Điều trị động kinh bằng phẫu thuật

Lần đầu tiên, TP.HCM áp dụng phẫu thuật để điều trị động kinh. Phẫu thuật được áp dụng cho các trường hợp có tổn thương não gây động kinh (như u não) hay khi bệnh nhân điều trị thuốc không hiệu quả (gọi là động kinh kháng trị) và thường là các bệnh nhân bị cơn động kinh cục bộ. 

Động kinh có thể được điều trị bằng phẫu thuật, nhờ sự phối hợp với phương tiện chẩn đoán máy video điện não. (Ảnh: H.Cát)

Bé Đ.G.A.T (3 tuổi, quận 10 - TP.HCM) có bướu máu ở mặt từ khi sinh và bị lên cơn co giật liên tục từ năm 2 tuổi. Bé được chẩn đoán là bệnh Sturge Weber và điều trị bằng nhiều loại thuốc kháng động kinh nhưng không khỏi. Đây là một bệnh lý hiếm gặp ở trẻ em, có bướu máu ở mặt và não, trẻ bị các cơn động kinh phức tạp liên tục rất khó kiểm soát bằng thuốc.

Trong khi đó, bé N.M.C. (11 tuổi, quận 3 - TP.HCM) lại thường bị té ngã liên tục. Nhiều lần đi khám, bé được chẩn đoán là do hạ đường huyết, hạ calci, rối loạn thần kinh thực vật và lần sau cùng đi khám ở phòng khám Động kinh nhi tại BV Nguyễn Tri Phương được chẩn đoán là hội chứng Lennox Gastaut.

Theo BS Thanh Thủy, chuyên về Động kinh nhi, tại BV Nguyễn Tri Phương, đây cũng là một hội chứng hiếm gặp có các cơn động kinh rất đa dạng, đặc biệt là các cơn giảm trương lực cơ làm bệnh nhân bị té ngã liên tục. Hội chứng này cũng rất khó điều trị, thường phải phối hợp nhiều loại thuốc trị động kinh mà hiệu quả trị liệu không cao lại còn để lại các di chứng nặng nề về trí thông minh cho trẻ.

Cuối năm 2008, nhóm các bác sĩ thần kinh - phẫu thuật thần kinh Việt - Pháp bao gồm BV Rothschild, BV Nguyễn Tri Phương, BV Nhân dân 115 đã tiến hành hội chẩn và phẫu thuật cho 2 em trong tổng số gần 200 trường hợp đến khám để quyết định phẫu thuật.

Điều trị động kinh bằng phẫu thuật

Bé A.T được áp dụng kỹ thuật mở bán cầu (Hemispherotomie) và bé M.C. được điều trị bằng kỹ thuật cắt một phần thể chai (callosotomie) là 1 cấu trúc giữ nhiệm vụ dẫn truyền thông tin tín hiệu giữa hai bán cầu não. Sau phẫu thuật 2 tuần, tình trạng lâm sàng của 2 bé cải thiện rõ, bé A.T hết hẳn các cơn động kinh, còn bé NMC có mật độ các cơn thưa dần và mức độ trầm trọng cũng giảm đi nhiều.

Theo BS. Nguyễn Văn Tuấn (Khoa Phẫu thuật Thần kinh - BV Nhân dân 115), đây là 2 phương pháp mới lần đầu tiên áp dụng tại nước ta để mổ động kinh.

Kỹ thuật mổ bán cầu não đã được cải tiến để cắt các đường dẫn truyền thần kinh chung quanh đồi thị. Đồi thị đóng vai trò chuyển tải tất cả cảm giác (trừ khứu giác) lên vỏ não, nhưng nó cũng có ảnh hưởng nhiều lên chức năng vận động (thông qua các đường đi đến từ hạch nền và tiểu não) và chức năng nhận thức. Còn kỹ thuật cắt một phần thể chai cũng là để cắt đứt các xung phóng điện của ổ động kinh lan ra hai bên bán cầu nhờ có sự trợ giúp của kính vi phẫu, dao đốt lưỡng cực, máy hút siêu âm.

Phẫu thuật động kinh phát triển từ hơn 20 năm nay tại các nước Âu Mỹ. Phương pháp này ngày càng hiệu quả khi phối hợp tốt với chuyên khoa động kinh nhi, cùng phương tiện cận lâm sàng không thể thiếu là máy video điện não (video EEG) để ghi lại chính xác các hoạt động điện não cùng lúc với các cơn động kinh xuất hiện ở bệnh nhân trong 24 giờ.

Phẫu thuật động kinh được đặt ra cho cả trẻ em và người lớn. Phẫu thuật được áp dụng cho các trường hợp có tổn thương não gây động kinh (như u não) hay khi bệnh nhân điều trị thuốc không hiệu quả (gọi là động kinh kháng trị) và thường là các bệnh nhân bị cơn động kinh cục bộ.

Gần 20-25% bệnh nhân động kinh có vấn đề kháng trị như vậy và một số trường hợp này cần được phẫu thuật động kinh. Đơn cử ở Malaysia, với dân số gần 30 triệu người thì tỷ lệ hàng năm có chỉ định phẫu thuật là gần 1000 người. Do đó ở Việt Nam, con số này không phải là nhỏ.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương với sự trợ giúp của các bác sĩ Pháp từ Paris và Lyon đến làm việc hàng năm, với khoa bộ môn phẫu thuật thần kinh, khoa bộ môn tâm thần kinh ĐH Y Dược TP.HCM và các bác sĩ thần kinh nhi đã được đào tạo ở nước ngoài sẽ tiến hành áp dụng kỹ thuật phẫu thuật động kinh trong thời gian sắp tới.