Sự trỗi dậy của trào lưu web tự tạo

Sau rất nhiều lần thử nghiệm, Marcelo Calbucci - người từng là kỹ sư công nghệ của Microsoft – đã quyết định thực hiện ý tưởng phát triển phần mềm cho phép người dùng có thể tự xây dựng các trang web mà không cần có hiểu biết về ngôn ngữ HTML.

“Trang web tự mình xây dựng” (Do-it-yourself websites) – Ý tưởng ở đây là cho phép những người không biết lập trình cũng có thể tự mình xây dựng các trang web, cho dù đó chỉ là một bộ sưu tập các trang web tĩnh. Chính trong quá trình này, mỗi cá nhân – đảm nhiệm vai trò các chuyên gia đánh giá – sẽ có được những công cụ tốt hơn để phối hợp và giao tiếp trực tuyến.

“Đưa dịch vụ "website tự tạo" đến các văn phòng có thể sẽ là khởi đầu cho một bước tiến mới về tự do hoá sáng tạo của mỗi cá nhân trong môi trường làm việc,” John Seely Brown - một chuyên gia hàng đầu của Xerox – đánh giá.

Google PageCreator – Công cụ tạo trang web cá nhân của Google.

Mô hình mash-up?

Seely Brown khẳng định việc thương mại hoá nhanh chóng phần cứng và phần mềm cùng với băng thông rộng sẽ giúp tạo nền tảng cho các dịch vụ tự xây dựng trang web phức tạp hơn. Trong khi đó, các trình duyệt ngày càng hiện đại, cho phép các ứng dụng web có tính tương tác cao hơn và người dùng sẽ quen với việc hoà trộn thông tin từ nhiều nguồn khác nhau để tạo ra các ứng dụng của riêng họ. Đó chính là “mash-up”. Những công cụ đang nổi lên như thế sẽ mở đường cho những người dùng tạo ra những trang web phức tạp hơn, trong đó phải kể đến sự bùng nổ của blog, Wikis …

Có rất nhiều cách tiếp cận với ý tưởng cung cấp dịch vụ tự xây dựng trang web. Một số nhà cung cấp đi theo hướng tạo ra những trang web đồng sở hữu – đó là các Wikis. Nhưng cũng có nhà cung cấp lại đi theo hướng đưa các ứng dụng xuất bản web trên máy tính để bàn lên web – đó chính là blog hay các trang web cá nhân.

Đối lập với các công cụ xuất bản web thế hệ đầu tiên như FrontPage hay Dreamweaver, rất nhiều dịch vụ cho phép người dùng tạo ra các ứng dụng trực tiếp từ trình duyệt web và lưu trữ một trang web hoàn thiện trên chính máy chủ của nhà cung cấp dịch vụ. Thay vì chỉ đơn giản xuất bản các trang web, một số nhà cung cấp dịch vụ đã tích hợp các dịch vụ web như YouTube, Flickr hay Amazon.com … cho phép người dùng có thể tự tạo ra các mash-up của riêng họ.

Tự do chưa phải là tốt

Tuy nhiên, việc cho phép người dùng tự do như vậy cũng chưa hẳn đã tốt, vẫn có những mối đe doạ tiềm tàng. Rất nhiều nhà cung cấp dịch vụ tự xây dựng trang web chưa hề tiến hành kiểm tra toàn bộ mô hình kinh doanh của họ. Điều này có thể dẫn đến những rủi ro cho dữ liệu và chính bản thâh khách hàng của họ. Nhìn chúng, những gì được xem là các công ty Web 2.0 vẫn chỉ đi theo hướng kiếm lời dựa vào doanh thu quảng cáo hoặc thu phí sử dụng.

Đây là một vấn đề thực sự quan trọng, đặc biệt là đối với những người làm việc trong môi trường kinh doanh dịch vụ tự xây dựng trang web. Họ cần phải bảo đảm xem xét kỹ lưỡng mô hình kinh doanh của họ cũng như nền tảng kinh doanh của đối tác cung cấp dịch vụ. Những công ty web thất bại có thể sẽ phải chịu hậu quả là mất dữ liệu.

Một mối nguy hiểm khác không thực rõ ràng đối với sự tự do xây dựng trang web chính là những thông tin trên trang web này đôi khi được lấy từ những nguồn tin không đáng tin cậy, dẫn tới người duyệt web có thể bị lầm lẫn và sử dụng thông tin sai.

Câu chuyện dài về các ứng dụng

Mặc dù những nỗ lực đơn giản hoá công việc xây dựng các trang web trước đây đã rơi vào quên lãng, một số người tin rằng những tiến bộ trong công nghệ sẽ làm sống lại ý tưởng web tự tạo nhưng ở một hình thức khác, khi mà nhu cầu đối với công việc này là không hề thấp.

Nhà cung cấp dịch vụ tự xây dựng trang web Witness Ning cho phép khách hàng có thể tạo ra các ứng dụng riêng bằng cách sao chép từ hàng loạt các khuôn mẫu có sẵn. Kể từ khi chính thức ra mắt vào cuối năm ngoái đến nay, Ning đã có hàng ngàn ứng dụng do người dùng tự tạo nên.

Trong khi đó, một nhà cung cấp dịch vụ khác là Coghead lại mong muốn mang khả năng tự phát triển ứng dụng tới cho các doanh nghiệp. “Chúng tôi muốn để những người tiếp xúc trực tiếp với những công việc kinh doanh nhất định tự tạo nên ứng dụng. Hiện nay công việc đó vẫn phải dựa vào các nhà lập trình và đôi khi họ không hài lòng lắm với ứng dụng,” Giám đốc điều hành Coghead Paul McNamara khẳng định.

Nếu thành công loại hình dịch vụ mới này có thể dẫn đến một sự bùng nổ của các ứng dụng mới, người đồng sáng lập, đồng thời là kỹ sư công nghệ trưởng của Coghead, ông Greg Olsen nói. “Đó vẫn là một câu chuyện dài nhiều tranh cãi về ứng dụng. Có hàng triệu hàng triệu người cần ứng dụng nhưng điểm khởi đầu để làm ra chúng vẫn còn quá xa vời.”

Cốt lõi vẫn là con người

Dịch vụ Web 2.0 thường đồng nghĩa với việc tiếp cận dễ dàng hơn so với các công cụ xây dựng web truyền thống, nhưng các nhà phát triển chuyên nghiệp và người yêu thích sẽ vẫn là phần cốt lõi.

Lấy ví dụ, dịch vụ Ning cho phép các nhà phát triển chuyên nghiệp thông thạo ngôn ngữ script có thể tuỳ biến dịch vụ của Ning thông qua các hàm API (application programming interfaces – giao diện lập trình ứng dụng). Điều này đã trở thành một xu hướng và cũng là chiến lược trung tâm của rất nhiều các hãng lớn như Google hay Microsoft.

Nhưng các công cụ cho người dùng mạnh mẽ thế nào đi chăng nữa cũng không thể nào đặt dấu chấm hết cho sự tồn tại của các chuyên gia lập trình chuyên nghiệp. Đó có thể thực sự là những công cụ mạnh mẽ, nhưng nếu người dùng sử dụng không thận trọng thì nó cũng có thể gây hại cho họ.

Còn về phía nhà cung cấp dịch vụ, họ sẽ phải sử dụng các kỹ thuật phát triển phức tạp hơn. Ứng dụng một kiến trúc hướng dịch vụ, các nhà cung cấp dịch vụ có thể đưa ra nhiều dịch vụ tuỳ biến mới một cách nhanh hơn cho người dùng. “Kiến trúc hướng dịch vụ là bước đi đầu tiên hướng tới sự thuận tiện,” Seely Brown khẳng định.

Giám đốc điều hành của JotSpot Joe Kraus cho rằng những gì đang diễn ra với các trang web tự xây dựng cũng tương tự như những làn sóng công nghệ khác. “Cuộc cách mạng lớn nhất trong lĩnh vực công nghệ chính là "cuộc cách mạng tự làm" (do-it-yourself).”

Trang Dung