Vẹm xanh, loài sinh vật to bằng lòng bàn tay, được tìm thấy ở các vùng biển trên khắp thế giới.
Nhưng đối với các nhà sinh học biển, loài nhuyễn thể hai mảnh đó cũng là một “anh hùng” thầm lặng.
Ngoài việc cung cấp môi trường sống cho các sinh vật bám vào chúng, vẹm còn lọc sạch một lượng nước đáng kể trong quá trình kiếm ăn, giúp loại bỏ chất ô nhiễm khỏi vùng nước chúng sinh sống.
Nếu không có chúng, chất lượng nước sẽ suy giảm và nhiều loài thực vật và động vật khác sẽ gặp rủi ro.
Vẹm xanh có khả năng chịu được nhiệt độ nước ấm hơn bình thường. (Ảnh: Shutterstock).
Với vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển, vẹm xanh đã được các nhà sinh học quan tâm nghiên cứu, đặc biệt khi hành tinh của chúng ta đang ấm lên.
Theo một nghiên cứu mới về sinh vật biển ở Hong Kong (Trung Quốc), các nhà khoa học phát hiện rằng vẹm có thể tự phục hồi sau mỗi đợt nắng nóng bằng cách điều chỉnh nhịp tim và chức năng cơ thể, cải thiện cơ hội sống sót trong bối cảnh Trái đất nóng lên.
“Chúng thể hiện sức chịu đựng và khả năng phục hồi tốt sau khi tiếp xúc với nhiệt độ cao thông qua việc điều chỉnh các quá trình sinh lý”, nhóm nghiên cứu tại Đại học Hong Kong (CUHK) viết trên tạp chí Marine Biology.
Theo nghiên cứu, vẹm xanh châu Á rất phong phú và phân bố rộng rãi khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Đây cũng là khu vực được dự đoán chứng kiến sự tăng vọt lớn nhất về các đợt nắng nóng ở biển trong những thập kỷ tới so với các vĩ độ khác.
Nhóm nghiên cứu cho biết việc hiểu được phản ứng của động vật cùng khả năng phục hồi của chúng sau những hình thái gây căng thẳng có thể giúp các nhà khoa học dự đoán tốt hơn tác động của biến đổi khí hậu.
Tác giả chính của nghiên cứu, bà Laura Falkenberg cho biết các thí nghiệm của họ cho thấy vẹm xanh ở Hong Kong có thể đối phó với các đợt nắng nóng ở biển.
Để phục vụ nghiên cứu, nhóm nhà khoa học đã thu thập vẹm xanh đủ kích cỡ lớn, nhỏ khi thủy triều xuống ở Cảng Tolo vào đầu năm ngoái.
Sau thả chúng vào bể nuôi, các nhà nghiên cứu đã mô phỏng một đợt nắng nóng bằng cách tăng nhiệt độ của bể khoảng 3 độ C, từ nhiệt độ trung bình mùa hè lên 30 độ C, ấm hơn mức bình thường.
Sau đợt nắng nóng nhân tạo kéo dài ba tuần, nhóm nghiên cứu đã gắn cảm biến vào lớp vỏ cứng của chúng để đo sóng điện từ do nhịp tim của chúng tạo ra.
Họ nhận thấy nhịp tim của vẹm tăng lên. Nhưng ở những con lớn hơn, dài khoảng 5 cm, cũng ghi nhận sự gia tăng đáng kể về tốc độ thanh lọc nước.
Tiếp đến, chúng được trải qua một tuần phục hồi ở nhiệt độ bình thường. Các đặc điểm sinh lý của chúng như nhịp tim, nhiệt độ và tốc độ thanh lọc đã trở lại mức bình thường. Kết quả cho thấy các chức năng lâu dài của vẹm không bị ảnh hưởng bởi nắng nóng.
Theo các nhà nghiên cứu, điều chỉnh nhịp tim và tốc độ thanh lọc có thể là những phản ứng chính của loài vẹm để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể.
Nhưng một số động vật ven biển, chẳng hạn như hàu, ốc biển và sao biển, có thể không phục hồi được sau những đợt nắng nóng cực đoan.
Bà Falkenberg cho biết trong tương lai, nhóm của bà có thể tập trung vào vẹm xanh những nơi khác trên thế giới, cũng như cách các loài khác có thể phản ứng với những đợt nắng nóng như vậy.
Bà nói: “Các đợt nắng nóng sẽ kéo dài hơn, nóng hơn và thường xuyên hơn trong tương lai”.