Sự thật đằng sau loài vượn bí ẩn có thể săn và ăn thịt sư tử tại châu Phi

Ở sâu trong rừng nhiệt đới Congo, châu Phi, người ta nói rằng một quần thể vượn có kích thước cơ thể khổng lồ và tập tính vô cùng man rợ đang thống trị ở đó.

Được biết đến với cái tên vượn Bondo hoặc vượn Bili, rất nhiều người dân địa phương đã báo cáo rằng họ nhìn thấy tận mắt sinh vật bí ẩn này. Chúng thường đi bằng hai chân, có kích thước bằng một người đàn ông trưởng thành và làm tổ trên mặt đất giống như khỉ đột.

Họ cho rằng chúng là một loài vật rất hung dữ, nổi tiếng là có thể giết được sư tử. Một số người cho rằng chúng là một loài vượn lớn hoàn toàn mới, trong khi những người khác cho rằng chúng là con lai giữa khỉ đột và tinh tinh.

Các báo cáo gây sốc về vượn Bondo đã được lưu hành trong nhiều thập kỷ. Mặc dù rõ ràng là có điều gì đó thú vị đang xảy ra với loài vượn lớn ở rừng nhiệt đới Congo nhưng có vẻ như nhiều báo cáo trong số đó đã phóng đại sự thật và thêm vào đó nhiều tình tiết giật gân. Giống như nhiều câu chuyện thuộc loại này, câu chuyện về vượn Bili có thể là sự pha trộn giữa thực tế và hư cấu.

Một trong những nỗ lực khoa học đầu tiên để truy tìm loài vượn bí ẩn này được thực hiện vào năm 1996 bởi Karl Ammann, một nhiếp ảnh gia và nhà bảo tồn người Thụy Sĩ ở Kenya. Theo báo cáo, Ammann đã bắt gặp một số hộp sọ được lưu giữ tại Bảo tàng Hoàng gia Trung Phi ở Bỉ. Những hộp sọ này được thu thập bởi thực dân Bỉ trong quá khứ, tại địa điểm gần thị trấn Bili ở phía bắc Cộng hòa Dân chủ Congo, cách sông Ebola khoảng 200km về phía đông.

Trên các hộp sọ này có một đường gờ nổi bật ở giữa giống như hộp sọ của một con khỉ đột. Nhưng điều kỳ lạ là các khía cạnh khác về hình dạng và kích thước của hộp sọ lại giống với loài tinh tinh, cộng với việc không có quần thể khỉ đột nào được biết đến sống trong khu vực nơi chúng được thu thập.

Chúng là một loài động vật rất to lớn, khuôn mặt của chúng phẳng, lông mày thẳng.

Do đó, Ammann nghi ngờ rằng đây có thể là một loài hoàn toàn mới và đã mạo hiểm đến vùng phía bắc của Cộng hòa Dân chủ Congo để tìm hiểu. Tại đây, Ammann đã nói chuyện với những người thợ săn địa phương, những người này đã kể cho anh nghe về việc nhìn thấy những con vượn khổng lồ giết sư tử và dường như chúng cũng miễn nhiễm với phi tiêu độc.

Đáng sợ hơn là những con thú kỳ lạ này cũng được cho là sẽ phát ra những tiếng hú vào lúc trăng tròn. Ammann cũng mua những bức ảnh từ người dân địa phương, cho thấy những người thợ săn đang cảm thấy vô cùng bối rối với cơ thể khổng lồ của của con vượn mà họ đã săn được.

Mặc dù chuyến đi của Ammann đã thu thập được một vài thông tinh như những một số phân tinh tinh cực lớn và dấu chân lớn hơn cả dấu chân của khỉ đột, nhưng trên thực tế Ammann vẫn không thu thập được bằng chứng thuyết phục nào về loài vượn Bili.

Một trong những nỗ lực khác để xác định loài vượn bí ẩn này được diễn ra vào mùa hè năm 2002 và 2003. Một trong những nhà nghiên cứu trong chuyến thám hiểm là tiến sĩ Shelly Williams, người được cho là đã trở về từ chuyến đi đến Cộng hòa Dân chủ Congo cho biết:

"Chúng là một loài động vật rất to lớn, khuôn mặt của chúng phẳng, lông mày thẳng hơn khi so với khỉ đột. Chúng sẽ tụ tập từ 2 đến 3 cá thể để cùng nhau làm tổ trên mặt đất, trong khi đó những con khác trong đàn sẽ làm tổ trên những cành cây thấp ở gần đó. Chúng phát ra âm thanh riêng biệt giống như tiếng hú và to hơn khi trăng tròn mọc và lặn". Cô lập luận rằng loài vượn này có thể là một loài mới mà khoa học chưa biết đến, một phân loài mới của tinh tinh hoặc con lai giữa khỉ đột và tinh tinh.

Tuy nhiên, trong những năm tiếp theo, người ta nghi ngờ những tuyên bố táo bạo này là bịa đặt. Vài năm sau, nhà linh trưởng học, tiến sĩ Cleve Hicks và nhóm của ông đã thực sự quan sát được thứ được cho là loài vượn Bili trong ít nhất 20 giờ trong tự nhiên.

Theo báo cáo của New Scientist vào năm 2006, Hicks lập luận rằng chúng gần như chắc chắn không phải là một loài vượn mới hay thậm chí là một phân loài mới, mà chỉ đơn giản là một quần thể tinh tinh thú vị. DNA lấy từ các mẫu phân đã xác nhận điều này và cho thấy những con vật này có thể chính là tinh tinh phương đông (có tên khoa học là Pan troglodytes schweinfurthii, một loài tinh tinh phổ biến có nguồn gốc từ Cộng hòa Trung Phi, Nam Sudan, Cộng hòa Dân chủ Congo, Uganda, Rwanda, Burundi và Tanzania).

"Về mặt di truyền, chúng thậm chí không phải là một phân loài. Nhưng về mặt hành vi, chúng ta có thể đang chứng kiến ​​sự khởi đầu của sự khác biệt so với các chuẩn mực của tinh tinh. Chúng ta thực sự có thể nắm bắt được sự tiến hóa trong hành vi của loài này", Hicks giải thích.

Các nhà nghiên cứu xác định rằng con vật gọi là vượn Bondo thực ra là những con tinh tinh phương Đông. (Ảnh: Wikimedia Commons).

Hicks và các nhà nghiên cứu khác đã ghi lại những hành vi độc đáo ở những con tinh tinh và lưu ý rằng một phần lớn trong số chúng đã phát triển đến kích thước lớn hơn nhiều so với những con tinh tinh bình thường. Giống như khỉ đột, chúng có một đường gờ trên hộp sọ và người ta thấy chúng đập vỡ các ụ mối và dùng đá để làm vỡ mai rùa. Phản bác lại tuyên bố của Williams, loài khỉ Bili cái thực sự có biểu hiện sưng tấy bộ phận sinh dục tương tự như các loài tinh tinh khác.

Chúng cũng thường chọn làm tổ trên mặt đất thay vì trên cây, bất chấp sự đe dọa của những kẻ săn mồi như sư tử và báo hoa mai. Nhóm nghiên cứu thậm chí còn được nhìn thấy đang ăn xác báo hoa mai. Nhưng suy cho cùng thì chúng vẫn là những con tinh tinh. Mặc dù truyền thuyết địa phương cho rằng loài vượn Bondo có thể đi bằng hai chân hoặc giết sư tử, cả hai tuyên bố này đều chưa từng được chứng minh.

Hicks nói với The Guardian: "Tôi không thích miêu tả chúng hung dữ hơn. Những tổ trên mặt đất rất lớn và rõ ràng có điều gì đó rất bất thường đang diễn ra ở đó".

Tuy nhiên, nghiên cứu của Hicks cho thấy quần thể tinh tinh ở Bili khá bất thường. Chúng thực sự có một đường vân trên hộp sọ giống như một con khỉ đột và làm tổ trên mặt đất. Người ta cũng báo cáo rằng chúng đã đập phá các tổ mối và sử dụng một tảng đá làm đe để đập vỡ mai rùa, đây không phải là hành vi điển hình của tinh tinh.

Đối với những tuyên bố về việc ăn thịt sư tử và đi bằng hai chân, những tuyên bố đó chưa bao giờ được xác minh. Mặt khác, hành vi của tinh tinh vùng Bili-Uéré vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, đặc biệt là khi khu vực này là mục tiêu của một số cuộc chiến tranh trong những thập kỷ qua đã làm gián đoạn các nỗ lực bảo tồn.

Suy cho cùng, câu chuyện có thật về loài vượn Bondo không phải là việc phát hiện ra một loài vượn mới mà là một cái nhìn mới lạ về một nhóm tinh tinh bị cô lập độc nhất đang tạo ra một xã hội của riêng chúng.

• Sự thật về vật thể khủng khiếp có thể “cuốn bay” Trái đất
• Kỳ lạ loại lợn nhỏ nhất thế giới tưởng chừng đã tuyệt chủng
• Khám phá những trang trại nông nghiệp chỉ có robot