Vì sao đa số người Hàn Quốc có họ Kim, Lee hay Park?

Gần một nửa dân số Hàn Quốc có họ là Kim, Lee hoặc Park. Vì sao lại như vậy?

Người Hàn Quốc có câu nói: nếu thả một hòn đá từ đỉnh núi Namsan (nằm ở thủ đô Seoul), hòn đá đó sẽ rơi trúng một người có họ Kim hoặc Lee. Theo Economist, cứ 5 người Hàn Quốc thì có một người mang họ Kim. Số người họ Park cũng rất nhiều, những người nổi tiếng có thể kể đến như tổng thống Park Geun-hye, ca sĩ Psy của Gangnam Style (tên thật Park Jae-sang) hoặc cầu thủ bóng đá Park Ji-sung. Khoảng 1/10 người Hàn Quốc có họ Park. Tính tổng lại, những người mang họ Kim, Lee, Park chiếm đến gần một nửa dân số quốc gia này.

Kim, Lee là 2 trong 3 họ phổ biến nhất ở Hàn Quốc.

Các quốc gia khác như Trung Quốc có hơn 100 họ phổ biến, còn Nhật Bản có tận 280.000 họ khác nhau. Vì sao 3 họ trên lại phổ biến ở Hàn Quốc đến vậy?

Tất cả bắt nguồn từ thời kỳ phong kiến. Người Hàn Quốc hầu như không mang họ cho đến tận thời vương quốc Triều Tiên (1392). Trước đó, chỉ những người thuộc hoàng gia hoặc quý tộc mới được mang họ. Những thành phần bình dân còn lại, bao gồm cả tầng lớp thương nhân, thợ thuyền hay tu sĩ đều không mang họ.

Đến thế kỉ thứ 10, Cao Ly Thái Tổ Vương Kiến mới bắt đầu đưa ra lệ là phong họ để thưởng cho những người trung thành và quan chức trong triều. Hệ thống khoa cử cũng bắt đầu yêu cầu những người đỗ đạt phải mang họ. Từ đó, nhu cầu mang một họ tăng lên, nhất là ở những nhà giàu hay thương gia. Cách dễ dàng nhất là mua lại vị trí trong gia phả của một dòng dõi có họ, thậm chí là giả mạo tên họ. Ở chiều ngược lại, nhiều dòng họ không có con cái nối dõi có thể bán vị trí trong gia phả cho một người không quen biết. Như vậy người này sẽ mang một họ "cao quý".

Tỉ lệ các họ trong dân số Hàn Quốc: Kim (xanh dương), Lee (xanh lá), Park (da cam), Choi (đỏ), Jung/Chung (tím).

Từ thời cổ, hai dòng họ Lee và Kim là những họ trong hoàng gia Triều Tiên nên các quý tộc về sau hay chọn hai họ này, và sau đó những người mua lại họ cũng làm theo. Do sự bùng nổ này, người Hàn đưa ra khái niệm bản quán (bongwan), tức là ngoài họ thì một người còn được biết đến theo bongwan của họ. Ví dụ họ Kim có khoảng 300 nguồn gốc, trong đó có họ Kim Gyeongju hay Kim Gimhae. Thái tử Lý Long Tường của Việt Nam sau khi chạy trốn tới Cao Ly vào thế kỉ 13 cũng tạo dựng nên dòng họ Lý Hoa Sơn (Lee Hwasan).

Vì có quá nhiều người trùng họ, đôi khi rất khó để xác định hai người có quan hệ họ hàng hay không. Cuối thời Triều Tiên, có một quy định là những người có cùng bongwan không được lấy nhau. Khi kết thúc thời Triều Tiên (1894), hệ thống giai cấp của Hàn Quốc được xóa bỏ, và những người bình dân cũng có thể được tự chọn họ cho mình. Những người này thường chọn những họ phổ thông, chính là Kim, Lee và Park.

Ngày nay, ba dòng họ Kim, Lee và Park vẫn ngày càng tăng về số lượng, do đa số người ngoại quốc sau khi nhập tịch chọn họ của mình là Kim, Lee, Park và Choi, theo số liệu của chính phủ Hàn Quốc.