Vườn quốc gia núi Rwenzori

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Vườn quốc gia núi Rwenzori của Uganda là Di sản thiên nhiên thế giới năm 1994.

Vườn quốc gia núi Rwenzori nằm ở phía Tây của đất nước Uganda. Vườn gồm các khu vực: khu vực núi, thác nước, đồng bằng và hồ. Phần chính của vườn là dãy núi Rwenzori, đây là đỉnh núi cao thứ 3 tại Châu Phi sau núi Kilimanjaro của Kenya và núi Margherita. Cảnh núi non, thác nước, đồng bằng và hồ tạo nên một cảnh sắc đẹp tuyệt đẹp, hiếm thấy mà bất kỳ ai đã từng nhìn thấy cũng phải công nhận. Cũng bởi sở hữu những đỉnh núi cao, hiểm trở mà dãy núi Rwenzori còn được gọi là "Núi của Mặt Trăng". Có rất nhiều những câu truyện huyền thoại về "Núi của Mặt Trăng" vẫn còn lưu truyền đến tận ngày nay.

Tổng diện tích vườn là 996 km2, trong đó chiều dài là 120 km và chiều rộng là 48 km. Hơn 70% diện tích của vườn quốc gia núi Rwenzori nằm trên độ cao 2.500 mét so với mặt nước biển. Địa hình chính là núi với đỉnh cao nhất 5,109 mét. Bên cạnh đó còn hai đỉnh Speke và Baker là đỉnh núi cao thứ tư và thứ năm ở Châu Phi cũng nằm trong địa phận vườn quốc gia này. Với sự kết hợp hoàn hảo của thiên nhiên, những dãy núi cao, hồ nước và vùng đồng bằng, người ta thường nói Vườn quốc gia núi Rwenzori là nơi có cảnh quan đẹp nhất Châu Phi.

Vườn quốc gia núi Rwenzori cũng là nơi sinh trưởng của nhiều loài động vật hoang dã có nguy cơ tuyệt chủng. Bên cạnh đó hệ thực vật vô cùng phong phú cũng góp phần đưa vườn quốc gia vào danh sách di sản thế giới được Unesco công nhận.

Với địa hình chủ yếu là núi cao, vườn quốc gia chia thành 5 khu vực sinh trưởng của các loài thực vật khác nhau thay đổi theo độ cao. Hệ động vật trong vườn gồm 217 loài chim; 15 loài bướm; vài chục loài động và vật linh trưởng trong đó có voi rừng Châu Phi, Tinh Tinh và Khỉ núi là những loài động vật hoang dã quý hiếm. Tuy hệ động vật không có nhiều và thực sự đa dạng nhưng bù lại hệ thực vật của vườn vô cùng phong phú. Thực vật sinh trưởng tại vườn đặc biệt nhiều những loài lớn trong đó có thạch nam khổng lồ, hoa thị khổng lồ, cây Lobelia...

Dãy núi Rwenzori còn là quê hương của dân tộc Bakonjo và Baamba. Những dân tộc này có truyền thống sản xuất nông nghiệp, canh tác. Từ thế hệ này sang thế hệ khác họ sinh sống trên các sườn núi, khai thác gỗ để xây dựng, sản xuất sợi, trồng các loài cây thuốc và săn bắt động vật. Kể từ khi vườn quốc gia được thành lập, việc săn bắn bị cấm mặc dù vậy những người dân quanh khu vực vẫn thường săn bắn trộm trong khu vực vườn quốc gia.

Trong 5 năm từ năm 1997 đến năm 2001, vườn quốc gia núi Rwenzori bị lực lượng Rebel chiếm đóng khiến các hoạt động bảo tồn tại đây bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Năm 1999, vì nạn săn bán trộm mất kiểm soát cùng với đó là chặt phá rừng, Di sản thiên nhiên thế giới này bị đưa vào danh sách Những di sản có nguy cơ bị đe dọa. Sau khi chính phủ lấy lại quyền quản lý vườn quốc gia và đuổi được lực lượng Rebel ra khỏi khu vực năm 2001. Nhiều hoạt động bảo tồn đã được thực hiện nhằm trả lại môi trường tự nhiên và hệ sinh thái đa dạng của vườn quốc gia. Nhờ sự tích cực đó năm 2004, vườn quốc gia núi Rwenzori được rút tên khỏi danh sách Di sản có nguy cơ bị đe dọa.

Vườn quốc gia núi Rwenzori được Unesco công nhận theo tiêu chí ( vii) và (x)

Tiêu chí (vii): Dãy núi Rwenzori còn được gọi là "Núi của Mặt Trăng", là nơi có cảnh quan thiên nhiên vô cùng kỳ thú với những ngọn núi cao, hiểm trở. Trong đô có đỉnh núi cao thứ 3 tại Châu Phi sau núi Kilimanjaro của Kenya và núi Margherita. Sự kết hợp tuyệt vời giữa tầng địa chất với môi trường tự nhiên tại đây đã tạo nên một cảnh quan hiếm thấy cho vườn quốc gia với những thác nước, hồ nước trong xanh và thảm thực vật đa dạng.

Tiêu chí (x): Địa hình chủ yếu là núi cao, vườn quốc gia chia thành 5 khu vực sinh trưởng của các loài thực vật khác nhau thay đổi theo độ cao. Hệ động vật trong vườn gồm 217 loài chim; 15 loài bướm; vài chục loài động và vật linh trưởng. Vườn quốc gia núi Rwenzori là nơi sinh trưởng của nhiều loài thực vật có kích thước lớn trong đó có loài thạch nam khổng lồ, hoa thị khổng lồ, cây Lobelia...đều là những loài thực vật hiếm gặp trên thế giới. Bên cạnh đó, các nhà động vật học còn ghi nhận sự xuất hiện của loài voi rừng Châu Phi, Tinh Tinh và Khỉ núi...những loài động vật được xếp trong danh sách quý hiếm sinh trưởng tại vườn quốc gia này.