Lần đầu tiên trong lịch sử 20 năm thành lập, Giải thưởng Lương thực thế giới, được xem như “Giải Nobel Nông nghiệp”, được trao cho 3 nhà nông học: Andrew Colin McClung (83 tuổi - Mỹ), Alysson Paolinelli (70 tuổi - Brazil) và Edson Lobato (66 tuổi - Brazil) vì đã góp công rất lớn trong quá trình cải tạo cao nguyên Cerrado khô cằn ở miền Trung Brazil thành vùng chuyên canh nông nghiệp năng suất cao, tạo bước đột phá cho ngành nông nghiệp nước này trong hơn 50 năm qua. Lễ trao giải vừa diễn ra ở bang Iowa (Mỹ) hôm 19-10.
Từ những năm 1950, tiến sĩ Andrew McClung công tác ở Đại học Bắc Caro lina đã nghiên cứu các phương pháp bổ sung dinh dưỡng cho đất, trung hòa độ nhôm trong đất do hàm lượng axít cao. Ông chứng minh bằng cách bón vôi, một số vi dưỡng chất và phân bón, những vùng đất thoái hóa đến mức không thể trồng trọt do nhiễm nhôm và axít như Cerrado, có thể cho sản lượng hoa màu và cây nông nghiệp nhiều gấp 200-300 lần so với khi chưa được cải tạo.
Mãi đến thập niên 1970 cao nguyên Cerrado có lịch sử hàng triệu năm rộng 120 triệu hécta vẫn chưa có đường sá cũng như chưa nhận được sự quan tâm của chính phủ để biến nó thành vùng canh tác. Các chương trình tín dụng hỗ trợ nông dân cải tạo Cerrado chỉ được khởi động sau khi kỹ sư nông học Alysson Paolinelli được bổ nhiệm lãnh đạo ngành nông nghiệp bang Minas Gerais. Ông chủ động đưa ra mô hình phát triển nông thôn mới, xây dựng kết cấu hạ tầng, khuyến khích người dân tham gia cải tạo đất, trồng trọt, chăn nuôi trên Cerrado.
(Ảnh: worldfoodprize.org)
Nhờ những nỗ lực không mệt mỏi vẫn được duy trì sau khi ông trở thành Bộ trưởng Nông nghiệp Brazil năm 1974, hoang mạc dần biến thành vùng chuyên canh nông nghiệp với vô số nông trại. Ông cũng chính là người khởi xướng lập Trung tâm Cerrado trực thuộc Tổ chức Nghiên cứu nông nghiệp Brazil (EMBRAPA, cũng do ông sáng lập) nhằm tập trung các nguồn lực để phát triển nông nghiệp ở Cerrado.
Tiếp bước McClung và Paolinelli, nhà quản lý đất trồng Edson Lobato không ngừng nghiên cứu để tăng độ màu mỡ cho đất Cerrado. Trong 30 năm làm việc cho EMBRAPA, Lobato đã đưa ra nhiều phương pháp giúp tăng chất lượng đất, tăng sản lượng cây trồng đồng thời là tác giả của hơn 80 đầu sách về quá trình phát triển Cerrado.
Tiến sĩ từng đoạt giải Nobel Hòa bình Norman E.Borlaug - “cha đẻ” của cuộc cách mạng xanh trong nông nghiệp, người sáng lập Giải thưởng Lương thực thế giới - đã gọi công cuộc phát triển Cerrado là “một trong những thành tựu vĩ đại của ngành nông nghiệp trong thế kỷ 20, đã chuyển đổi đất hoang hóa thành một trong những vùng sản xuất nông nghiệp cho năng suất cao nhất trên thế giới”. Diện tích đất canh tác ở Cerrado từ mức 200.000 ha năm 1955 đến nay đã tăng lên hơn 40 triệu ha, góp phần đưa sản lượng nông nghiệp Brazil tăng gấp 3 lần giai đoạn 1970-2000. Hiện Brazil là quốc gia đứng thứ hai thế giới về sản xuất đậu nành - loại nông sản này đã tăng sản lượng lên 20 lần kể từ khi phát triển Cerrado và mỗi năm góp 9 tỉ USD vào nền kinh tế. Sản lượng thu hoạch đậu nành vụ Xuân 2006 của Brazil đạt 55 triệu tấn, trong đó vùng Cerrado chiếm 54%.
Theo Chủ tịch Giải thưởng Lương thực thế giới, cựu đại sứ Mỹ Kenneth Quinn, mặc dù làm việc độc lập ở những thời điểm khác nhau nhưng cả ba nhân vật đoạt giải có chung chí hướng biến đất khô cằn thành phì nhiêu nên rất xứng đáng được tưởng thưởng. Mô hình cải tạo hiệu quả Cerrado được xem là điển hình đang được nhân rộng tại nhiều quốc gia, góp phần tăng cao sản lượng lương thực và giảm đói nghèo trên thế giới.
G.G
Theo Truthabouttrade, Worldfoodprize, DesMoinesNew, Báo Cần Thơ