Sản xuất dầu thực vật từ hạt chanh leo tím

Các nhà khoa học Việt Nam đã sản xuất dầu thực vật từ hạt chanh leo tím (Passiflora edulis).

Dầu thu được từ quy trình này có thể phối trộn với các sản phẩm khác, ứng dụng trong thực phẩm và mỹ phẩm.

Hạt chanh leo tím chứa nhiều dầu có lợi

“Quy trình sản xuất dầu thực vật từ hạt chanh leo tím (Passiflora edulis)” là giải pháp độc quyền của GS.TS Nguyễn Mạnh Cường và các đồng nghiệp thuộc Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Giải pháp đề cập đến quy trình sản xuất dầu thực vật từ hạt chanh leo tím. Dầu thu được từ quy trình này có thể phối trộn với các sản phẩm khác, ứng dụng trong thực phẩm và mỹ phẩm.

GS.TS Nguyễn Mạnh Cường chia sẻ, trong quá trình sản xuất nước ép cũng như các sản phẩm khác từ quả chanh leo tím, một lượng lớn các sản phẩm phụ là vỏ quả và hạt đang bị đổ bỏ gây ô nhiễm môi trường hoặc chưa được sử dụng một cách hợp lý, hiệu quả.

Hạt chanh leo tím chiếm khoảng 6 - 12% khối lượng quả, vì vậy hàng năm quá trình sản xuất có thể tạo ra hàng ngàn tấn hạt. Với diện tích trồng chanh leo tím tăng gấp nhiều lần trong những năm tiếp theo thì lượng hạt dư thừa sẽ ngày càng cao. Vì vậy, tận dụng được nguồn hạt chanh leo nhằm tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng, định hướng sử dụng trong thực phẩm, mỹ phẩm là việc làm cần thiết và cấp thiết.

Hạt chanh leo tím chứa các thành phần gồm polyphenol với thành phần chính là piceatannol, resveratrol và các dime stilbene như chất scirpusin A và scirpusin B; dầu: Chiếm 15 - 20% khối lượng hạt, bao gồm các phytosterol, một ít các tocopherol và chủ yếu là các axít không bão hòa.

Kết quả phân tích thành phần hoá học cho thấy dầu hạt chanh leo tím trồng ở Việt Nam có hàm lượng axít linoleic (ω-6) chiếm 66,94%, axít oleic (ω-9) chiếm 18,86%, các sterols chiếm 2935,35mg/kg, các triglycerides chiếm 74,11% và các tocopherols chiếm 18,04mg/kg.

Hạt chanh leo tím chứa nhiều dầu có lợi, chống oxy hóa, hàm lượng axit bão hòa rất thấp.

Các axít không bão hòa trong dầu hạt chanh leo tím chủ yếu là axít linoleic và axít oleic, chiếm trên 89%. Hàm lượng axít không no ω-6 trong dầu hạt chanh leo tím tương đương với hàm lượng ω-6 có trong một số loại dầu hạt thực vật đang được sử dụng, bán trên thị trường hiện nay như: Hướng dương, hạt nho, dầu hồng hoa và dầu mè. Phân tích lượng axit béo hạt chanh leo tím thấy hàm lượng axit béo chưa bão hòa cao và axit béo bão hòa thấp, đây là nguồn dầu thực vật thích hợp cho chế biến thực phẩm.

Axít không no ω-6 và ω-9 là những axít thiết yếu cho cơ thể, giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch, giúp ngăn chặn ung thư, hạ huyết áp, làm giảm cholesterol và triglyceride trong máu. Do dầu hạt chanh leo tím chứa nhiều ω-6 và ω9 nên có tác dụng làm sáng da và không chứa chất nhờn; giúp giữ ẩm và làm sạch da, nuôi dưỡng các loại da, đặc biệt là da bị mụn; chống lão hóa và viêm da hết sức hiệu quả.

Tìm ra công thức chiết xuất dầu tối ưu

GS.TS Nguyễn Mạnh Cường cho biết, nhóm nghiêm cứu đã áp dụng chất hoạt động bề mặt-Tween 20 kết hợp với NaCl để chiết dầu thực vật đạt hiệu suất cao, nhanh gọn, kinh tế, không độc hại và thân thiện với môi trường.

Khác với các quy trình chiết dầu thông thường (thường sử dụng các dung môi độc hại như hexan, dầu hỏa, cloroform, etyl axetat…), dầu thực vật thu được từ hạt chanh leo tím được chiết bằng chất hoạt bề mặt - Tween 20 kết hợp với NaCl ở các điều kiện xác định như: Nồng độ chất hoạt động bề mặt và NaCl; tỷ lệ nguyên liệu/dung dịch chiết (thể tích/thể tích), pH; nhiệt độ chiết và thời gian chiết.

Từ tình trạng kỹ thuật của giải pháp, các tác giả thấy kỹ thuật chiết sử dụng các vật liệu không tái sử dụng, các hệ dung môi độc hại, các phức hệ đắt tiền để sản xuất dầu từ các nguồn nguyên liệu có dầu là rào cản lớn đối với sự phát triển các sản phẩm ngành công nghiệp sản xuất dầu thực vật.

Quy trình chiết dầu thực vật từ hạt chanh leo tím sử dụng chất hoạt động bề mặt Tween 20 (thay thế cho các dung môi độc hại thông thường) kết hợp NaCl cho hiệu suất cao là điểm mới và sáng tạo của giải pháp hữu ích.

Quy trình sản xuất dầu từ hạt chanh leo tím cho phép sử dụng dầu làm nguyên liệu ban đầu để sản xuất sản phẩm ứng dụng trong mỹ phẩm và thực phẩm. Dầu thu được từ quy trình theo giải pháp hữu ích có hoạt tính chống oxi hóa; có thể được dùng riêng biệt hoặc phối hợp với các sản phẩm khác để sản xuất các sản phẩm ứng dụng trong thực phẩm và mỹ phẩm.

Cập nhật: 07/11/2024 GDTĐ