Khu truyền giáo của dòng Tên ở Chiquitos

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Khu truyền giáo của dòng Tên ở Chiquitos của Bolivia là Di sản văn hóa thế giới năm 1990.

Khu truyền giáo của dòng Tên ở Chiquitos nằm tại vùng Santa Cruz thuộc miền đông của Bolivia. Khu truyền giáo gồm 06 công trình trong tổng số 11 công trình vốn có trước đây.

Khu vực truyền giáo của dòng Tên ở Chiquitos giáp với vùng lãnh thổ của thực dân Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ở Nam Mỹ, phần lớn khu vực này đều chưa được khám phá và biết tới vào thế kỷ thứ 17. Mãi đến những năm đầu thế kỷ 18, vua Tây Ban Nha đã cử những tu sĩ của dòng Tên đến khám phá khu vực này và thành lập 11 khu truyền giáo, 11 khu này đã được sử dụng liên tục trong 76 năm với tên gọi chung là Chiquitos.

Nhà vua Tây Ban Nha khi đó đã cho xây dựng các nhà thờ theo một phong cách độc đáo rất riêng biệt kết hợp các yếu tố của kiến trúc bản địa với kiến trúc Châu Âu. Sự kết hợp này đã tạo được dấu ấn đặc biệt và gây tiếng vang trong khu vực cũng như tạo nhiều ảnh hưởng cho các công trình tôn giáo sau đó. Những khu truyền giáo này đều được quy hoạch tổng thể và xây dựng hoàn hảo với nhiệm vụ tự cung tự cấp nhu cầu sinh hoạt, cuộc sống, và tự phát triển kinh tế, giúp ổn định việc định cư của người dân. Thời kỳ đầu tiên khi mới được thành lập, những người đảm trách việc truyền giáo có trách nhiệm giảng dạy âm nhạc của Châu Âu, của người Tây Ban Nha cho dân bản xứ như một phương tiện để phổ biến tôn giáo.

Nếu như kiến trúc bên ngoài của các khu truyền giáo ở Chiquitos đã khiến người ta ngạc nhiên, trầm trò thì kiến trúc, trang trí bên trong còn mang lại sự kinh ngạc hơn nhiều. Có lẽ chính bởi vì vậy mà từ nhiều năm qua những công trình này thu hút số lượng khách thăm quan lớn và trở thành điểm đến hấp dẫn ở Bolivia..

Trong số 11 khu truyền giáo đã được thành lập hiện nay ở Chiquitos chỉ còn lại 06 khu truyền giáo. Cả sáu khu này đều nằm trong khu vực đất nóng và khô cằn của Bolivia. Sáu khu truyền giáo gồm: San Francisco Javier, Concepción, Santa Ana, San Miguel, San Rafael và San José.

Khu truyền giáo phía tây là San Francisco Javier và Concepción nằm tại tỉnh Nuflo de Chavez giữa sông San Julian và Urugayito. Khu truyền giáo Santa Ana, San Miguel, San Rafael nằm ở phía đông thuôc tỉnh Jose Miguel de Velassco gần biên giới Brazil. Khu truyền giáo cuối cùng là San José nằm tại tỉnh Chiquitos cách San Rafael khoảng 200 km về phía nam.

Ngoài sau khu nêu trên còn có ba khu truyền giáo cũng của dòng Tên là San Juan Bautista, Santo Corazon và Santiago de Chiquitor hiện giờ chỉ còn lại những tàn tích là một đống đổ nát đã không được Unesco xếp trong danh sách di sản thế giới. Trong số 11 khu truyền giáo đã được vua Tây Ban Nha cho xây dựng còn có 02 khu nữa là Miguel Velasco de Jose và San Ignacio de Velasco được tuy cũng được xây dựng và thành lập với cùng mục đích và vẫn còn tồn tại cho đến hiện nay nhưng cũng không được công nhận là di sản thế giới bởi hai khu này đã được sửa chữa xây mới không dựa theo tính nguyên gốc.

Sau nhiều năm phát triển mạnh mẽ, năm 1767, các tu sĩ dòng Tên bị trục xuất ra khỏi khu vực, hầu hết các khu truyền giáo của dòng tên cũng bị bỏ hoang kể từ đó và trở thành những khu vực hoang phế, đổ nát. Không chỉ tại Bolvia mà tại các quốc gia trong khu vực thời kỳ đó cũng xảy ra tình trạng chung này. Chính vì vậy mà sáu khu vực vực truyền giáo của dòng tên ở Chiquitos là những khu vực truyền giáo duy nhất còn tồn tại hầu như nguyên vẹn cho đến nay.

Năm 1953, khu vực truyền giáo này lại một lần nữa có nguy cơ bị đeo dọa do những đổi thay trong cuộc cải cách ruộng đất của người dân địa phương.

Năm 1972, Khu giáo hội truyền giáo dòng bắt đầu được phục hồi lại và từ đây những dự án tu bổ khu truyền giáo bắt đầu được thực hiện. Kể từ đó cho đến năm 1990, khu truyền giáo của dòng Tên tại Chiquitos ngày càng nổi tiếng và được nhiều người tìm đến thăm quan, chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của nó. Cũng trong năm 1990, khu vực truyền giáo này đã được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới theo tiêu chí (iv),(v).

Tiêu chí (iv): Khu truyền giáo của dòng Tên ở Chiquitos với kiến trúc độc đáo kết hợp giữa kiến trúc bản địa với kiến trúc truyền thống của Châu Âu và Tây Ban Nha đã tạo nên những công trình có giá trị nghệ thuật lớn, đáng chú ý trên thế giới.

Tiêu chí (v): Khu truyền giáo của dòng Tên ở Chiquitos là những tác phẩm nghệ thuật dễ bị tổn thương, mặc dù vậy đã vượt qua được giai đoạn khó khăn kể cả dưới tác động của cuộc cải cách ruộng đất tại Bolivia năm 1953.