Thiên hà của chúng ta là một “zombie”

Các nhà khoa học tuyên bố dải Ngân Hà nơi chúng ta đang sống thực ra đã chết hàng tỉ năm trước vì... đói.

Thiên hà hàng xóm Andromeda của chúng ta gần như chắc chắn đã "hết hạn" từ vài tỉ năm trước nhưng vừa mới chỉ bắt đầu thể hiện ra bên ngoài những dấu hiệu của sự sụp đổ.

Tương tự, thiên hà Milky Way (dải Ngân Hà) của chúng ta giống như xác sống zombie, đã chết nhưng vẫn tiếp tục chuyển động nên chúng ta chưa nhận ra. Đó là nội dung bài phân tích của Kevin Schawinski của Viện Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ đăng trên trang web học thuật The Conversation.

Thiên hà còn sống khỏe (bên trái) và thiên hà đã chết khác nhau về màu ánh sáng do các sao phát ra - (Ảnh: CC BY-NC).

Thiên hà được biết đến như là hệ thống năng động, liên tục thêm khí và chuyển chúng thành những ngôi sao. Đó là cách thiên hà lớn lên.

Khi các sao đến tuổi qua đời, chúng trở lại thành khí về thiên hà qua gió từ các ngôi sao hay các siêu tân tinh.

Như con người, các thiên hà cũng cần đồ ăn. Tuy nhiên, thực phẩm tất nhiên khác nhau. Đối với thiên hà, đồ ăn ngon là hydro tươi từ mạng lưới vũ trụ - các sợi và quầng vật chất tối tạo nên các cấu trúc lớn nhất trong vũ trụ.

Cái chết của thiên hà có nghĩa nó không còn khí để hình thành những ngôi sao mới nữa. Nhiều thiên hà như Milky Way và Andromeda cũng "đói" như vậy dù quá trình này diễn tiến chậm chạp qua hàng tỉ năm.

Có thể nhận biết bằng mắt thường thiên hà chết hay còn "xuân sắc" bằng cách so sánh màu ánh sáng các sao phát ra. Thiên hà xanh là thiên hà còn hoạt động mạnh, sống khỏe, ngược lại thiên hà chuyển đỏ do ánh sáng phát ra từ các sao già cỗi mà không có sao trẻ thay thế là thiên hà đã qua đời.

Giữa hai thời kỳ có một điểm chuyển tiếp gọi là "thung lũng xanh". Tại thời điểm này, thiên hà bị ngăn chặn không sinh sao nhiều nhưng vẫn hoạt động một cách lờ đờ. Thiên hà ở tình trạng này có thể đã chết khoảng 1 trăm triệu năm trước đó. Nhưng tại sao chúng lại không còn sức sống, không sinh sao, không đổi hình dạng thì vẫn còn là một câu hỏi lớn của vật lý thiên văn.

Kevin Schawinski khẳng định Ngân Hà đang bên rìa "thung lũng xanh", nghĩa là đã chết từ triệu năm trước, dù hiện tại vẫn hoạt động vật vờ - (Ảnh: CC BY-NC).

Các nhà nghiên cứu đã viện đến sự giúp đỡ của các nhà khoa học khác thông qua mạng Internet và làm việc để tìm ra xem liệu Ngân Hà của chúng ta có đang ở giai đoạn này hay không. Những dữ liệu thu thập được hé lộ Ngân Hà đang ở rìa của thung lũng xanh, nghĩa là dù nó đang vật vờ nhưng thật ra đã chết từ 1 tỉ năm trước.

Kevin Schawinski nói đây điều không thể tránh khỏi và nó đã "xong đời" rồi. Anh viết: "Hoàn toàn có khả năng dải Ngân Hà chỉ là một xác sống, nó đã chết từ hàng tỉ năm trước rồi".

Nhưng cùng ngày, niềm hi vọng thiên hà Milky Way sẽ hồi sinh nhờ được tiếp tế "lương thực" đã xuất hiện. Một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Notre Dame phát hiện ra một "lô hàng" - là thức ăn cần thiết cho sự tăng trưởng liên tục của thiên hà - đang bay về phía chúng ta với tốc độ 700.000 dặm/giờ (khoảng 1,13 triệu km/giờ).

Các nhà nghiên cứu cho rằng đám mây khí khổng lồ có tên Smith Cloud này thật ra là một phần của Ngân Hà khoảng 700 triệu năm trước. Sau đó, nó tách khỏi thiên hà một cách bí ẩn. Hiện, Smith Cloud dường như là một chiếc boomerang quay lại chốn cũ và may mắn làm sao, có mang lượng hydro và heli cho Ngân Hà.

Trưởng nhóm nghiên cứu Andrew Fox của Viện Khoa học Kính viễn vọng không gian phát biểu trong thông cáo của NASA hôm thứ Năm tuần trước: "Đám mây là một ví dụ cho thấy thiên hà thay đổi thế nào qua thời gian. Nó nói với chúng ta rằng thiên hà Ngân Hà là một trái bóng, nơi khí được thổi ra và sau đó trở lại".

Trong khi các nhà khoa học đang cố gắng xác định tuổi thọ của Ngân Hà thì bản thân chúng ta có thể tự an ủi rằng, dù sao "đồ ăn" cho thiên hà cũng đang trên đường tiếp tế. Mặc dù tất nhiên, quãng đường mà "túi thực phẩm" ấy phải vượt qua cũng còn xa lắm, khoảng 30 triệu năm trước khi đến rìa thiên hà của chúng ta.