Tháng 12/2010 vừa qua, tại Liên hoan phim Môi trường toàn quốc lần thứ 4, bộ phim tài liệu. Tội ác rừng xanh của nghệ sĩ nhiếp ảnh, đạo diễn Lê Hoài Phương đã đoạt giải “Việt Nam xanh” – giải thưởng cao nhất của liên hoan. Để thực hiện bộ phim này, Lê Hoài Phương đã âm thầm theo chân những người săn bắt khỉ trong ròng rã ba năm trời.
Không chỉ quay phim, tác giả còn sử dụng máy ảnh để chụp lại những hình ảnh tàn sát nhói lòng. Trong loạt bài viết này, Lê Hoài Phương không chỉ lần đầu công bố những hình ảnh có thể coi là bằng chứng tội ác của các sát thủ rừng xanh với loài khỉ, mà còn đưa ra một góc nhìn khác về những sát thủ này, cũng như câu chuyện hậu trường làm thế nào để tác giả thực hiện được những thước phim tư liệu quý giá đó.
Xứng danh thuỷ tổ của loài người, tổ chức bầy đàn của loài khỉ rất chặt chẽ. Mỗi bầy luôn có một
khỉ đầu đàn chỉ huy. Khỉ đầu đàn có nhiệm vụ quan sát, báo động cho cả bầy. Mỗi cánh rừng
rộng lớn thường chỉ có một bầy khỉ sinh sống.
Để bẫy được khỉ, những tay săn bắt thú dùng bắp trái treo trên các bụi cây để nhử chúng. Từ
bên ngoài lưới, khỉ muốn vào ăn bắp phải đi qua những thân tre làm cầu do các tay săn bắt thú
cố ý tạo ra. Cầu này được cột bằng một sợi dây chắc chắn, kéo vào thum nơi các tay săn bắt thú
đang núp. Chỉ cần chặt đứt sợi dây, cầu tre sập xuống là khỉ bên trong lưới sẽ hoàn toàn cách
ly với bên ngoài và chúng sẽ bị bắt.
Khỉ đầu đàn vào ăn bắp xong đi ra ngoài, leo lên một cây cao nhất để cảnh giới sự nguy hiểm
của thú ăn thịt, đồng thời phát hiệu lệnh cho cả đàn vào ăn bắp. Các tay săn bắt thú chờ cho
đàn khỉ vào đông nhất là chặt đứt dây, cầu khỉ sập xuống. Khỉ ở trong lưới hoàn toàn bị cách ly
với bên ngoài. Các tay săn bắt thú bỗng dưng xuất hiện, cả đàn khỉ vùng chạy nhưng chỉ chạy
được trong lưới…
Ngoài việc đánh bẫy bắp để bắt cả đàn khỉ, các tay săn bắt thú còn đánh bẫy vòng để bắt từng
con riêng lẻ. Thông thường, khỉ đầu đàn hay mắc loại bẫy này vì vị trí thủ lĩnh của chúng. Nếu
khỉ đầu đàn dính bẫy vòng nhưng tự mình thoát ra được, nó vẫn bị khỉ khác soán ngôi.
Theo lời của những người săn bắt khỉ thì loại mà lái buôn đặt mua nhiều nhất là khỉ con không
quá 2kg và khỉ cái đang nuôi con. Do vậy, khi sập bẫy khỉ con và khỉ cái được bắt đầu tiên và
luôn được chăm sóc rất đặc biệt.
Sau những hoảng loạn đầu tiên, phần lớn các khỉ con, khỉ cái được bắt gọn. Những con khỉ đực
dần dần bình tâm lại, bắt đầu hành động chống trả. Đây là những con khỉ đực có khí chất mạnh
mẽ, có thể trở thành khỉ đầu đàn trong tương lai. Những vết cắn của chúng là chí mạng, hết sức
nguy hiểm, nên giải pháp chống lại nhóm khỉ đực này là bẻ răng. Những hạt bắp vàng ươm
chúng ăn để dành hai bên má, nay rơi ra cùng với những chiếc răng bị bẻ, nhìn rất tội nghiệp.
Đau lòng nhất có lẽ là khỉ đầu đàn núp sau thân cây một mình chết lặng, chứng kiến cuộc vây
bắt và không hiểu nổi vì sao con người lại bắt hết gia đình của chúng. Rồi đây khỉ đầu đàn chỉ
còn lại một mình lang thang trong rừng vắng.