Bạn có thể nghĩ giỏi toán và thuốc lá thì có liên quan gì đến nhau? Nhưng một nghiên cứu của Đại học Ohio, Hoa Kỳ cho biết: Những người giỏi toán đang hút thuốc lá có khả năng bỏ thuốc cao hơn những người khác.
"Những kết quả này có thể giúp giải thích lý do tại sao nhiều nghiên cứu phát hiện ra những người hút thuốc được giáo dục nhiều hơn có khả năng cai thuốc thành công hơn", phó giáo sư tâm lý học Brittany Shoots-Reinhard, tác giả chính nghiên cứu nói.
Nhưng liệu chúng ta có phải giới thiệu những người hút thuốc tới lớp học thêm toán để giúp họ từ bỏ thói quen của mình hay không? Các nhà nghiên cứu cho biết rất may mắn, luôn có những cách tốt hơn để làm điều đó.
Thí nghiệm được thực hiện như thế nào?
Trong nghiên cứu của mình, các nhà khoa học tại Đại học Ohio đã tuyển dụng 696 tình nguyện viên là những người trưởng thành hút thuốc. Họ được cho làm một bài kiểm tra toán đã được chuẩn hóa để đo lường kỹ năng của mình.
Những người tham gia sau đó được cho xem 8 nhãn cảnh báo về tác hại của thuốc lá khác nhau, mỗi nhãn được hiển thị bốn lần trên màn hình. Các nhãn cảnh báo có nhiều hình ảnh mô tả sự đáng sợ của thuốc lá, chẳng hạn như ảnh một chiếc bia mộ của người hút thuốc hoặc ảnh những lá phổi bị tổn thương.
Ghi nhớ tác hại của thuốc lá tốt hơn sẽ dẫn đến quyết tâm bỏ thuốc cao hơn.
Điều đặc biệt là mỗi nhãn dán cảnh báo này sẽ có thêm một dòng chú thích (theo luật của liên bang Hoa Kỳ) nói về tác hại của thuốc lá, cùng với đó là thông tin xác suất rủi ro dành cho người hút thuốc. Chẳng hạn, một nhãn dán viết: "Hút thuốc lá có thể giết chết bạn. 75,4% những người hút thuốc sẽ chết trước năm 85 tuổi, so với 53,7% người không hút thuốc".
Tại các thời điểm khác nhau, những người tham gia được yêu cầu tự đánh giá phản ứng cảm xúc của mình đối với từng nhãn nhán, kèm theo đó là độ tin cậy mà họ cảm nhận được và mức độ cá nhân hóa của chúng.
Vào cuối buổi thử nghiệm, mỗi người sẽ được phát thêm một bảng hỏi, nhằm kiểm tra xem họ nhớ được bao nhiêu thông tin về tác hại và rủi ro của việc hút thuốc. Các tình nguyện viên được yêu cầu tự liên hệ với mức độ rủi ro của bản thân và trả lời một câu hỏi quyết định: Liệu họ có nghĩ mình sẽ bỏ thuốc lá trong 30 ngày tới, hoặc trong vòng 1 năm nữa hay không?
Những người tham gia sau đó được cho ra về và hẹn 6 tuần sau quay trở lại để làm bài kiểm tra một lần nữa.
Những người giỏi toán hơn có quyết tâm bỏ thuốc cao hơn
Công bố kết quả thử nghiệm trên tạp chí Health Psychology, các tác giả cho biết nghiên cứu đã xác nhận lại những phát hiện từ nghiên cứu trước đó. Họ nói rằng các nhãn cảnh báo tạo cảm xúc cao (với hình đồ họa của lá phổi hư hỏng) lại có khả năng đọng lại kém hơn trong đầu người hút thuốc ngay sau khi xem, so với những nhãn cảnh báo tạo cảm xúc yếu (chứa hình ảnh đồ họa hoạt hình như hình bia mộ).
Tuy nhiên, sau 6 tuần, người hút thuốc lại có xu hướng nhớ lại được hình ảnh đồ họa cho cảm xúc mãnh liệt hơn là các hình ảnh đồ họa hoạt hình tạo cảm xúc yếu.
Mặc dù vậy, vượt lên trên tất cả những tác động của hình ảnh, các nhà khoa học nhận thấy những người có điểm số cao hơn trong bài kiểm tra toán ban đầu có xu hướng ghi nhớ tốt hơn về những rủi ro liên quan đến thuốc lá, bao gồm cả số liệu thống kê. Và điều này có liên quan đến việc nhận thức tốt hơn về tác hại của việc hút thuốc.
"Những người có kỹ năng toán học tốt hơn ghi nhớ nhiều hơn những con số đáng sợ về nguy cơ hút thuốc mà chúng tôi đưa ra cho họ và điều đó đã tạo nên sự khác biệt", Shoots-Reinhard nói. Và điều này có liên quan đến ý định bỏ thuốc lá mạnh mẽ hơn.
Làm sao để giúp những người không giỏi toán bỏ thuốc?
Như vậy, những người giỏi toán hơn đồng nghĩa với việc họ có khả năng ghi nhớ những con số về tác hại của thuốc lá tốt hơn. Ghi nhớ tác hại của thuốc lá tốt hơn sẽ dẫn đến quyết tâm bỏ thuốc cao hơn.
Shoots-Reinhard cho biết kết quả nghiên cứu này rất có ích đối với các quan chức y tế và nhà hoạch định chính sách để đánh giá cách họ đang cung cấp thông tin rủi ro cho người hút thuốc.
"Những người hút thuốc lá có khả năng số học kém thường có kiến thức rất hời hợt về các nguy cơ sức khỏe từ thói quen của họ", Shoots-Reinhard nói. "Những gì chúng tôi thấy ở đây là những người hiểu rõ hơn về các con số thì cũng hiểu rõ hơn về các rủi ro".
Điều đó có nghĩa là thông tin in trên nhãn dán cảnh báo bên ngoài bao thuốc lá đang không được truyền tải một cách hiệu quá đến những đối tượng cần hiểu rõ về chúng nhất. Hình ảnh đồ họa và các khẩu hiệu là chưa đủ, những người hút thuốc còn cần được biết những con số lớn và trực quan nhất có thể.
"Chúng ta cần tìm cách truyền đạt điều đó cho những người không hiểu rõ về những con số", Shoots-Reinhard nói. Để có thể cải thiện điều đó, bà khuyến nghị luật pháp yêu cầu nhà sản xuất thuốc lá phải sử dụng các dạng đồ họa thông tin đơn giản như infographic để giúp những người hút thuốc có khả năng số học kém cũng hiểu rõ hơn về rủi ro từ thói quen của mình.
"Chúng tôi muốn mọi người hiểu về những thông tin rủi ro để đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy điều đó có thể giúp họ đưa ra quyết định bỏ thuốc lá", Shoots-Reinhard nói.