Địa chấn xảy ra ở Bắc Trà My là động đất kích thích

Sau gần một tháng khảo sát và nghiên cứu, từ ngày 29/11 - 29/12, đoàn công tác gồm các chuyên gia địa chất, vật lý địa cầu hoạt động chuyên sâu trong lĩnh vực tai biến tự nhiên thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đã xác định nguyên nhân hiện tượng rung động kèm theo tiếng nổ tại khu vực Thủy điện Sông Tranh 2, huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam.

Trên cơ sở kết quả khảo sát, đánh giá của đoàn công tác và số liệu quan trắc động đất của Viện Vật lý địa cầu, Hội đồng khoa học ngành các Khoa học về Trái Đất, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam thông báo các trận động đất xảy ra ở khu vực Bắc Trà My là động đất kích thích.

Khi hồ thủy điện tích nước, tải trọng nước hồ làm tăng áp suất nước lỗ rỗng trong các đới dập vỡ và do đó làm giảm độ bền cắt của các đất đá trong đới. Khi đứt gẫy hoạt động đã ở trong trạng thái ứng suất tới hạn, việc giảm độ bền cắt của đất đá trong đới đứt gẫy dẫn tới việc xảy ra dịch trượt làm cho động đất phát sinh. Việc xuất hiện động đất kích thích do hồ chứa là một trong hiện tượng bình thường, nhân dân địa phương không nên quá lo ngại.

Hồ thủy điện Sông Tranh 2

Việt Nam đã từng quan sát được sự xuất hiện của việc động đất kích thích có độ lớn M=4.8 tại hồ thủy điện Hòa Bình sau khi tích nước 6-7 tháng. Các động đất nhỏ còn theo dõi được đến 4-5 năm sau với tần suất và độ lớn giảm dần, khi ứng suất trong vỏ Trái Đất ở khu vực đã đạt đến trạng thái cân bằng, hoạt động động kết thúc, chế độ hoạt động động đất ở khu vực sẽ trở về chế độ hoạt động động đất kiến tạo bình thường. Hiện tượng động đất kích thích cũng quan sát được ở nhiều nơi trên thế giới, có trường hợp đặc biệt hiện tượng động đất kích thích kéo dài đến 20-40 năm như hồ Thủy điện Koyna, Ấn Độ.

Như vậy, số liệu động đất tại trạm Huế cho thấy, các dao động ghi được có biên độ sóng S (sóng ngang) lớn hơn nhiều so với biên độ của sóng P (sóng dọc) phản ánh các chấn động được sinh ra trong cơ chế dịch trượt. Do vậy, có thể kết luận rằng các rung động kèm tiếng nổ tại khu vực Thủy điện Sông Tranh 2 không có liên quan với hoạt động núi lửa.

Hiện tượng động đất kèm theo tiếng nổ cũng gặp ở khá nhiều nơi trên lãnh thổ Việt Nam như ở Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Cao bằng... tại huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới có thể xảy ra những trận động đất tương tự thậm chí mạnh hơn nhưng sẽ giảm dần theo thời gian và không thể vượt quá giá trị động đất cực đại 5,5 richter như đánh giá trước khi xây dựng đập Thủy điện Sông Tranh 2.

Theo tiến sỹ Trần Tuấn Anh, Viện trưởng Viện Địa chất, để kịp thời theo dõi hoạt động động đất trong khu vực Thủy điện Sông Tranh 2, cần thiết phải đặt một hệ thống quan sát động đất với 5 trạm địa chấn. Phân bổ trạm tùy thuộc vào điều kiện thực tế nhưng sẽ dự kiến 1 trạm tại trung tâm huyện Bắc Trà My, 1 trạm vùng đập và 3 trạm phân bổ xung quanh vùng hồ thủy điện Sông Tranh 2. Khoảng cách giữa các trạm khoảng 10-20km. Thời gian quan sát của mạng trạm này kéo dài 2-3 năm. Hệ thống trạm như vậy có thể định vị một cách chính xác động đất ở khu vực thuỷ điện, đánh giá xu thế phát triển của hoạt động động đất khu vực.