Giải mã cuộc hành trình "không tưởng" của danh tướng Hannibal

Năm 218 TCN, vị tướng lừng danh thành Carthage là Hannibal đã cùng 38.000 bộ binh, 8.000 kỵ binh, và 37 voi chiến vượt qua dãy núi Alps, lập 1 kỳ tích có "1-0-2" trong lịch sử.

Sau hàng nghìn năm miệt mài nghiên cứu, các nhà khoa học vẫn chưa thể đưa ra một câu trả lời chính xác về tuyến đường mà kiện tướng lừng danh Hannibal cùng đoàn kỵ binh vượt qua dãy núi Alps (An-pơ).

Kỳ tích có "1-0-2" trong lịch sử của danh tướng Hannibal và đoàn kỵ binh qua dãy núi Alps.

Tuy nhiên, bây giờ, có lẽ mọi điều đã được "sáng tỏ". Tất cả là nhờ vào khoa học hiện đại và một nhân tố góp phần không nhỏ đó là...phân ngựa thời cổ đại.

Dãy núi Alps

Alps là một trong những dãy núi lớn nhất, dài nhất châu Âu, chạy qua 7 nước gồm Áo, Slovenia, Italia, Thụy Sĩ, Liechtenstein, Đức và Pháp.

Dãy núi có lẽ đã được hình thành vào kỷ Kreta muộn, khi các mảng châu Phi và Á-Âu đâm hút nhau kéo dài từ miền nam châu Âu và châu Á từ Đại Tây Dương đến Himalaya.

Dãy Alps - Một trong những dãy núi dài nhất Châu Âu.

Sự va chạm làm cho các đá trầm tích biển nâng lên bởi các hoạt động đứt gãy và uốn nếp hình thành nên những ngọn núi cao như Mont Blanc và Matterhorn.

Mont Blanc là ngọn núi cao nhất dãi Anpơ với độ cao 4.810 m, nằm dọc theo biên giới của Pháp-Ý, Vùng Alps chủ yếu là các đỉnh núi cao khoảng 4000 m, vì thế, mọi người thường gọi chúng với cái tên "four-thousanders".

Alps có cấu trúc hình lưỡi liềm, với chiều dài 800 km từ đông sang tây và rộng 200 km. Độ cao trung bình của các đỉnh núi là 2,5 km.

Một tổ chức của Ý có tên SOIUSA, dựa vào yếu tố địa chất và bản đồ địa hình đã chia Alps thành các dãy Ligurian Alps, Maritime Alps, Cottian Alps, Dauphiné Alps, Graian Alps, Pennine Alps, Bernese Alps, Lepontine Alps, Glarus Alps, và Appenzell Alps.

Độ cao và kích thước của dãy núi chịu ảnh hưởng từ khí hậu của châu Âu: Ở vùng núi cao, lượng mưa thay đổi liên tục và điều kiện khí hậu tùy thuộc vào các khu vực đặc thù.

Động vật hoang dã sống ở độ cao khoảng 3400 m, và thực vật nằm rải rác ở độ cao khác nhau. Bằng chứng về sự sống của con người ở dãy Alps có thể đã xuất hiện trong thời kỳ đồ đá cũ.

Người ta tìm thấy một xác ướp có niên đại khoảng 5000 năm tuổi trên một sông băng biên giới Áo-Ý năm 1991.

Năm 1800, Napoleon đã vượt qua một trong các dãy núi của Apls cùng với 40.000 binh lính. Thế kỷ 18 và 19 là thời kỳ bắt đầu một làn sóng chinh phục các ngọn núi của dãy Alps.

Trong chiến tranh thế giới II, Adolf Hitler cũng cho dựng lên một lô cốt trên núi Bavarian Alps trong suốt cuộc chiến.

Và tất nhiên, chúng ta không thể không nhắc đến một kỳ tích đã xảy ra trên dãy núi dài nhất châu Âu này trong suốt cuộc chiến tranh Punic lần 2 (218 TCN). Đó là sự kiện danh tướng Hannibal dẫn một đội quân đông đảo vượt qua dãy núi Alps hùng vĩ.

Hành trình "không tưởng" của danh tướng Hannibal qua dãy Alps

Hannibal Barca (247 – 183 TCN) là một tướng lĩnh và nhà chiến thuật quân sự của đế chế Carthage. Tên gọi Hannibal của ông có nghĩa là "niềm vui của thần Baal" - vị chủ thần trong tôn giáo người Carthage, còn họ Barca có nghĩa là "tia chớp".

Chân dung nhà quân sự xuất sắc Hannibal.

Ông nổi danh với những chiến công trong cuộc Chiến tranh Punic lần II (218-201 TCN) – một trong ba cuộc chiến tranh giữa La Mã cổ đại và Carthage.

Hannibal là một trong những danh tướng vĩ đại nhất trong lịch sử cổ đại. Ông là một vị tướng có tầm nhìn chiến lược suất sắc, linh hoạt, sáng tạo trong việc đề ra những hành động để thực hiện mục tiêu đề ra.

Vị kiện tướng này đã để lại cho nghệ thuật quân sự thế giới nhiều kinh nghiệm quý báu trong chiến lược và chiến thuật chiến đấu.
Đặc biệt trong thời kỳ này, ông đã dẫn một đội quân, gồm 38.000 bộ binh, 8.000 kị binh, và 37 voi chiến từ Iberia qua 2 dãy núi Pyrenees và Alps tiến vào phía Bắc Ý.

Đây là một trong những thành tựu nổi bật nhất của quân đội trong chiến tranh thời cổ đại bởi Alps được coi là một ranh giới tự nhiên tưởng chừng không thể vượt qua.

Hannibal cùng ngựa chiến và voi chiến vượt qua dãy Alps.

Và sau hơn 2000 năm lịch sử, các nhà sử học không ngừng nghiên cứu về tuyến đường mà đoàn quân đã đi qua, nhưng vẫn chưa có bằng chứng chắc chắn.

Một nhóm các nhà nghiên cứu của đại học York của Toronto, Canada, dẫn đầu là Giáo sư Bill Mahaney cuối cùng cũng đã cung cấp những bằng chứng khả quan về tuyến đường mà đội quân đã đi.

Họ cho rằng đoàn người đã qua đèo dành cho xe ngựa Col de Traversette. Con đèo hẹp này nằm giữa một loạt các đỉnh núi nằm trên biên giới chếch về hướng đông nam của Grenoble, Pháp và hướng tây nam của Turin, Ý.

Đèo Col de Traversette nằm trên dãy Alps.

Những phát hiện này đã được xuất bản trong tạp chí Archaeometry.

Đèo Traversette có độ cao khoảng 3000m so với mực nước biển. Cho đến ngày nay, nó vẫn là một đường đầy sỏi đá khó đi.

Thực ra, một thế kỷ trước, nhà bác học-sinh vật học người Anh, Sir Gavin de Beer đã đưa ra giả định rằng tuyến đường này là nơi đoàn quân đi qua. Tuy nhiên, nó gần như không nhận được sự đồng tình nào từ phía các học giả khác.

Tại thời điểm đó, nhiều nhà khoa học thiên về tuyến đường Col du Clapier, cao khoảng 2400m và xa hơn về phía bắc, nhưng con đường này ít nguy hiểm hơn.

Giả định này chủ yếu được đề xuất trong các tác phẩm của nhà sử học cổ đại và hiện đại Livy. Ông đã sống ở Padua khoảng 200 năm sau khi sự kiện lịch sử này diễn ra.

Tuy nhiên, trong suốt cuộc đời mình, ông chưa một lần chính thức đi đến tận nơi mà ông cho là Hannibal và đoàn quân đã đi qua.

Vì thế, có thể rói rằng, những gì ông ghi chép lại về sự kiện này không phải là thực tế, mà chỉ là giả tưởng mà thôi.

Xác định tuyến đường này nhờ vào... phân ngựa

Sử dụng công nghệ kết hợp phân tích vi sinh vật di truyền học, phân tích các chất hóa học trong môi trường, phấn hoa và các kỹ thuật địa lý khác, các nhà khoa học phát hiện thấy một lượng lớn phân của động vật – có thể là phân ngựa – gần khu vực Col de Traversette.

Nhờ phân tích đồng vị cacbon, các nhà nghiên cứu xác định phân này có niên đại khoảng năm 200 TCN.

Những đống phân này được tìm thấy trên những vũng lầy. Có thể những động vật đó đã xuống vũng lầy để tắm.

Những vũng lầy trên tuyến Traversette.

Địa điểm này ban đầu được phát hiện trong suốt cuộc thám hiểm địa chất của khu vực, miêu tả các dạng địa hình của khu vực, trong đó có cả sụt lở đá và băng tuyết. Điều này vừa trùng khớp với những khó khăn mà kiện tướng Hannibal phải vượt qua.

Sau khi tiến hành phân tích phân động vật tìm thấy, chúng tôi phát hiện đa số phân này thuộc nhóm vi khuẩn clostridia-một giống trực khuẩn Gram dương, thuộc ngành Firmicutes. Đây cũng là loại vi khuẩn chủ yếu trong phân ngựa (khoảng 70%).

Tại những khu vực khác, mức độ vi khuẩn clostridia xuất hiện thấp hơn. Các nhà khoa học có thể nhận biết được loại vi trùng này bởi họ có thể thiết lập được một trình tự gen cụ thể cho vi sinh vật này.

Phát hiện cuộc hành trình "không tưởng" của danh tướng Hannibal nhờ...phân ngựa

Các học giả cho biết những vi khuẩn này không bị thay đổi trong đất, và hiện vẫn còn sống sau hàng nghìn năm.

Câu hỏi được đặt ra là: Tại sao nhà quân sự tài ba của đế chế Carthage lại chọn một con đường khó khăn để đi vậy? Ông muốn tạo nên kỳ tích? Hay vị danh tướng xuất sắc này không còn sự lựa chọn nào khác?

Có lẽ thiên về đó là sự lựa chọn tốt nhất cho ông và đoàn kỵ binh trong thời điểm đó, khi mà La Mã đang ngày đêm nhòm ngó và đe dọa Carthage.

Tại thời điểm đó, Hannibal đã chọn vượt qua đèo Col de Traversette để tránh bị phục kích bất ngờ từ một bộ lạc có tên Gaulish trong khu vực.

Phát hiện này thật thú vị phải không? Tuy nhiên, vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn rằng đó là vi khuẩn đến từ phân ngựa, nếu đó là phân người thì sao?

Danh tướng Hannibal nổi tiếng với lời quả quyết: "Chúng ta sẽ hoặc tìm, hoặc tạo một con đường".

Nếu muốn kết luận chắc chắn, các phân tích gen cần phải mở rộng đối tượng với những gen khác.

Và các nhà khoa học cũng đang thực hiện một chương trình nghiên cứu mở rộng nghiên cứu các mẫu vi khuẩn khác được lấy từ vũng lầy ở Traversette, dẫn đầu là giáo sư Chris Allen.

Họ cũng đã tìm thấy trứng của vi sinh vật ký sinh trùng – kết hợp vi khuẩn sán dây trong ruột - hiện vẫn tồn tại Traversette giống như các vỏ nang di truyền trong thời gian ngắn.

Với thông tin này, các nhà khoa học hy vọng rằng sẽ làm sáng tỏ sự xuất hiện của ngựa chiến, voi chiến và con người tại khu vực đầm lầy Traversette hơn 2.000 năm trước đây.

Điều này là bởi vì với thông tin di truyền hơn nữa, chúng ta có thể được chính xác hơn về nguồn gốc và có lẽ ngay cả những nguồn gốc địa lý của một số những con quái vật cổ xưa bằng cách so sánh với các nghiên cứu vi sinh học khác.