Tham vọng công nghệ tàn phá môi trường ở Trung Quốc

Việc khai thác kim loại đất hiếm có tính ứng dụng cao ở Trung Quốc đang phải đánh đổi bằng tình trạng ô nhiễm môi trường nặng nề.

• Than đá, kẻ tàn phá môi trường lớn nhất
  
• Trái đất oằn mình dưới những thảm họa môi trường

Tình trạng ô nhiễm nặng nề ở Trung Quốc

Baotou là thành phố công nghiệp lớn nhất Nội Mông, có trữ lượng đất hiếm lớn. Tại đây, chỉ riêng khu mỏ Bayan Obo đã chiếm 70% tổng trữ lượng toàn cầu. Nhờ lợi thế này, Trung Quốc trở thành nhà cung cấp các nguyên tố đất hiếm và kim loại đất hiếm số một thế giới.

Một trong rất nhiều ống xả thải đang xả trực tiếp xuống hồ chứa. (Ảnh: Liam Young)

Theo số liệu thống kê năm 2009, Trung Quốc cung ứng khoảng 95% nhu cầu đất hiếm toàn cầu. Đây được coi là nhân tố quan trọng giúp kinh tế Trung Quốc có bước phát triển nhảy vọt trong vài thập kỷ gần đây. Đất hiếm được khai thác tại Khu liên hợp Thép và Đất hiếm Baogang. Tháp làm lạnh và các ống khói chọc trời là đặc điểm nổi bật khi nhìn toàn cảnh thành phố Baotou.

Các nguyên tố đất hiếm, đặc biệt như cerium và neodymium, là nguyên liệu có tính ứng dụng lớn. Đây là thành phần không thể thiếu trong hầu hết thiết bị hiện đại, như làm nam châm trong tuabin gió và ôtô điện, tai nghe điện thoại và ổ cứng máy tính, TV màn hình phẳng.

Việc tập trung khai thác đất hiếm làm gia tăng dân số ở thành phố Baotou. Chỉ trong vòng 65 năm, từ 1950 đến nay, dân số thành phố đã tăng từ 97.000 đến 2,5 triệu người. Ngoài tác động này, khai thác quặng đang gây ô nhiễm nghiêm trọng. Khu liên hợp Baogang phải xây dựng một hồ chứa nhân tạo để xả chất thải.

Tại khu công nghiệp và cả thành phố Baotou, bụi than phủ khắp mọi nơi do các xe tải chở than chạy liên tục. Khi trời mưa, các con đường ngập dưới màu nước đen vì bụi than, trong khi mùi lưu huỳnh luôn nồng nặc. Dọc theo các con đường và vỉa hè, các đường ống dẫn chất thải xả thẳng vào hồ chứa nhân tạo nằm la liệt dưới mặt đất, thậm chí vắt ngang qua đường.

Công nhân trong một nhà máy sản xuất máy nghe nhạc MP3. (Ảnh: Kate Davies)

Cerium được xử lý từ quá trình nghiền nhỏ quặng và hòa tan trong axit sulfuric và nitric. Khi thực hiện quy trình ở quy mô lớn, lượng chất thải độc hại được thải ra sẽ rất lớn.

Vì môi trường quá độc hại khiến con người không thể sinh sống, khu vực lân cận hồ chứa đã bị bỏ hoang."Tôi chưa từng chứng kiến điều gì khủng khiếp như thế này. Đây phải là môi trường của người ngoài hành tinh chứ không phải của con người. Khắp nơi là một thứ bùn độc hại đặc quánh và đen kịt", Tim Maughan, người thực hiện phóng sự điều tra, cho hay.

Theo Maughan, đây không chỉ là phụ phẩm của quá trình chế tạo thiết bị điện tử, mà còn từ các công nghệ "thân thiện với môi trường" như ôtô điện hay tuabin gió. Khi kiểm tra một số mẫu chất thải, nhóm điều tra của Maughan phát hiện Nhóm điều tra cũng lấy một số mẫu chất thải về xét nghiệm, kết quả cho thấy đất sét trong hồ có mức độ độc hại cao hơn ba lần so với bức xạ nền.