tự phát và không đồng nhất của các rối loạn tự miễn dịch, những nghiên cứu như vậy là rất khó thực hiện được.