Vì sao ngày càng nhiều máy bay bị nhiễu loạn không khí?

Các chuyên gia dự đoán hiện tượng ấm lên toàn cầu có thể làm tăng số ca nhiễu động, ảnh hưởng tới giao thông hàng không trong tương lai.

Hiện tượng nhiễu loạn không khí (sự chuyển động hỗn loạn của không khí) là một phần bình thường và đôi khi không thể tránh của các máy bay.

Hiện tượng máy bay gặp nhiễu loạn không khí đang gia tăng - (Ảnh: PILOT INSTITUTE).

Nhiễu loạn gây ra từ một sự thay đổi về tốc độ và hướng gió, xảy ra trong một khoảng cách ngắn ở bầu khí quyển. Khi máy bay va phải những luồng gió mạnh này, nó có thể đẩy hoặc kéo máy bay theo các hướng khác nhau.

Máy bay thương mại thường bay cao hơn các mô hình thời tiết này để tránh hiện tượng nhiễu loạn xảy ra thường xuyên. Tuy nhiên, sự nhiễu loạn cũng có thể xảy ra ở nhiều độ cao khác nhau.

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, các nhà khoa học tại Đại học Reading ở Anh phát hiện ra sự nhiễu loạn không khí đã tăng 15% kể từ lần quan sát đầu tiên vào năm 1979.

Gây thiệt hại tới 150-500 triệu USD/năm

Tiến sĩ Mark Prosser - người đứng đầu nhóm nghiên cứu cho biết: “Nhiễu loạn không khí khiến các chuyến bay xóc nảy hơn và có thể gây nguy hiểm cho hành khách, thành viên phi hành đoàn”.

Theo hãng tin Straits Times, nhiễu loạn không khí tiềm ẩn nhiều mối đe dọa tới an toàn hàng không vì thiết bị đảm bảo an toàn vẫn còn nhiều hạn chế trong khả năng phát hiện hiện tượng này.

Ngoài ra, hiện tượng nhiễu loạn không khí có tính chất cục bộ, gây khó khăn trong quá trình dự báo, không như nhiễu loạn không khí do bão gây ra dễ phát hiện, theo dõi hơn và nhờ đó, có thể cảnh báo sớm hơn.

Đồng tác giả của nghiên cứu, Paul Williams, giáo sư khoa học khí quyển tại khoa khí tượng tại Đại học Reading, nói với báo Newsweek: "Chúng tôi đã tích lũy được một lượng lớn bằng chứng khoa học cho thấy nhiễu loạn đang gia tăng do biến đổi khí hậu. Hiện tượng nhiễu loạn nghiêm trọng tăng hơn 15% so với năm 1979".

Hiện tượng nhiễu loạn nghiêm trọng tăng hơn 15% so với năm 1979.

Các nhà khoa học kiến nghị cần đẩy mạnh đầu tư vào cải thiện khả năng dự báo nhiễu loạn không khí, hệ thống phát hiện nhiễu loạn không khí để tránh rủi ro cho các chuyến bay trong những thập kỷ tới.

Đã có một số sự cố trong những tháng gần đây liên quan đến nhiễu loạn không khí nghiêm trọng.

Sự gia tăng nhiễu động nhiều khả năng liên quan tới ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tới tốc độ gió ở tầng thượng quyển. Số lượng ca nhiễu động trời trong tăng rõ rệt nhất trong những thập kỷ gần đây ở khu vực vĩ độ trung, bao gồm Bắc Đại Tây Dương và lộ trình bay qua Mỹ.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra hiện tượng ấm lên toàn cầu có thể khiến dòng tia trở nên bất ổn. Dòng tia là dòng khí di chuyển nhanh vòng quanh Trái Đất ở Bắc bán cầu, theo Mark Prosser, đồng tác giả nghiên cứu ở Đại học Reading, Anh.

Dòng tia thổi như một dòng sông khí theo hướng từ tây sang đông, được tiếp sức bởi chênh lệch nhiệt độ giữa khu vực mát hơn ở phía bắc và khối khí ấm hơn ở phía nam. Biến đổi khí hậu có thể làm dòng tia mất cân bằng, ảnh hưởng lớn tới giao thông hàng không trong tương lai. "Các máy bay thường bay theo dòng tia nhưng nơi máy bay bay qua cũng là nơi xuất hiện nhiễu động", Prosser cho biết.

Giới chuyên gia dự đoán tình trạng mất ổn định của dòng tia sẽ tiếp tục tăng khi thế giới ấm lên. Đồng nghiệp của Prosser ở Đại học Reading sử dụng mô hình khí hậu để dự đoán nhiễu động trời trong ở nửa cuối thế kỷ có thể thay đổi như thế nào nếu hiện tượng ấm lên toàn cầu tiếp diễn.

Vào đầu tháng 3-2023, bảy người phải nhập viện sau khi nhiễu loạn nghiêm trọng xảy ra trên chuyến bay Lufthansa từ Austin, Texas, đến Frankfurt, Đức, Đài truyền hình NBC đưa tin. Chuyến bay chở 184 người buộc phải chuyển hướng và cuối cùng hạ cánh an toàn.

Vào tháng 12-2022, một chuyến bay của Hawaiian Airlines đi từ Phoenix, Arizona đến Honolulu, Hawaii (Mỹ) gặp phải nhiễu động nghiêm trọng khiến 25 người bị thương. Theo Hawaiian Airlines, chuyến bay chở 278 khách. Sự hỗn loạn nghiêm trọng đến mức làm hỏng phần bên trong của máy bay.

Vào năm 2021, một chuyến bay của American Airlines trên đường đến Florida đã phải chuyển hướng đến Louisiana sau khi nhiễu động khiến 10 người trên máy bay bị thương.

Năm 2019, ít nhất 35 người bị thương sau khi một chuyến bay của Air Canada, đi từ Toronto, Canada đến Sydney, Úc, bất ngờ gặp sóng gió. Chuyến bay buộc phải hạ cánh xuống Honolulu.

Thế giới đang đối diện với biến đổi khí hậu đang xấu đi nhanh chóng.

Kể từ năm 1880, nhiệt độ Trái đất đã tăng trung bình 0,08⁰C mỗi thập kỷ, theo trang web Climate.gov của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển quốc gia Mỹ.

Trường hợp tử vong do nhiễu động hiếm khi xảy ra, nhưng các vụ tai nạn lớn không phải ít phổ biến, theo Larry Cornman, nhà vật lý kiêm nhà khoa học dự án ở Trung tâm nghiên cứu khí quyển quốc gia của Hiệp hội khoa học Mỹ. Corman chuyên nghiên cứu những chuyển động quy mô nhỏ của khí quyển có thể đe dọa máy bay. Từ năm 2009, theo Ủy ban an toàn giao thông quốc gia, Mỹ chưa ghi nhận ca tử vong nào liên quan tới nhiễu động trên máy bay thương mại lớn. Trong số hàng triệu chuyến bay, nhiễu động gây ra 185 ca thương tích nặng từ năm 2009 đến năm 2023.

Các nhà nghiên cứu của Đại học Reading ước tính, biến đổi khí hậu do con người gây ra có thể khiến nhiễu loạn xấu tăng hơn gấp ba lần vào những năm 2050 đến 2080.

• Nhiễu loạn không khí trong khi bay không đáng sợ như bạn nghĩ
• Các chuyến bay dự đoán nhiễu động bằng cách nào?
• Hệ thống phát hiện nhiễu loạn không khí cho máy bay