Điều bạn chưa biết về thịt nuôi trong phòng thí nghiệm

Thịt nuôi trong phòng thí nghiệm (in vitro meat) được sản xuất bằng cách trồng tế bào của động vật trong môi trường nhà máy, để tăng sản lượng và giảm chi phí so với việc nuôi trồng động vật. Nó có thể có hương vị và kết cấu giống như thịt động vật bình thường, nhưng giá thành và quá trình sản xuất vẫn còn gặp nhiều tranh cãi.

Theo South China Morning Post, tại hội nghị COP 27, chính phủ Singapore đã đãi khách VIP bằng thịt gà nuôi trong phòng thí nghiệm. Thịt này đã thông qua kiểm định của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ cũng như thỏa thuận toàn cầu nhằm bảo vệ sự đa dạng sinh học.

Những người ủng hộ thịt nuôi trong phòng thí nghiệm cho hay sự ra đời của cách sản xuất này là giải pháp cho gia tăng khí thải nông nghiệp, dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học và an ninh lương thực.

Trong khi đó, người chỉ trích thị nuôi trong phòng thí nghiệm lại lo ngại về giá thành cao và các rào cản pháp lý. Hiện nay, chưa có bằng chứng cho thấy thịt nuôi cấy có khả năng được bày bán rộng rãi trên thị trường. Vì thế, nó chủ yếu bị cường điệu hóa.

Thịt nuôi cấy vẫn có cùng chất dinh dưỡng như thịt bình thường. (Ảnh: Kyle Jeffers).

Thịt nuôi trong phòng thí nghiệm là gì?

Thịt nuôi cấy hoặc thịt nuôi trong phòng thí nghiệm đều chỉ loại thịt được tạo ra bằng cách thu hoạch tế bào từ động vật sống. Sau đó, các chuyên gia dùng chất dinh dưỡng “nuôi” tế bào đó để nó có thể phát triển trong lò phản ứng sinh học và cuối cùng tạo thành sản phẩm mà mọi người có thể ăn được.

Ví dụ, để tạo ra bong bóng cá từ cá lù đù, các nhà khoa học của Avant Meats, có trụ sở tại Hong Kong, đặt tế bào cá vào môi trường nuôi cấy chứa hàng chục chất dinh dưỡng khác nhau và lưu trữ chúng trong lò phản ứng sinh học có gắn với bình oxy.

Việc nuôi cấy tế bào được ứng dụng lần đầu tiên trong nghiên cứu y học vào năm 1907. Nhưng việc áp dụng ý tưởng này vào thịt mới được chú ý sau khi nhà dược học Hà Lan ra mắt món hamburger đầu tiên trên thế giới được làm từ tế bào vào năm 2013.

Ngày nay, hơn 100 công ty trên khắp thế giới cố gắng tạo ra thịt dựa trên tế bào, từ thịt cừu nuôi cấy đến hàu nuôi cấy, và thậm chí cả gan ngỗng cũng được nuôi trong phòng thí nghiệm.

Tuy nhiên, quá trình nuôi cấy sẽ có mức độ phức tạp khác nhau tùy vào loại thịt. Việc sản xuất hải sản bằng tế bào không có lợi thế bằng nuôi cấy tế bào động vật có vú. Các loại thịt được nuôi cấy từ mô và kết cấu phức tạp có thể khó tạo ra hơn.

Sự khác biệt giữa thịt nuôi cấy và thịt làm từ thực vật

Thịt làm từ thực vật có nguồn gốc từ đậu nành hoặc các loại thành phần khác không phải thịt. Trong khi đó thịt nuôi cấy được sản xuất bằng cách nuôi cấy tế bào động vật trực tiếp và có cùng chất dinh dưỡng như thịt bò, thịt lợn, thịt gia cầm hay hải sản bình thường. Nhìn chung, cả 2 loại thịt này vẫn hoàn thiện về mặt hương vị và kết cấu.

Theo các chuyên gia, việc nuôi cấy thịt trong phòng thí nghiệm có chi phí rất cao. (Ảnh: Krdo).

Sự khác biệt lớn tiếp theo giữa thịt từ thực vật và thịt nuôi cấy là tính sẵn có. Theo ước tính, thịt có nguồn gốc thực vật vẫn đang gặp khó khăn trong việc đạt được mức giá ngang bằng với thịt thông thường. Nó chiếm chưa đến 1% thị trường toàn cầu nhưng được bày bán trong các nhà hàng và cửa hàng tạp hóa trên khắp thế giới.

Hiện tại, việc bán thịt nuôi cấy chỉ hợp pháp ở Singapore, quốc gia có 5,5 triệu dân và đang cố gắng giảm đáng kể sự phụ thuộc vào thực phẩm nhập khẩu.

Các chuyên gia cho biết việc mở rộng quy mô sản xuất thịt nuôi cấy từ giai đoạn thử nghiệm sang cấp độ thương mại đòi hỏi tiến bộ công nghệ và các lò phản ứng sinh học khổng lồ. Điều này rất cần thiết cho sản xuất hàng loạt nhưng nó vẫn chưa thực hiện được.

Ngoài ra, thịt nuôi cấy gặp nhiều rào cản khác. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ nói với Upside Food, công ty sản xuất thịt nuôi cấy tại California rằng họ không có thắc mắc nào về sự an toàn của thịt gà nuôi cấy đối với con người. Nhưng công ty này vẫn cần thêm sự chấp thuận từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, cơ quan cùng giám sát việc tung sản phẩm ra thị trường.

Các nhà hoạch định chính sách ở Trung Quốc, Israel và Hà Lan bày tỏ sự ủng hộ thịt nuôi từ tế bào, nhưng không có cơ quan nào phê duyệt việc buôn bán.

Bên cạnh đó, người ăn chay có thể ăn thịt nuôi cấy hay không là vấn đề mà nhiều người thắc mắc. Về mặt kỹ thuật, thịt nuôi cấy không phải là thịt thuần chay hay thậm chí là thịt chay vì nó được làm từ các tế bào của động vật sống.

Nhiều người ăn chay tránh ăn thịt để hạn chế làm cạn kiệt tài nguyên môi trường. Với mục đích đó, thịt làm từ tế bào có thể là giải pháp thay thế khả thi.

Sonalie Figueiras, nhà sáng lập trang web bền vững Green Queen, cho biết: “Nếu bạn tin rằng việc lấy bất cứ thứ gì từ động vật, kể cả tế bào, là sự khai thác, bạn sẽ không ăn thịt nuôi cấy. Nhưng nếu bạn tập trung nhiều vào việc giảm ảnh hưởng lên động vật, bạn có thể ăn được thịt này”.

Tác động của thịt nuôi cấy đến môi trường

Thịt nuôi cấy đóng vai trò quan trọng trong việc khôi phục đa dạng sinh học. Nuôi thịt từ các tế bào trong lò phản ứng sinh học sử dụng ít diện tích đất hơn so với canh tác truyền thống và tránh được nhiều khí thải.

Nó cũng cho phép các công ty sản xuất thịt tiếp cận hơn với người tiêu dùng, giảm lượng nhiên liệu để vận chuyển thực phẩm.

Tuy nhiên, nuôi thịt trong các lò phản ứng sinh học đòi hỏi lượng điện đáng kể, đặc biệt là ở quy mô lớn. Theo nghiên cứu năm 2021 của CE Delft, công ty tư vấn môi trường ở Hà Lan, điều đó làm cho thịt lợn và thịt gà nuôi cấy trở thành lựa chọn khả thi để giảm lượng khí thải nếu quá trình sản xuất lấy năng lượng từ gió, mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác.

Mặc dù việc sản xuất thịt nuôi cấy đem lại ảnh hưởng tích cực cho môi trường, nó vẫn gặp nhiều hạn chế. Cho đến nay, sản xuất thịt nuôi cấy rất đắt đỏ, khiến việc bán rộng rãi, ngay cả khi có sự chấp thuận của cơ quan quản lý cũng là điều khó tưởng tượng trong thời gian tới.

Gần một thập kỷ sau khi món hamburger nuôi cấy trong ống nghiệm đầu tiên trên thế giới được tạo ra với chi phí 325.000 USD, đây là loại thịt nuôi cấy duy nhất được bán với số lượng nhỏ ở Singapore. Công ty cho biết sẽ mất 8 năm để các sản phẩm của họ có thể cạnh tranh về chi phí với thịt thông thường.

Tính minh bạch cũng là điểm gây tranh cãi. Jaydee Hanson, Giám đốc chính sách tại Trung tâm An toàn Thực phẩm phi lợi nhuận, có trụ sở tại Washington, cho hay các nhà sản xuất thịt nuôi cấy hiếm khi tiết lộ cách họ duy trì sự phát triển của các tế bào.

Ngoài ra, những thách thức khác nhưng không kém phần quan trọng cho thịt nuôi cấy bao gồm hình dạng, kết cấu và hương vị.

Vào tháng 11/2022, tại resort Four Seasons ở Sharm el-Sheikh, Ai Cập, hàng chục người tham dự COP27 đã dùng bữa với món đùi gà nướng cùng cơm nấm, món ăn được chế biến từ thịt gà nuôi cấy của công ty Eat Just.

“Nó trông giống như 'thịt gà' thật sự", một vị khách nói.

Trong khi đó, vị khách khác cho biết: “Tôi chắc chắn đó không phải là thịt gà. Nó quá mịn”.

Cập nhật: 16/01/2023 Zing