Các dấu chân trùng khớp được phát hiện ở Châu Phi và Nam Mỹ cho thấy khủng long từng tự do di chuyển cách đây 120 triệu năm trước khi hai lục địa này tách ra.
Các nhà cổ sinh vật học đã tìm thấy hơn 260 dấu chân khủng long từ Kỷ Phấn trắng sớm tại Brazil và Cameroon, cách nhau hơn 3.700 dặm (6.000 km), nằm trêm hai bờ đối diện của Đại Tây Dương.
Louis L. Jacobs, một nhà cổ sinh vật học tại Đại học Southern Methodist ở Texas và là tác giả chính của một nghiên cứu về các dấu chân này, đã được Bảo tàng Lịch sử và Khoa học Tự nhiên New Mexico công bố vào hôm thứ Hai, cho biết các dấu chân này có độ tuổi, hình dạng và bối cảnh địa chất tương tự nhau.
"Hầu hết các dấu chân hóa thạch là của khủng long theropod ba ngón, một số ít có khả năng thuộc về loài khủng long chân thằn lằn bốn chân với cổ và đuôi dài hay ornithischians, có cấu trúc xương chậu giống với loài chim", đồng tác giả nghiên cứu Diana P.Vineyard, cộng sự nghiên cứu tại SMU cho biết.
Các con đường đã kể cho ta về cách chuyển động của các khối đất liền khổng lồ, từ đó tạo ra điều kiện lý tưởng cho khủng long sinh sống trước khi siêu lục địa tách ra thành bảy lục địa mà chúng ta biết ngày nay.
Hai dấu chân theropod tiêu biểu từ lưu vực Koum ở miền bắc Cameroon. (Ảnh: SMU).
Lưu vực tốt cho sự sống
Các dấu chân được lưu giữ trong bùn và phù sa, dọc theo các con sông và hồ cổ đại từng tồn tại trên siêu lục địa Gondwana, tách ra khỏi khối đất liền lớn hơn của Toàn Lục Địa, Jacobs cho biết.
"Một trong những đường nối sớm nhất và hẹp nhất giữa châu Phi và Nam Mỹ là “khuỷu tay” của đông bắc Brazil, nằm sát bờ biển Cameroon dọc theo Vịnh Guinea", Jacobs cho biết. "Hai lục địa này dọc theo dải hẹp đó, vì vậy các loài động vật có thể di chuyển qua nó".
Châu Phi và Nam Mỹ bắt đầu tách ra từ khoảng 140 triệu năm trước. Nó tạo ra các vết nứt trên lớp vỏ Trái đất và khi các mảng kiến tạo bên dưới Nam Mỹ và châu Phi trôi đi, magma trong lớp phủ của Trái đất tạo ra lớp vỏ đại dương mới. Theo thời gian, Nam Đại Tây Dương đã lấp đầy khoảng không giữa hai lục địa.
Các ngôi sao màu đỏ trong hình ảnh này đánh dấu tuyến đường mà khủng long từng đi qua khi lục địa Nam Mỹ và châu Phi chưa tách ra. (Ảnh: SMU).
Jacobs cho biết rằng các loại lưu vực khác nhau đã hình thành khi bề mặt Trái đất tách ra, các con sông đổ vào lưu vực, tạo thành các hồ.
Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy bằng chứng về lưu vực nửa rãnh ở vùng Borborema, đông bắc Brazil và một lưu vực tương tự ở Koum, phía bắc Cameroon.
Trong cả hai lưu vực, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy dấu vết khủng long, trầm tích sông và hồ cổ đại cũng như phấn hoa hóa thạch.
"Các trầm tích bùn do sông và hồ để lại có chứa dấu chân khủng long, bao gồm cả dấu chân của động vật ăn thịt, chứng minh rằng các thung lũng sông này có thể cung cấp những con đường cụ thể để di chuyển qua các lục địa cách đây 120 triệu năm”, Jacobs giải thích.
Câu chuyện từ những dấu chân
Trong khi hóa thạch khủng long có thể mang lại những hiểu biết độc đáo về các loài động vật đã tồn tại trên hành tinh này hàng triệu năm trước, thì dấu chân của chúng lại cho ta những góc nhìn khác về quá khứ.
Jacobs cho biết: "Dấu chân khủng long không phải là hiếm, nhưng nó không giống như các mảnh xương thường thấy, dấu chân là bằng chứng về hành vi của khủng long, cách chúng đi bộ, chạy hoặc cách khác, chúng đi cùng ai, chúng đi qua môi trường nào, chúng đi theo hướng nào và chúng ở đâu khi chúng đang làm gì đó".
Vào thời điểm đó, lượng mưa đã tạo ra một môi trường rừng mưa nhiệt đới với thảm thực vật phong phú. Động vật đến các lưu vực từ cả châu Phi ngày nay hay Nam Mỹ, khiến quần thể của chúng bị pha trộn.
Những dấu chân khủng long ở Cameroon lần đầu tiên được phát hiện vào cuối những năm 1980 và Jacobs đã báo cáo về chúng tại Hội nghị chuyên đề quốc tế đầu tiên về dấu vết và dấu vết khủng long, do nhà cổ sinh vật học Martin Lockley tổ chức vào năm 1986.