Nobel Vật lý dành phát minh cho công nghệ đọc đĩa

Lịch sử Giải thưởng Nobel

Ngày 27-11-1895, tại Câu lạc bộ Thụy Điển ở Pari, trước mặt những người làm chứng, Kỹ sư kiêm nhà doanh nghiệp Alfred Nobel - người được thế giới mệnh danh là "vua thuốc nổ" - đã ký một bản di chúc không bình thường. Việc đó xảy ra trước khi ông qua đời 378 ngày. Trong di chúc có đoạn viết:

"... Toàn bộ tài sản của tôi để lại sau khi bán đi cần được phân phối như sau: Những người thực hiện di chúc phải làm cho tiền vốn trở thành những chứng khoán và lập thành quỹ. Lãi của quỹ được dùng làm phần thưởng cho những người trong những năm qua đã đem lại nhiều lợi ích nhất cho loài người.

Số tiền cần được chia thành 5 phần bằng nhau: một phần dành cho người có sáng chế hoặc phát minh quan trọng nhất cho lĩnh vực vật lý; phần thứ hai cho hoá học; phần thứ ba cho sinh lý học và y học; phần thứ tư cho người tạo ra tác phẩm văn học nổi tiếng nhất; phần thứ năm cho người có công đóng góp lớn nhất trong sự nghiệp đoàn kết các dân tộc, xóa bỏ chế độ nô lệ hoặc làm giảm lực lượng quân đội và giúp thúc đẩy các tiến trình hòa bình.

Giải thưởng cho các nhà vật lý và hóa học do Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển xét duyệt, giải thưởng về sinh lý học và y học do Trường ĐH Carôlai ở Stockholm xét duyệt, giải thưởng hòa bình do một hội đồng 5 người do Viện Na Uy bầu ra xét duyệt.

Tôi đặc biệt mong muốn khi xét duyệt giải thưởng không nên quan tâm đến nguồn gốc của người được xét, sao cho giải được xứng đáng cho những người xứng đáng nhất, không phụ thuộc vào việc họ có phải là người Scandinavie hay không...".

Vương quốc Thụy Điển đã soạn thảo qui chế tổ chức Nobel để quản lý gia tài và qui chế của các ủy ban Nobel. Năm 1901, những giải Nobel đầu tiên được cấp. Các ủy ban Nobel được bầu tối đa cho 12 năm, gồm 5 vị cho mỗi ủy ban. Các vị này chọn lựa các danh nhân thế giới. Năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển lập thêm giải Nobel thứ sáu: giải Nobel về kinh tế vào dịp kỷ niệm 300 năm của ngành ngân hàng. Hàng năm, các ủy ban bình chọn người và công trình được trao giải. Quyết định của các ủy ban là dứt khoát, không thay đổi và không được khiếu nại.

Đúng 4g30 chiều ngày 10-12 mỗi năm, cả thế giới lại được chứng kiến các giải thưởng Nobel danh giá trao cho các danh nhân tại Stockholm và tại Oslo. Chọn thời điểm 4g30 chiều ngày 10-12 vì đó là giờ tạ thế của A.Nobel (năm 1896, tại Roma, Italia); chọn nơi trao giải là Stockholm vì đó là nơi A.Nobel được sinh ra (vào ngày 21-10-1833). Và tại Oslo (Na Uy) vì từ năm 1815 - năm sáng lập triều đại Bernadotte - đến năm 1905, hai nước Thụy Điển và Na Uy thuộc về một vương quốc.

Với toàn bộ gia sản (gần 70 triệu kronor Thụy Điển lúc đó) và di chúc lập các giải Nobel mà ông để lại, A.Nobel ước mong khuyến khích, phát triển các công trình nghiên cứu khoa học để góp vào sự hiểu biết của nhân loại và hòa bình thế giới.

TTXVN