Vị trí hình thành, vùng nước ấm và khối áp suất cao kéo dài là những điều kiện nuôi dưỡng Irma thành siêu bão lớn nhất trên Đại Tây Dương.
Bão Irma mạnh lên thành bão cấp 5 trên Đại Tây Dương, với sức gió tối đa lên đến 295km/h. theo Live Science. Sức gió này khiến cơn bão được xếp vào nhóm đặc biệt hiếm gặp. Trong lịch sử, chỉ có 4 cơn bão khác ở Đại Tây Dương có sức gió từ 295 km/h trở lên, theo Phil Klotzbach, nhà khí tượng học nhiệt đới ở Đại học Colorado, Mỹ.
Bão Irma quan sát từ vệ tinh thời tiết của NOAA. (Video: Twitter).
Những cơn bão cùng nhóm với Irma bao gồm bão Wilma (2005), bão Gilbert (1988) và một cơn bão chưa đặt tên đổ bộ vào Florida Keys (1935). Cơn bão giữ kỷ lục về sức gió trên Đại Tây Dương là bão Allen (1980), đạt vận tốc 306km/h. Bão Allen đổ bổ vùng phía bắc Mexico, nhưng cũng ảnh hưởng tới Haiti và phía nam Texas, khiến gần 300 người thiệt mạng.
Điểm chung giữa bão Irma và Allen là chúng đều bắt nguồn từ Cape Verde. Những cơn bão Cape Verde là bão hình thành dưới dạng áp thấp nhiệt đới cách quần đảo Cape Verde ở vùng biển tây bắc Nam Phi tối đa khoảng 965 km. Chúng trở thành bão trước khi tiến đến Caribe, theo Trung tâm bão quốc gia Mỹ (NHC). Trung bình có hai cơn bão Cape Verde mỗi năm, nhiều khả năng hình thành vào tháng 8 hoặc 9.
Bão Irma quan sát từ trạm Vũ trụ Quốc tế. (Video: NASA).
Thời gian và vùng nước ấm
Bão Irma tàn phá nhiều nhà cửa ở St. Maarten. (Ảnh: AP).
Không phải mọi cơn bão hình thành ngoài khơi Cape Verde đều mạnh, theo Neal Dorst, nhà nghiên cứu khí tượng học ở Phòng nghiên cứu bão của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ. Vùng nước ấm bay hơi, cung cấp năng lượng cho vòng tuần hoàn không khí của cơn bão, từ đó chi phối cơn bão.
Vào cao điểm mùa bão từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 9, nhiệt lượng ở đại dương đủ để nuôi dưỡng bão mạnh cấp 5 (có sức gió ít nhất là 252 km/h) ở gần như bất cứ nơi nào thuộc khu vực nhiệt đới Đại Tây Dương. Ví dụ, bão Camille chỉ là một khối áp thấp nhiệt đới khi di chuyển qua Cuba vào ngày 14/8/1969. Nhưng vùng nước ấm ở vịnh Mexico khiến Camille mạnh lên thành bão cấp 5 khi đổ bộ vào Mississippi ngày 18/8/1969.
Nhưng bão Cape Verde có khả năng mạnh lên đặc biệt do vị trí hình thành ở viễn đông cho phép bão có nhiều thời gian tích tụ năng lượng trước khi tràn vào đất liền, Dorst cho biết. "Chúng có khoảng thời gian gần một tuần để trở nên ổn định và củng cố sức mạnh. Đó là lý do những cơn bão kiểu này rất tồi tệ", Dorst nói.
Bão Irma hình thành như thế nào?
Một cơn bão như Irma mới đầu chỉ là luồng xáo trộn khí quyển ở ngoài khơi Tây Phi. Có khoảng 60 luồng xáo trộn khí quyển xuất hiện mỗi năm, và phần lớn yếu dần và tan biến mà không biến đổi thành bất kỳ dạng nào mạnh hơn. Nhưng khi gặp điều kiện phù hợp, có nhiều độ ẩm trong không khí, nhiệt lượng ở đại dương và không có nhiều cơn gió di chuyển làm gián đoạn vòng tuần hoàn khí, những luồng xáo trộn có thể mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới, có sức gió trên 40 km/h. Khi sức gió tăng lên 63 km/h, áp thấp trở thành bão nhiệt đới. Ở tốc độ 119 km/h, bão nhiệt đới chuyển thành bão biển Đại Tây Dương.
Irma di chuyển liên tục dọc Đại Tây Dương nhờ vùng áp suất cao kéo dài liên tục về phía bắc, không chỉ đẩy Irma đi từ đông sang tây mà còn góp phần thông khí cho cơn bão. Khi cơn bão hút không khí nóng ẩm từ bề mặt đại dương và cô đặc hơi nước thành những đám mây, nó phải giải thoát không khí bị nén chặt ở bên trên. Hệ thống khí áp cao chính là trợ thủ giúp Irma thực hiện việc đó.
Siêu bão Irma được dự báo sẽ mạnh cấp 4 hoặc cấp 5 nếu đổ bộ vào bang Florida hôm 10/9 tới. Bão có thể gây ra sóng cao gần 3 m trong khi khu vực đảo ngoài khơi bang Florida chỉ nằm trên mặt nước biển khoảng 1,8 m. Trước đó, siêu bão lớn nhất trên Đại Tây Dương đã khiến ít nhất 10 người chết khi càn quét các đảo Barbuda, St Martin và St Barts trên biển Caribe. Con số thương vong được dự báo tiếp tục tăng do đường đi và sức tàn phá của bão.