Tại sao cơ thể của chúng ta lại bị dị ứng?

Dị ứng là một hiện tượng đáng lo ngại, trong đó cơ thể chúng ta phản ứng bất thường với thức ăn, phấn hoa, lông động vật hoặc côn trùng cắn. Vậy tại sao một số người dễ bị dị ứng trong khi những người khác lại miễn dịch với các chất kích thích tương tự?

Cơ chế tự bảo vệ của cơ thể trước các tác nhân bên ngoài

Dị ứng là một phản ứng miễn dịch rất phổ biến, một cơ chế tự bảo vệ xảy ra khi cơ thể chống lại các chất bên ngoài. Nó xảy ra khi cơ thể phát triển phản ứng dị ứng với một chất cụ thể, thường là do phản ứng bất thường của hệ thống miễn dịch với chất đó.

Khi chúng ta tiếp xúc với môi trường, cơ thể chúng ta tiếp xúc với nhiều loại chất gọi là chất gây dị ứng. Những chất gây dị ứng này có thể là phấn hoa, lông thú cưng, mạt bụi, thức ăn, thuốc men, v.v. Đối với hầu hết mọi người, những chất này vô hại, nhưng đối với những người bị dị ứng, chúng có thể gây ra phản ứng bất thường trong hệ thống miễn dịch.

Hệ thống miễn dịch là một hệ thống phòng thủ quan trọng của cơ thể chúng ta, có thể xác định và tấn công các mầm bệnh (như vi khuẩn, virus, v.v.) xâm nhập cơ thể chúng ta. Tuy nhiên, ở một số người, hệ thống miễn dịch xác định nhầm các chất vô hại là mối đe dọa, gây ra phản ứng dị ứng.

Khi hệ thống miễn dịch gặp chất gây dị ứng, nó sẽ giải phóng một số hóa chất nhất định, chẳng hạn như histamine. Những hóa chất này làm cho mạch máu giãn ra và phản ứng viêm, tạo ra các triệu chứng dị ứng. Những triệu chứng này có thể bao gồm sổ mũi, hắt hơi, ho, khó thở, ngứa da, mẩn đỏ và sưng tấy.

Mức độ nghiêm trọng của phản ứng dị ứng ở mỗi người là khác nhau. Đối với một số người, phản ứng dị ứng có thể chỉ gây khó chịu nhẹ, trong khi đối với những người khác, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày của họ. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ, đe dọa tính mạng.

Dị ứng là một quá trình phức tạp liên quan đến nhiều yếu tố. Trước hết, dị ứng có khuynh hướng di truyền nhất định, nếu một người có tiền sử dị ứng trong gia đình thì khả năng mắc bệnh dị ứng sẽ cao hơn. Thứ hai, các yếu tố môi trường cũng có thể ảnh hưởng đến sự xuất hiện của dị ứng. Ví dụ, ô nhiễm không khí, tiếp xúc với hóa chất và thói quen ăn kiêng có thể làm tăng nguy cơ dị ứng.

Phân loại chất gây dị ứng và phân tích các triệu chứng dị ứng thường gặp

Chất gây dị ứng thực phẩm. Phản ứng dị ứng thực phẩm đề cập đến các thành phần thực phẩm gây ra phản ứng dị ứng trong cơ thể, dẫn đến một loạt các triệu chứng. Các chất gây dị ứng thực phẩm phổ biến bao gồm sữa, trứng, hạt cây, đậu phộng, cá, động vật có vỏ, đậu nành, lúa mì và một số loại trái cây, rau củ. Các triệu chứng dị ứng cũng thay đổi đôi chút đối với các chất gây dị ứng khác nhau.

Nói chung, các triệu chứng dị ứng thực phẩm có thể được chia thành các triệu chứng về đường tiêu hóa và các triệu chứng toàn thân. Các triệu chứng tiêu hóa thường gặp bao gồm đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa và chán ăn; trong khi các triệu chứng toàn thân bao gồm ngứa da, nổi mề đay, nhức đầu, ho, khó thở và hen suyễn.

Chất gây dị ứng môi trường. Các chất gây dị ứng môi trường đề cập đến các chất có trong môi trường sống của chúng ta, chẳng hạn như phấn hoa, mạt bụi, nấm mốc, v.v. Khi cơ thể con người tiếp xúc với những chất gây dị ứng này, các triệu chứng dị ứng có thể xảy ra. Các triệu chứng dị ứng môi trường thường gặp bao gồm nghẹt mũi, sổ mũi, hắt hơi, ngứa và chảy nước mắt.

Dị ứng là một phản ứng miễn dịch rất phổ biến của cơ thể. (Ảnh minh họa).

Nói chung, những triệu chứng này xuất hiện theo các mùa hoặc môi trường cụ thể, chẳng hạn như triệu chứng dị ứng phấn hoa vào mùa xuân, triệu chứng dị ứng nấm mốc vào mùa thu, v.v. Đối với một số người, việc tiếp xúc với lông thú cưng hoặc một số đồ gia dụng cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng, biểu hiện là các triệu chứng dị ứng da như viêm da tiếp xúc.

Ngoài các chất gây dị ứng thực phẩm và chất gây dị ứng môi trường, một số người cũng có thể nhạy cảm với các chất gây dị ứng dược phẩm. Các chất gây dị ứng thuốc phổ biến bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc hạ sốt và giảm đau, penicillin, v.v.. Các triệu chứng dị ứng thuốc bao gồm phát ban, nổi mề đay, nhức đầu, sốt, buồn nôn và nôn, v.v.. Phản ứng dị ứng thuốc nghiêm trọng có thể dẫn đến sốc phản vệ, với các triệu chứng như tụt huyết áp và khó thở.

Làm thế nào để giảm phản ứng dị ứng?

Giảm các triệu chứng dị ứng bằng cách tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng là một phương pháp hiệu quả. Điều quan trọng là phải biết bạn bị dị ứng với thứ gì. Ví dụ, nếu bạn bị dị ứng với phấn hoa, hãy giảm thiểu các hoạt động ngoài trời vào mùa xuân và đóng cửa sổ trong nhà để ngăn phấn hoa xâm nhập vào nhà. Ngoài ra, máy lọc không khí có bộ lọc hiệu suất cao có thể giúp lọc các chất gây dị ứng trong không khí và giảm các triệu chứng.

Thuốc là một trong những cách phổ biến để làm giảm phản ứng dị ứng. Thuốc kháng histamine là nhóm thuốc thường được sử dụng để ngăn chặn sự giải phóng histamine và giảm các triệu chứng dị ứng.

Điều quan trọng là phải biết bạn bị dị ứng với thứ gì. (Ảnh minh họa).

Liệu pháp miễn dịch là phương pháp điều trị dị ứng lâu dài. Cách tiếp cận này hoạt động bằng cách cho cơ thể tiếp xúc dần dần với chất gây dị ứng, cho phép cơ thể dần dần tạo ra kháng thể và tăng khả năng chịu đựng chất gây dị ứng. Liệu pháp miễn dịch có thể được thực hiện bằng cách tiêm hoặc uống. Trước khi bắt đầu liệu pháp miễn dịch, bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm chất gây dị ứng để xác định chất gây dị ứng và mức độ dị ứng.

Sau đó, các bác sĩ sẽ xây dựng kế hoạch trị liệu miễn dịch cá nhân hóa dựa trên kết quả xét nghiệm. Liệu pháp miễn dịch thường mất một khoảng thời gian và tác dụng sẽ dần dần xuất hiện khi quá trình điều trị tiến triển. Mặc dù liệu pháp miễn dịch rất hiệu quả đối với một số chất gây dị ứng nhưng nó có thể không hiệu quả với tất cả mọi người, vì vậy bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ khi lựa chọn phương pháp này.

Một số thói quen hàng ngày cũng có thể giúp giảm triệu chứng dị ứng. (Ảnh minh họa).

Ngoài 3 phương pháp trên, một số thói quen hàng ngày cũng có thể giúp giảm triệu chứng dị ứng. Giữ không khí trong nhà trong lành và thông thoáng, đồng thời vệ sinh môi trường trong nhà thường xuyên để giảm sự phát triển của mạt bụi và nấm mốc. Sử dụng khăn trải giường và quần áo làm từ sợi tự nhiên và tránh tiếp xúc với các hóa chất có thể nhạy cảm với da của bạn. Ngủ đủ giấc và ăn uống lành mạnh có thể tăng cường chức năng hệ thống miễn dịch và giúp giảm phản ứng dị ứng.

Cập nhật: 17/11/2023 PNVN