Các hình khắc trên đá ở Alta - Nauy

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Các hình khắc trên đá ở Alta của Nauy là Di sản văn hóa thế giới năm 1985.

Các hình khắc trên đá ở Alta nằm trong một khu vực di chỉ khảo cổ tại tỉnh Finnmark, Bắc Na Uy, gần sát với vòng Bắc Cực. Các hình khắc này được phát hiện vào tháng 6 năm 1973, kể từ sau đó nhiều cuộc khảo sát tìm kiếm đã được thực hiện và đã có thêm những hình khắc tại khu vực xung quanh được tìm thấy.

Phần lớn các hình khắc ở đây có chủ đề về động vật như: Tuần lộc, nai sừng tấm, gấu, chó, chó sói, chồn, thỏ, vịt, thiên nga, chim cốc, cá hồi, cá voi... Một số lượng không nhiều những hình khắc mô tả cảnh lao động sinh hoạt của con người như: thuyền đánh cá, cảnh săn bắn, đánh cá... Ngoài ra còn có hình ảnh về các nghi lễ, thờ cúng, nhảy múa, lễ hội... Các nhà khảo cổ cho rằng những nghi lễ được miêu tả qua hình khắc đá có thể là của những người theo đạo Shamanism.

Những hình khắc đá mô tả cảnh lao động sinh hoạt của người tiền sử tại Alta, Nauy. Những hình khắc cho thấy người dân hàng nghìn năm trước sinh sống bằng cách săn bắn, hái lượm và đánh cá.

Qua nhiều cuộc khảo sát, thống kê các nhà khoa học đã tổng kết được có trên 5.000 hình khắc trong di chỉ khảo cổ này. Hơn 5.000 hình khắc đó được khắc lại trên 60 vách đá rải rác tại 5 khu vực khác nhau gồm: Hjemmeluft, Storsteinen, Amtmannsnes, Kafjord và Transiarelvdalen. Trong số đó riêng tại Hjemmeluft (tiếng samisk: Jiepmaluokta), cách trung tâm thành phố Alta khoảng 5km, đã có ít nhất 3.000 hình khắc. Hiện nay tại khu vực này đã có nhà bảo tàng ngoài trời do chính phủ Nauy thành lập. Bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ, bảo quản các hình khắc đá mà còn tạo điều kiện để những người quan tâm có thể đến tìm hiểu. Bảo tàng ngoài trời do Giáo sư Knut Helskog ở Đại học Trome quản lý và thu thập hiện vật từ những ngày đầu tiên. Dù không phải là người tìm ra những hình khắc đá nhưng Giáo sư Knut Helskog là người có công lớn trong việc thu thập, phân tích những hiện vật cho bảo tàng.

Một số ít hình khắc khắc lại mô tả các nghi lễ, tập tục truyền thống của người dân

Vào tháng 6 năm 1973, một người nông dân trong vùng cùng con trai của ông trong một chuyến đi đánh bắt cá đã vô tình phát hiện ra hinh khắc một con tuần lộc trên đá. Sau đó nhiều người dân trong vùng tìm đến đây và phát hiện thêm những hình khắc khác nữa. Do vậy, họ đã báo cho Đại học Tromso và giáo sư Knut Helskog đã nhanh chóng tới đây nghiên cứu, tìm hiểu. Phần lớn các hiện vật và các công trình nghiên cứu hiện nay được lưu giữ là do đóng góp của giáo sư và cộng sự của mình.

Theo nghiên cứu ghi chép thì những hình khắc trên đá ở Alta được khắc trong khoảng thời gian từ năm 4.200 tới năm 500 trước công nguyên. Một số ý kiến cho rằng những hình khắc này vẫn tiếp tục được khắc nhiều thế kỷ sau đó đến thế thứ 6 sau công nguyên mới thực sự dừng hẳn. Chủ nhân của những hình khắc này là của một tộc người sống chủ yếu bằng nghề săn bắt thú vật và đánh bắt cá. Họ có nghi lễ truyền thống và tập tục riêng.

Các hình khắc trên đá ở Alta của Nauy được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (iii): Các hình khắc trên đá ở Alta với hơn 5.000 hình khắc là minh chứng, là câu chuyện về một dân tộc sinh sống bằng các săn bắn, hái lượm, đánh cá ở khu vực Bắc Cực từ thời tiền sử. Sự đa dạng trong các họa tiết và cách vẽ những như chất lượng nghệ thuật trong các hình vẽ có niên đại từ hàng nghìn năm trước cho thấy sự phát triển tư duy, cũng như cảm nhận nghệ thuật của xã hội sống từ khoảng 5000 trước công nguyên.