Thảm họa sét

Sét dường như ngày càng “khát máu” hơn, sau khi kết quả thống kê cho thấy tỷ lệ thương vong do bị sét đánh tăng ở những nước đang phát triển.

>>> Tìm hiểu về sét - vẻ đẹp chết người của tạo hóa

Có vẻ như xác suất bị sét đánh trúng trở nên cao hơn thường lệ, ít nhất là tại một số vùng trên thế giới. Số người chết vì bị “trời đánh” tại đây thậm chí còn cao hơn các thiên tai khác như lụt lội, lở đất và hạn hán. “Tần suất sét đánh chẳng biết tại sao lại gia tăng so với trước đây”, BBC dẫn lời ông Michael Nkalubo của Cục Khí tượng Uganda, nơi thường xuyên xảy ra bão sét. Ở quốc gia Đông Phi này, mỗi khi có người mua vé số, thế nào cũng có bạn bè hoặc người thân đùa rằng: “Trúng sét còn dễ hơn trúng số”. Nhà khí tượng học Ron Holle của Công ty Vaisala (Phần Lan) cho biết các trường hợp tử vong do sét không chỉ gia tăng ở Uganda mà xuất hiện trên toàn châu lục đen. “Trong 10 năm qua, chúng tôi phát hiện tại Malawi, Swaziland, Zimbabwe và một phần Nam Phi có tỷ lệ sét đánh chết người gia tăng so với tại Mỹ cách đây 100 năm”, theo chuyên gia Holle.

Sét đánh tượng Nữ thần Tự do tại Mỹ - (Ảnh: Livejournal.com)

Ngoài châu Phi, một loạt các chuyên gia khí tượng ở châu Á và Nam Mỹ cũng báo cáo tình trạng tương tự trong khu vực của mình. Bên cạnh Uganda, vùng Đông Nam Á cũng thường xuyên đón bão sét. “Đó là vấn đề đang ngày càng nghiêm trọng hơn trong khu vực”, Hartono Zainal Abidin, chuyên gia khí tượng của Malaysia nói. Ông cho hay các sự cố có liên quan đến sét trên thực tế đang tăng, kéo theo đó là những vụ chết người hoặc bị thương nghiêm trọng. Tuy nhiên, những nước như Campuchia, Thái Lan thiếu chuyên gia về lĩnh vực này, nên vấn đề trên vẫn không được lưu ý đến. Những vụ sét đánh chết người cũng xảy ra ở Nam Á và Mỹ La tinh. Bão lớn kèm theo sấm sét thường xảy ra ở vùng cận nhiệt đới, nơi tập trung hầu hết các quốc gia đang phát triển. Còn theo báo cáo của chuyên gia Osmar Pinto Junior của Viện Nghiên cứu không gian quốc gia Brazil, thành phố Manaus, nằm ở trung tâm rừng nhiệt đới Amazon, có số lượng sét tăng 50% trong 30 năm qua, và hiện dừng ở tỷ lệ 13,5 đợt sét/km² mỗi năm.

Robert Holzworth, Giáo sư của Đại học Washington (Mỹ), cho hay phương pháp dự báo sét đang trở nên hiệu quả hơn nhờ công nghệ ngày càng phát triển. Hiện mạng lưới định vị sét toàn cầu do Giáo sư Holzworth đứng đầu cũng nhận được nhiều thông tin hơn về các vụ sét đánh so với thời gian trước. Nhưng cũng theo chuyên gia trên, số người chết vì trúng sét đang giảm thấp tại Mỹ, và theo thời gian càng ít đi. Vào những năm 1940, khi bắt đầu thống kê, mỗi năm có khoảng 125 người thiệt mạng vì "thiên lôi". Tính đến thập niên trước, hằng năm trung bình dưới 40 trường hợp sét đánh chết. Vào năm 2011, chỉ có 26 người gặp xui xẻo, con số thấp nhất trong lịch sử Mỹ.

Vẫn chưa rõ tại sao sét lại xuất hiện ở tần suất cao hơn trước, nhưng một số chuyên gia cho rằng xu hướng này có thể liên quan đến tình trạng thay đổi khí hậu, diện tích rừng bị thu hẹp, dân số tăng… Ước tính mỗi giây lại có ít nhất 100 cú sét giáng xuống trái đất, và hơn 70% số này xảy ra ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Trong khi những trường hợp chết vì sét đánh giảm mạnh gần như đến zero ở các nước phát triển, tại các nước nghèo hơn, nhiều người vẫn sống dựa vào canh tác nông nghiệp và sống trong những ngôi nhà không được trang bị chống sét.