"Lác mắt" với các loại sơn hào hải vị tiến vua thời xưa

Sá sùng, chim sâm cầm, cá chìa vôi... là những món ăn "sơn hào - hải vị" được vua chúa, hoàng đế thời xưa hay dùng.

>> Chế độ ăn "sơn hào hải vị" của người La Mã cổ đại

Xưa kia, những món ăn ngon, độc đáo hay đặc sản ở mỗi vùng luôn được đem cung tiến vua. Đó là những món ăn mang nhiều chất dinh dưỡng, quý hiếm và vô cùng thơm ngon.

Danh sách những món ăn tiến vua dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về những loại thực phẩm mà vua chúa thời xưa vẫn thường thưởng thức.

1. Sá sùng - 3,5 - 4 triệu/kg

Ít ai biết rằng, từ thời xưa, sá sùng được khai thác để làm cống vật cho vua, quan hay chỉ có những người giàu có mới đủ điều kiện sử dụng bởi công dụng đặc biệt trong việc tăng cường sinh lực.

Tuy nhiên, loài vật thân mềm này chỉ sống tại những bãi cát ven biển trên đảo Quan Lạn và Minh Châu (Quảng Ninh) và chỉ được khai thác vào tháng 3 đến tháng 7.

Khi còn tươi, sá sùng có độ dài khoảng 5 - 10cm. Cá biệt có con dài đến 15 - 40cm, nặng từ 1- 3kg. Khi bị bắt lên khỏi mặt biển, chúng thu mình lại, tròn như một quả bóng, cái miệng bé như lỗ van bơm hơi. Lớp da sá sùng thay đổi màu sắc tùy theo môi trường ở, nếu dùng tay sờ vào thấy mềm và mát.

Sá sùng có hình dạng na ná như một con giun khổng lồ, sống trong những hang đá, khe cát.

Ngoài công dụng chữa bệnh, sá sùng còn được dùng để chế biến thuốc hay nấu nước phở cho ngọt, nấu nước dùng ngon cho nhiều món trong dịp Tết.

Tuy nhiên, việc khai thác sá sùng không phải đơn giản, bởi chỉ những người phụ nữ mới có thể khai thác được thứ của hiếm này - chứ nam giới bắt sá sùng tự nhiên mất hút.

Bên cạnh đó, cư dân biển chỉ có thể dùng mai để đào, chứ không dùng được các loại máy móc hỗ trợ nào. Có lẽ chính bởi nguồn khai thác không lớn và thủ công nên giá của một kg sá sùng dao động khoảng 3,5 - 4 triệu đồng/kg.

2. Cá Anh Vũ - 2 - 3 triệu đồng/kg

Cá Anh Vũ là một trong những loài cá quý hiếm, được coi là sản vật tiến vua thời xưa. Theo một số tài liệu ghi lại, vào thời Hùng Vương thứ ba, một ngư dân bắt được một con cá lạ ở khu vực ngã ba sông Việt Trì - nơi hội tụ của ba con sông lớn - sông Thao, sông Lô, sông Đà.

Chú cá mình vảy xanh óng ánh, bụng vẩy trắng, vây đỏ, môi giống môi lợn. Thấy lạ, ngư dân này đem tiến vua, khi ăn, vua thấy thịt cá vừa ngọt đậm, có vị thơm khác hẳn loài cá khác, ăn xong thấy người khoan khoái nên chỉ dụ nếu ai bắt được loài cá này thì đem tiến vua.

Hiện nay, loài cá này được tìm thấy nhiều ở vùng sông hồ có nước trong sạch Tây Nguyên nhưng với số lượng khá hiếm. Cá Anh Vũ có kích thước trung bình, dài khoảng 31 - 67cm, thân dày, thuôn dần phía đuôi, có hai đôi râu, trọng lượng có thể lên tới 5kg. Thân cá màu xám tro, bụng màu vàng nhạt, có môi dưới rộng hình tam giác, với nhiều gai thịt tròn nổi.

Thức ăn của loài cá này chủ yếu là tảo lục, tảo khuê và các loại động vật không xương sống nhỏ sống dưới nước bằng cách dùng môi cạo thức ăn bám trên đá. Theo những ngư dân lão luyện, chính chiếc “môi lợn” ấy chính là bộ phận ngon nhất và đắt nhất của cá Anh Vũ.

Do số lượng cá hiện không còn nhiều nên một vài địa danh đã nghiên cứu nhằm nhân giống loài vật này. Giá thành của cá Anh Vũ khá cao, khoảng 2 - 3triệu/kg cá nhưng vẫn không có cá để bán.

3. Chim sâm cầm - 1,8 triệu đồng/kg

Là một loài chim di cư từ phương Bắc, sống thành đàn ở những nơi có nước như ao, hồ, nơi có nhiều thủy sinh, chim sâm cầm được biết đến như một loại thực phẩm quý hiếm chỉ dành cho các bậc vua chúa thời xưa.

Tương truyền, loài chim này có tên sâm cầm bởi chim ăn nhiều sâm quý trên núi nên thịt chim được coi là vị thuốc đại bổ. Chim có kích cỡ vừa phải, nặng khoảng 0,5 - 0,8kg, thân bầu, nhỏ hơn con vịt trời.

Đầu và cổ chim phủ lông đen, mắt đỏ, mỏ nhọn màu vàng nhạt, mào màu trắng ngà, đôi cánh ngắn phớt tím. Chân chim cao, có màu lục xám nhạt với 4 ngón, 2 ngón giữa có 3 đốt, 2 ngón bên có 2 đốt; các ngón đều có màng mỏng khá rộng.

Nhiều tài liệu ghi lại cho thấy, chim sâm cầm là sản vật tiến vua của vùng Hồ Tây từ năm Tự Đức thứ 17 đến năm Tự Đức 24. Thịt chim mềm, màu đỏ tươi, chế biến thành nhiều món cầu kì dâng vua. Do khai thác nhiều nên số lượng chim sâm cầm ngày nay cực hiếm, giá cả của loại chim này cũng ở mức 1,8 triệu đồng/kg.

4. Cá chìa vôi - 1,3 triệu đồng/kg

Cá chìa vôi biển là một loại cá nước lợ, sống ở vùng nước xoáy, nơi hợp lưu của sông Sài Gòn và sông Đồng Nai, nơi có cả dòng nước mặn, nước lợ và nước ngọt.

Cá chìa vôi có thân hình giống cá điêu hồng, tuy nhiên thân cá dày và vảy có màu vàng óng. Con nặng nhất mà một ngư dân bắt được lên đến 14kg. Sau khi giao phối, cá chìa vôi cái chuyển trứng đã thụ tinh sang cơ thể cá đực và nuôi dưỡng trong mạch máu đến khi chúng thành cá con.

Vây lưng là vũ khí tự vệ của cá chìa vôi. Khi cá lớn, vây lưng sẽ phát triển thành xương dài bằng gang tay và sắc nhọn, chìa lên trên giống như cây dùng quệt vôi ăn trầu nên được gọi là chìa vôi.

Thịt cá chìa vôi rất thơm ngon và là nguồn cung cấp nhiều chất đạm, ít chất béo, nhiều vitamin như niacin, B6 và khoáng chất như canxi, sắt... giúp tạo hồng cầu và kích hoạt hệ miễn dịch. Cá cũng chứa một lượng acid béo omega -3 đáng kể.

Cá chìa vôi là một hải đặc sản quý của vùng biển và ngày càng khan hiếm. Chính vì vậy mà giá thành của món ăn này cũng ngày một tăng cao. Cá chìa vôi được giới sành ăn săn đón với mức giá từ 1 - 1,3 triệu đồng/kg.

5. Gà Đông Tảo - 1 triệu đồng/kg

Gà Đông Tảo hay gà Đông Cảo là một giống gà đặc hữu và quý hiếm của Việt Nam. Đây là giống gà nuôi cổ truyền của xã Đông Tảo thuộc huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên.

Đặc điểm nổi bật của loại gà này là cặp chân xấu xí, đôi chân to và thô như chân voi, khi trưởng thành có thể nặng trên 4,5kg (gà trống) và trên 3,5 kg (gà mái).

Gà Đông Tảo thường nặng từ 5 - 7kg/con, đầu hình gộc tre, cánh như hai con trai úp, đuôi như nơm úp cá, da đỏ, chân to sần sùi như chân voi.

Theo tương truyền, người dân xưa thường dùng gà Đông Tảo để cúng tế, hội hè, hay tiến Vua bởi mùi vị thơm ngon đặc biệt.

Thịt gà Đông Tảo thơm ngon, đặc trưng không lẫn với bất kỳ loại gà nào.

Phần thịt gà ngọt với khối lượng thịt ức nhiều, đỏ hồng, bắp đùi gà có nhiều bó cơ cuồn cuộn, không có gân, không dai. Sở dĩ gà Đông Tảo có phần thịt thơm ngon là bởi gà được thả chạy nhảy, không bị nuôi nhốt, ăn cám tự nhiên nên thịt săn chắc.

Gà Đông Tảo thuần chủng có đặc điểm thân hình to lớn, chân to nặng trịch, xù xì, bao quanh chân ở phía trước là một lớp vảy da sắp xếp không theo hàng, phần còn lại da sùi giống bề mặt trái dâu tằm ăn, bốn ngón chân xòe ra, chia ngón rõ nét, bàn chân dày, cân đối nên gà bước đi vững chắc.

Tuy nhiên, giá thành của loại gà Đông Tảo thuần chủng thuộc loại cao. Mỗi kg gà Đông Tảo xuất tại vườn có giá khoảng 600.000 - 1 triệu đồng/kg tùy loại. Với những chú gà trống Đông Tảo thuần chủng có tướng đẹp, chân to, oai vệ từ 4 - 5,5kg/con có giá 5 - 10 triệu đồng và có thể cao hơn.

Hiện, gà Đông Tảo thuộc danh sách các giống gia cầm quý hiếm của Việt Nam, đang được bảo tồn nguồn gene nhằm duy trì và phát triển giống gà quý này.

6. Gà chín cựa - 1 triệu đồng/kg

Nói đến gà chín cựa, hẳn không ít bạn sẽ nhớ ngay đến chi tiết Vua Hùng đòi Sơn Tinh - Thủy Tinh sính lễ "voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao" để được cầu hôn với nàng Mị Nương và cho rằng giống gà này không có thật.

Mặc dù nguồn gốc thật của giống gà này chưa được xác thực nhưng hiện gà chín cựa đang được nuôi nhiều ở Lạng Sơn, Phú Thọ. Giống gà chín cựa có kích cỡ nhỏ và thường nặng không quá 1,5kg. Mào gà đỏ tươi như máu, đuôi cong vút tựa cầu vồng và rất mảnh, đôi mắt sáng quắc, khá hung dữ và hiếu chiến.

Điểm đặc trưng của giống gà này là chân to, chắc và mọc đều 3, 4 cựa mỗi bên chân. Mỗi cựa dài, ngắn khác nhau, mọc nối theo hàng. Đặc biệt, cựa trên cùng hoàn toàn chỉ là sừng, cong vút như lưỡi câu hay nanh lợn rừng.

Gà có đầy đủ chín cựa thì khá hiếm và rất quý - chỉ đếm trên đầu ngón tay, chủ yếu là gà bảy, tám cựa. Tuy nhiên, giá thành của một chú gà nhiều cựa khá lớn, lên tới khoảng 1 triệu đồng/kg. Với gia đình nào sở hữu chú gà chín cựa chính hiệu, giá thành của nó có thể đội lên tới hàng chục triệu đồng.