Phát hiện hóa thạch côn trùng thụ phấn sớm nhất

Hóa thạch bọ cánh cứng 99 triệu năm tuổi được khai quật ở Myanmar là bằng chứng sớm nhất về sự thụ phấn nhờ côn trùng.

Các nhà khoa học Mỹ và Trung Quốc đã tìm thấy một miếng hổ phách 99 triệu năm tuổi chứa hóa thạch của một loài bọ cánh cứng cùng hàng chục hạt phấn hoa bên trong một khu mỏ ở phía bắc Myanmar. Phát hiện đã đẩy lùi trường hợp thụ phấn đầu tiên nhờ côn trùng trở về giữa kỷ Phấn Trắng, sớm hơn 50 triệu năm so với ghi nhận trước đây.

Hóa thạch côn trùng và phấn hoa được bảo quản tốt bên trong hổ phách. (Ảnh: Phys).

Hai tác giả chính của nghiên cứu, bao gồm Giáo sư danh dự David Dilcher từ Đại học Khoa học và Nghệ thuật Bloomington (Mỹ) và chuyên gia hóa thạch Bo Wang từ Viện Địa chất và Khảo cổ học Nam Kinh (Trung Quốc), đã quan sát hổ phách dưới kính hiển vi đồng tiêu quét laser và tìm thấy tổng cộng 62 hạt phấn bám trên lông của côn trùng.

Các phân tích chi tiết về hình thái của phấn hoa cho thấy chúng đã tiến hóa để dễ dàng phân tán khi tiếp xúc với côn trùng. Những đặc điểm này bao gồm kích thước, hình dạng, cấu trúc và khả năng vón cục của hạt phấn. Chúng có thể có nguồn gốc từ một loài hoa trong nhóm thực vật hai lá mầm thực thụ (Eudicots).

Bọ cánh cứng A. burmitina hút mật và phấn hoa Eudicots. (Đồ họa: Ding-hau Yang).

Hóa thạch côn trùng bên trong hổ phách được xác định thuộc loài bọ cánh cứng Angimordella burmitina. Dựa trên ảnh chụp cắt lớp siêu vi bằng tia X (micro-CT), nhóm nghiên cứu nhận thấy nó có những đặc điểm vật lý chuyên biệt của một loài thụ phấn, bao gồm hình dạng cơ thể và cấu trúc miệng ăn phấn hoa.

Hình ảnh côn trùng và hạt phấn dưới kính hiển vi. (Ảnh: Phys).

"Rất hiếm khi tìm thấy một mẫu vật chứa cả hóa thạch côn trùng và phấn hoa được bảo quản tốt như vậy", Dilcher nhấn mạnh. "Ngoài ý nghĩa là bằng chứng sớm nhất về sự thụ phấn nhờ côn trùng, phát hiện này còn minh họa hoàn hảo cho mối quan hệ hợp tác giữa động vật và thực vật trong kỷ Phấn Trắng".

Báo cáo về hóa thạch đã được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences hôm 11/11.

Cập nhật: 13/11/2019 Theo VnExpress