Trợ lý ảo trên các thiết bị di động là một đại diện thường gặp của trí thông minh nhân tạo.
Trí thông minh nhân tạo thường là nữ giới
Đây là sản phẩm công nghệ không chỉ xuất hiện thường xuyên trên các bộ phim khoa học giả tưởng hay các phòng thí nghiệm mà đã và đang hiện hữu trong cuộc sống mỗi ngày của chúng ta. Hiện tại, chúng ta đã có cô trợ lý ảo Siri của Apple, Cortana của Microsoft và rất nhiều thế hệ AI đang được phát triển tại khắp mọi nơi trên thế giới. Nhưng các bạn có nhận ra một điều rằng dường như phần lớn các hệ thống trí tuệ nhân tạo đều là "nữ giới". Tại sao vậy?
Karl Fredric MacDorman, nhà khoa học máy tính đồng thời là chuyên gia giao tiếp con người - máy tính tại hai Đại học Purdue và Đại học Indiana cho rằng: "Tôi nghĩ có một khuôn mẫu ở vấn đề này. Tuy nhiên, việc đưa ra câu trả lời để lý giải câu hỏi này là việc làm không mấy dễ dàng." MacDorman giả thuyết rằng một trong những nguyên nhân ở đây là trí thông minh nhân tạo (AI) và những con nhân dạng thường được thiết kế ra để thực hiện những nhiệm vụ có liên quan tới phụ nữ. Thí dụ như, nhiều thế hệ robot được thiết kế ra với nhiệm vụ giúp việc, trợ lý cá nhân hoặc hướng dẫn viên tại bảo tàng,… và đây đều là những công việc thường được làm bởi nữ giới.
Thêm vào đó, nhiều kỹ sư thiết kế ra các cỗ máy này là đàn ông. MacDorman cho rằng "đàn ông luôn bị thu hút bởi phụ nữ và phụ nữ thì có thể dễ dàng thỏa hiệp với người cùng giới hơn." Đó là những ý kiến và nhận định của chuyên gia MacDorman về giới tính của AI sau quá trình nghiên cứu. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về nghiên cứu của ông nhé.
Giọng nói của Siri
Có thể nói Siri là một trong những thí dụ điển hình của AI. Tại Bắc Âu, tên gọi Siri để chỉ "một người phụ nữ đẹp sẽ dẫn đưa bạn đến thành công" và giọng nói mặc định của Siri thực ra là đến từ người Mỹ có tên là Samantha. Theo thông tin từ người phát ngôn của Apple, hãng đã mua lại Siri từ năm 2010 từ tổ chức nghiên cứu quốc tế phi lợi nhuận SRI. Hiện tại, hãng cho người dùng chỉnh giọng nói của Siri là nam hoặc nữ và hỗ trợ khá nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Chuyên gia MacDorman đã thực hiện nhiều nghiên cứu nhằm tìm hiểu phản ứng của nam và nữ khi giao tiếp với giọng nói thuộc các giới tính khác nhau. Trong 1 thử nghiệm, ông đã cho phát những đoạn video với giọng nói của nam và nữ và hỏi các tình nguyện viên rằng họ thích nghe giọng nói nào hơn. Đồng thời, nhóm nghiên cứu cũng tiến hành các bài kiểm tra đo lường sở thích cũng như suy nghĩ nội tâm của các tình nguyện viên về giới tính của giọng nói.
Kết quả cuối cùng, nam giới cho biết họ thích nghe giọng nói của nữ. Thú vị hơn, trong tiềm thức của những nữ tình nguyện viên cũng tỏ ra thích nghe âm thanh phát ra từ người cùng giới với họ hơn mặc dù họ không nói ra. MacDorman cho biết: "Tôi nghĩ rằng có một sự kỳ thị khiến cho nam giới không thích nghe giọng nói của nam giới. Nhưng sự kỳ thị này lại không tồn tại đối với phái nữ." Đó là kết luận về giọng nói của trợ lý ảo.
Logic trên có đúng đối với những con robot nhân dạng?
Theo giáo sư nhân loại và xã hội học tại Đạo học London Kathleen Richardson: "Khi nói đến giọng nói của một dạng AI vô hình, khả năng dùng giọng nói nữ có thể sẽ cao hơn so với nam. Nhưng nếu như người ta muốn tạo ra một robot thật ngoài đời mô phỏng đầy đủ các đặc tính của con người (humanoid), thì giới tính của nó hầu như luôn là nam giới. Còn nếu như ngay từ đầu người ta đã quyết định thiết kế ra một robot nữ, thì hình dạng của nó phải là một cô gái trẻ đẹp, thu hút và được việc."
Điển hình như nhà nghiên cứu robot Hiroshi Ishiguro tại Đại học Osaka, Nhật Bản đã tạo ra robot Repliee R1 lấy cảm hứng từ đứa con gái 5 tuổi của ông. Ngoài ra, Ishiguro còn phát triển mẫu robot Repliee Q1Expo được tạo hình theo nhân dạng của Ayako Fujii, một nữ phát thanh viên trên đài truyền hình quốc gia Nhật Bản. Gần đây, Ishiguro còn phối hợp với hãng chế tạo robot Kokoro nhằm phát triển đội robot để phục vụ tại một khách sạn tại Nhật. Theo đó, đội robot này được tạo hình trông như một cô gái người Nhật và đảm nhận các công việc từ lễ tân, bồi bàn, quét dọn và trực điện thoại.
Giáo sư Richardson phát biểu: "Tôi nghĩ rằng điều này phản ánh những gì mà một bộ phận đàn ông đang nghĩ về nữ giới. Họ cho rằng nữ giới không hoàn toàn là người. Những gì mà người ta cho rằng cần thiết thì nó sẽ được nhân rộng, nhưng nếu muốn phát triển những thế hệ robot phức tạp hơn, chúng phải là đàn ông." Một lý do khác cũng được giáo sư Richardson đưa ra là do việc chế tạo robot nữ sẽ tạo cảm giác ít đe dọa hoặc thân thiện hơn so với nam giới. Và điều này cũng tương tự như tạo nên robot mang hình hài trẻ em.