Câu hỏi đặt ra không phải là động vật có thông minh hay không, mà là chúng thông minh đến mức nào?
Loài khỉ nói chung dường như làm được các phép toán cộng. Chúng lập kế hoạch, gây chiến và lập lại hòa bình. Chúng có thể bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ. Đó là lý do nhà khoa học Brian Hare của Đại học Duke (Mỹ) từng nhận xét: “Câu hỏi không phải là chúng có biết suy nghĩ hay không, mà là chúng suy nghĩ như thế nào?”.
Mỗi năm các nhà khoa học lại phát hiện thêm chứng cứ cho thấy động vật ngày càng thông minh và có quan hệ xã hội nhiều hơn vẫn tưởng, đặc biệt ở loài linh trưởng. Trong tháng này, các chuyên gia đã hoàn tất công trình giải mã bộ gene của loài khỉ đột bonobo, và phát hiện gene của chúng chỉ khác con người 1,3%, theo AFP dẫn lời trưởng nhóm Josep Call của Viện Max Planck tại Đức. Các cuộc thí nghiệm cho thấy khỉ orangutan và bonobo trong vườn thú có khả năng thu xếp vật dụng cần thiết cho việc ăn uống trước khi bị dời đi nơi khác, tương tự như cách con người chuẩn bị hành lý trong các chuyến đi xa.
Thiết bị công nghệ cao như iPad không chỉ dành cho con người
Trí nhớ của loài khỉ cũng là điều đáng nể. Chuyên gia Joel Fagot thuộc Trung tâm quốc gia Pháp về nghiên cứu khoa học phát hiện khỉ có thể nhớ ít nhất 10.000 hình ảnh hoặc hơn. Tại Nhật Bản, một con tinh tinh tên Ayumu nổi tiếng với khả năng dùng gậy đánh đúng số roi xuất hiện chớp nhoáng trên màn hình, trong khi khỉ orangutan tại sở thú Miami biết dùng cả iPad. Giới khoa học từng cho rằng khả năng kiểm soát cảm xúc, biểu hiện sự thông cảm và giao tiếp xã hội là đặc điểm phân biệt con người với phần còn lại thuộc họ hàng linh trưởng. Tuy nhiên, trên thực tế tinh tinh có thể đánh nhau và sau đó an ủi bạn đồng hành đang rơi vào tâm trạng sầu muộn bằng cách choàng tay ôm đối tượng.
Cuộc nghiên cứu trong tháng 6 năm nay cũng phát hiện gấu đen có thể đếm được những con số đơn giản, giống như khả năng ở loài chim bồ câu. Đặc biệt, loài cá heo, với trọng lượng não nặng gấp 25% con người, có thể nhận ra hình ảnh của chúng trong gương. Cuộc nghiên cứu mới đây do Đại học bang Wayne ở Michigan đã hé lộ bí ẩn đằng sau trí thông minh vượt bật của cá heo.
Có thể nói, trên con đường tiến hóa, cá heo đã có tốc độ phát triển trí tuệ khác thường. Tất cả là nhờ vào đột biến gene có chọn lọc liên quan đến não bộ và cơ chế trao đổi chất.
Ở loài chó, khả năng quan sát và hiểu con người đã giúp chúng trở thành người bạn tốt nhất của loài người. Chẳng hạn, chó có thể chạy theo hướng tay chỉ của chủ nhân, một điều mà khỉ không làm được. Còn loài voi nổi tiếng với khả năng chia sẻ, hỗ trợ và thông cảm. Đó là lý do con người tận dụng sức voi để làm những công việc nặng nhọc. Trong môi trường hoang dã, giới chuyên gia từng chứng kiến cảnh các con voi hợp lực giải cứu đồng loại rơi xuống hố.