Trí thông minh của bạn là do thứ tự sinh quyết định?

Những đặc điểm tính cách như tính hướng ngoại hay nội tâm liệu có phải do thứ tự sinh quyết định? Chúng ta hãy cũng đi khám phá câu trả lời cho câu hỏi đó thông qua bài viết này.

Thứ tự sinh quyết định đến trí thông minh của mỗi người?

Trong nhiều thế kỷ qua, con người không ngừng tò mò về câu chuyện thứ tự sinh tác động như thế nào nên tính cách của mỗi con người, ví dụ như việc con cả trong gia đình thường có bản tính gia trưởng hơn những anh chị em cùng cha mẹ khác.

Theo một nghiên cứu mới đây được công bố trên tạp chí khoa học PNAS cho thấy, con đầu lòng có xu hướng đạt điểm số cao hơn trong các bài kiểm tra đánh giá trí thông minh và hay tự báo cáo về những chỉ số đó. Tuy nhiên, các nhà khoa học không nhận thấy mối liên quan nào đến việc thứ tự sinh quyết định tính cách của mỗi con người.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành khảo sát hơn 20.000 ứng viên tại ba quốc gia là Mỹ, Anh và Đức. Nhờ số lượng tham gia khảo sát đông đảo nên các nhà khoa học dễ dàng hơn trong việc xác định những yếu tố tác động dù nhỏ nhất trong thứ tự sinh giúp làm nên tính cách mỗi con người.

Các nhà nghiên cứu xác định thứ tự sinh của trẻ bằng cách thiết lập vị trí của chúng trong số những đứa trẻ của một gia đình. Có nghĩa rằng, nếu một đứa trẻ được nuôi dạy ở vị trí người anh (chị) cả hoặc người con thứ hai, tất cả sẽ được đối xử như nhau, bất kể chúng có anh em họ khác không sống chung với gia đình.

Bên cạnh đó, những trẻ không có anh (chị) em, các cặp song sinh và trẻ em trong các gia đình có nhiều hơn 4 con sẽ bị loại khỏi nghiên cứu. Đối tượng tập trung chủ yếu là những trẻ trong các gia đình có từ 2 - 4 anh chị em.

Nhóm nghiên cứu sở dĩ chọn hướng đi này bởi họ tin rằng, tác động của thứ tự sinh được cho chính là khởi nguồn của môi trường xã hội thu nhỏ trong nhà. Số liệu thu thập được chủ yếu thông qua thông tin về nhân khẩu và một số câu hỏi dành cho các bậc phụ huynh.

Tính cách của từng đứa trẻ sau đó sẽ được đánh giá bằng phương pháp tự báo cáo dựa trên thang đo tính cách Big Five. Trong khi đó, trí thông minh của trẻ sẽ được đánh giá bằng các sử dụng phương pháp tự báo cáo và các bài test IQ sử dụng những công cụ đánh giá tiêu chuẩn.

Phương pháp tự báo cáo sẽ bao gồm các mục đồng nhất với câu hỏi như: "Tôi dùng những từ khó", "Tôi có một vốn từ vựng phong phú" và "Tôi hiểu rất nhanh điều này".

Sau khi thu thập đầy đủ dữ liệu, các nhà nghiên cứu tiếp tục tiến hành các phân tích hồi quy tuyến tính để xác định tính cách cá nhân hoặc trí thông minh có liên quan đến thứ tự sinh, quy mô gia đình, quốc gia hoặc nơi cư trú hay không. Phân tích này cho phép ước lượng những tác động lên tính cách do vị trí khác nhau của mỗi thành viên trong gia đình gây nên.

Kết quả thu về khá bất ngờ khi dữ liệu cho thấy, thứ tự sinh dường như tác động nhiều hơn tới trí thông minh. Điều này được các nhà khoa học giải thích dưới góc độ lý thuyết xã hội và tâm lý của các bậc phụ huynh. Họ cho rằng, các cặp vợ chồng thường dành hết tình cảm và trí tuệ cho đứa đầu lòng. Chính vì vậy, con đầu lòng thường có chỉ số IQ cao hơn cũng vì lý do đó.

Ngược lại, nghiên cứu không phát hiện thấy những ảnh hưởng đáng kể nào của thứ tự sinh đối với thang đo tính cách con người Big Five: tính hướng ngoại, bất ổn tâm lý, dễ chịu, tận tâm và sẵn sàng trải nghiệm.

Kết quả nghiên cứu cũng đi ngược lại với quan niệm hai anh em song sinh nam trong gia đình có con trai đầu lòng sẽ có những đặc điểm tính cách mang phần nữ tính hơn. Ngoài ra, kết quả này cũng bác bỏ quan niệm cho rằng trẻ sinh sau có xu hướng hướng ngoại hoặc tốt bụng, dễ tin tưởng hơn.

Xét về những phát hiện mang tính tích cực của nghiên cứu, dữ liệu cho thấy trí thông minh liên quan khá mật thiết đến thứ tự sinh. Phát hiện gợi ý, những đứa trẻ sinh sau không chỉ thu nhận được ít trí thông minh hơn từ cha mẹ mà còn nhận được những thông điệp ngầm rằng, chúng không thông minh bằng các anh (chị) họ của mình.

Theo một phân tích khác có liên quan tới trí thông minh trước đó, phân tích lần này của các nhà khoa học có khá nhiều điểm tương đồng và nhiều khả năng tồn tại tới 99% một hiệu ứng thực tế chứ không hẳn chỉ là một biến động ngẫu nhiên.

Nhìn chung, nghiên cứu này đã sử dụng khá hiệu quả cơ chế thống kê thông minh và thu thập được một cơ sở dữ liệu đủ lớn. Nhờ vậy, kết luận rút ra khá rõ ràng và mang tính thuyết phục cao. Trước đây, câu hỏi về ảnh hưởng của thứ tự sinh lên tính cách và trí thông minh của con người thường chỉ được giải thích bằng lý thuyết, nhưng cho đến nay là một nghiên cứu thực nghiệm khá thành công.

Mặc dù vậy giới khoa học trên thế giới nói chung vẫn chưa chính thức công nhận về tính chính xác của nghiên cứu này.

• Thứ tự ra đời ảnh hưởng như thế nào đến mỗi người?