Những bí mật đối với nền văn minh La Mã cổ đại là điều mà có dành cả đời nghiên cứu kỹ lưỡng cũng không tiết lộ hết.
Một trong những thứ đó là khối đa diện La Mã. Đó là một vật thể rỗng bằng đồng có hình dạng bát diện gồm mười hai mặt ngũ giác phẳng. Sự hiện diện của nó ở trung tâm châu Âu không cho thấy mục đích nào của nó. Nhưng có một vài giả thuyết đã được đặt ra kể từ lần khám phá đầu tiên cách đây hơn 300 năm.
Các mẫu bát diện 12 mặt với các mẫu hoa và kích cỡ không giống nhau. (Ảnh: Amusingplanet)
Khối đa diện đầu tiên được phát hiện vào năm 1739 bởi một nhà sử học địa phương ở Aston, Hertfordshire dọc theo vùng nông thôn nước Anh. Trong báo cáo của mình với Hiệp hội Cổ vật, ông mô tả vật thể này là “một mảnh kim loại hỗn hợp, hoặc đồng thau cổ đại, bao gồm 12 mặt bằng nhau”. Khám phá kỳ lạ khiến tất cả những nhà nghiên cứu cổ đại đều phải bất ngờ, nhưng vẫn còn nhiều thứ đang đến với họ.
Mỗi vật thể được phát hiện sau đó đều có kích thước và cấu tạo khác nhau. Hầu hết các khối tứ diện đều có kích thước từ 4 đến 11 cm và trọng lượng từ 35 đến 580 gram. Mỗi bề mặt hình ngũ giác đều chứa một lỗ, nhưng kích thước của những lỗ này hầu như luôn khác nhau- trong một khối tứ diện duy nhất cũng như giữa các khối khác nhau. Mỗi đỉnh trong số năm đỉnh có một núm hình cầu. Nhỏ hơn một quả bóng tennis, vật thể này có vẻ giống một viên xúc xắc hơn.
Đến năm 2016, 116 mảnh ghép khối đã được khai quật khắp nơi ở Bỉ, Croatia, Pháp, Đức, Anh, Hungary, Luxemburg, Hà Lan và Thụy Sĩ ngày nay. Một mẫu duy nhất làm bằng bạc đã được tìm thấy ở Geneva. Điều thú vị là không có khối mười diện nào tồn tại ở phía đông đế chế La Mã theo như dự đoán. Những thứ được tìm thấy ở khu vực phía Tây có niên đại từ thế kỷ thứ hai, thứ ba và thứ tư sau Công nguyên. Sự ngẫu nhiên của các vị trí cũng như thiếu tư liệu đã khiến các nhà sử học bối rối thêm.
Năm 1987, một người đàn ông tên Brian Campbell đã phát hiện ra một khối tứ diện trong sân nhà của mình. Những khối khác được đào lên trong các trại quân sự La Mã, đền thờ và nhà tắm công cộng. Một số xuất hiện trong nhà hát và lăng mộ, một số nằm trong đống tiền xu bị bỏ đi.
Các khối bát diện khác nhau về hình dạng, hoa văn, nơi tìm thấy khiến cho việc giải đáp rơi vào bế tắc. (Ảnh: Internet)
Nhiều nhà sử học cũng tìm thấy những đồ vật này trong các cửa hàng đồ cổ, điều này khiến việc truy xuất nguồn gốc của chúng trở nên khó khăn. Hầu hết được trang trí bằng các thiết kế và hoa văn, nhưng không bao giờ là chữ cái hoặc số có thể cho chúng ta biết việc sử dụng chúng. Chỉ có hai khối mười hai mặt được tìm thấy trong các cuộc khai quật khoa học có kiểm soát. Một trong những địa điểm này có thể là một cửa hàng bán đồ kim loại quý, xác nhận khả năng vật thể lạ là vật quý.
Hơn 200 nhà sử học đã đề xuất hơn 50 cách sử dụng có thể có của khối tứ diện La Mã. Khối mười hai mặt chủ yếu xuất hiện ở vùng đất Gallo-La Mã nơi nền văn minh La Mã phủ lên nền văn minh Celtic. Trong bối cảnh đó, 12 mặt của ngũ giác có thể có sự liên quan đến vũ trụ. Có thể chúng đã được sử dụng để tính toán thiên văn với mặt trời chiếu qua các lỗ vào các thời điểm khác nhau trong ngày. Nhà nghiên cứu người Hà Lan Sjra Wagemans đã so sánh nó với khối icosahedron - một khối đa diện lồi 20 mặt - phục vụ mục đích tương tự. G.M.C. Wagemans đã chứng minh thông qua các ước tính khác nhau rằng một số khối hình khối có thể được sử dụng để xác định thời điểm tốt nhất để gieo hạt mùa đông ở Bắc Âu.
Giả thiết cuối cùng vẫn là vật thể thiêng liêng và quan trọng đối với việc thực hành tôn giáo. Khối mười hai mặt được tìm thấy trong Hang động Idaean (Crete) được làm bằng tinh thể đá, và trên mười hai mặt của nó đã tìm thấy các ký tự Hy Lạp thay vì lỗ. Một số người có gợi ý rằng vật thể rỗng nhỏ bé được đeo như một chiếc bùa hộ mệnh hoặc được mang theo trong ví.
Các khối bát diện 12 mặt vẫn là dấu chấm hỏi lớn cho các nhà cổ vật về một nền văn minh. (Ảnh: Amusingplanet)
Mặc dù chúng ta có kho tàng kiến thức, những nhà nghiên cứu hiện đại vẫn gặp khó khăn trong việc xác định công dụng và sự nổi bật của cổ vật 2.000 năm tuổi này. Có thể, một lúc nào đó, một sự nghiên cứu sâu hơn sẽ tiết lộ những bí mật của quả bóng nhỏ đã trở thành một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành khảo cổ học này.