Với phát minh vật lý nổi tiếng năm 1964, GS Cronin và đồng sự đã mở ra một tầm nhìn bất tận cho loài người về thế giới tự nhiên xung quanh, từ vật chất và phản vật chất cho tới các tia vũ trụ năng lượng cao...
Vài nét về James Watson Cronin |
James Watson Cronin sanh ngày 29/9/1931 tại Chicago, Illinois (Mỹ). Cha ông là James Farley Cronin, nghiên cứu sinh ngôn ngữ cổ điển ở ĐH Chicago và từ 1939 là giáo sư tiếng La tinh, Hy Lạp ở ĐH Southern Methodist. Mẹ ông là Dorothy Watson, đã gặp cha ông ở ĐH Northwestern trong một lớp tiếng Hy Lạp. 1951: Tốt nghiệp toán và vật lý ĐH Southern Methodist, Dallas, Texas. Thành tích của ông: - 1953: Thạc sĩ, ĐH Chicago. - 1955: Tiến sĩ vật lý, ĐH Chicago. - 1952-1955: Thành viên Tổ chức Khoa học quốc gia. - 1955-1958: Nghiên cứu ở Phòng thí nghiệm quốc gia Brookhaven. - 1958-1964: Trợ giảng vật lý, ĐH Princeton. - 1964-1971: GS vật lý, ĐH Princeton. - Từ 1971: GS vật lý, ĐH Chicago. 1980: Giải Nobel Vật lý (cùng Van Logsdon Fitch). Hiện là giáo sư danh dự ĐH Chicago; người phát ngôn của Dự án Pierre Auger; thành viên Viện Khoa học quốc gia Mỹ, Viện Khoa học và Nghệ thuật Mỹ, Hội Vật lý Mỹ. |
Theo thiết kế của Dự án Auger, chỉ có một đài quan sát chưa đủ mà phải có hai đài ở hai đầu Trái đất vì cần phải theo dõi cùng lúc toàn bộ bầu trời. Trong trường hợp đối xứng nhất thì phải đặt Đài thiên văn ở hai cực Trái đất.
Tuy nhiên, phương án thực tế là chọn một địa điểm ở Nam bán cầu và một điểm tại Bắc bán cầu. Cuối cùng, cao nguyên ở Argentina và bang Utah ở Mỹ đã được lựa chọn.
Từ năm 1998 tới nay, đã có khoảng trên 400 trạm được lắp đặt tại Đài quan sát phía Nam và hai trạm mắt ruồi. Chỉ cần có 30 trạm đầu tiên vận hành, người ta đã bắt đầu thử đo các mưa rào khí quyển diện rộng. Năm 2003 đánh dấu bước ngoặt khi Dự án Auger đạt quy mô rộng lớn hơn các dự án khác và từ đó bắt đầu cung cấp những số liệu khoa học mới mẻ về các tia năng lượng cao nhất.
Dự định trong hai - ba năm tới, toàn bộ các trạm ở Nam bán cầu sẽ được lắp đặt xong và trạm ở Bắc Mỹ cũng sẽ được khởi công xây dựng.
Theo dữ liệu cập nhật mới nhất, hiện đã có vài chục số liệu đo về mức năng lượng rất cao, trên 1019eV. Đặc biệt là trong tháng 5/2004, các máy dò đã dò được mức năng lượng 1020eV - mục tiêu của Auger. Các hạt tia vũ trụ càng ở mức năng lượng cao thì số lượng càng ít.
Có một giả thuyết là sau mức 1019e và 1020eV, phổ này sẽ bị cắt mất, tức là hầu như không còn hạt năng lượng cao hơn.
Tuy nhiên, trong mấy chục năm nay, giới khoa học vẫn đo được một số hạt song độ tin cậy không cao. mục tiêu của Dự án Auger là xác định có phải phổ của tia vũ trụ đến đó là hết hay không...
Đài Auger sẽ có tổng cộng 1.600 bình nước. Mỗi bình chứa 14.000 lít nước là một trạm dò hạt với đường kính 3,6m và cao 1,2m. Nó hoàn toàn tối đen bên trong, ngoại trừ khi các hạt năng lượng đi qua. Khi các hạt có điện tích (như muon, electron hoặc hadron) bay xuyên qua trạm dò với vận tốc nhanh hơn ánh sáng trong môi trường nước, chúng sẽ phát quần sáng Cherenkov có định hướng. Lượng ánh sáng đó được đo bằng ba ống nhân quang có đường kính 25cm bên trên trạm dò quy tụ và truyền tín hiệu về bộ xử lý. Một trận mưa sẽ làm bùng nổ ánh sáng đồng thời ở năm bình hoặc nhiều hơn. Lượng ánh sáng dò được tiết lộ năng lượng của tia vũ trụ sơ cấp. Sự khác biệt nhỏ về số lần dò tại nhiều vị trí bình quyết định hướng tới của tia vũ trụ so với mặt phẳng Trái đất. |
Minh Sơn (tổng hợp từ Internet)