Cung điện Potola Trung Quốc

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Cung điện Potola là Di sản văn hóa Thế giới năm 1994.

Cung điện Potala - Biểu tượng Phật giáo của Tây Tạng

Cung điện Potola nằm trên núi Hồng Sơn trung tâm thành phố Lasa thuộc khu tự trị Tây Tạng của Trung Quốc. Toàn bộ cụm kiến trúc đều xây trên vách núi, quy mô đồ sộ, nguy nga hoành tráng, được coi là “viên ngọc trên nóc nhà thế giới”. Đây là công trình tiêu biểu của kiến trúc Tây Tạng và cũng là một trong những kiến trúc cổ đại nổi tiếng trên thế giới.

Cung Potola là nơi hoạt động chính trị, tôn giáo và cư trú của các đời nhà Lạt Ma Tây Tạng và là kiến trúc cao tầng cổ đại lớn nhất còn tồn tại hiện nay của Tây Tạng. Theo sử sách ghi lại thì Cung điện Potola bất đầu được xây dựng từ thế kỷ thứ 7, thời kỳ đó nơi đây được gọi là cung Hồng Sơn. Quy mô cung rất lớn, bên ngoài có ba lớp trường thành, bên trong có hàng ngàn gian và là trung tâm chính trị của vương triều Tuphan. Thế kỷ thứ 9, triều đình Tuphan bị giải thể, Tây Tạng lâm vào thời kỳ chiến loạn, cung Hông Sơn dân dân bị phế bỏ.

Cho đến đầu năm 1654, Lạt Ma đời thứ 5 mới cho xây dựng lại cung Potola. Công trình này được xây dựng trong 50 năm mới có được quy mô như hiện nay. Bên ngoài cung Potola cao 110 mét với 13 tầng. Kết cấu cung Potola là bằng đá và gỗ, toàn bộ tường cung được ốp bằng đá hoa cương, dày những 5 mét, móng tường được gia cố vững chắc nằm sâu xuống dưới nhiều lớp đất đến tầng nham thạch và còn được đổ nước thép vào trong phần giữa các lớp để làm tăng tính tổng thể và khả năng chông chấn động của kiến trúc. Mái của cung điện được trang trí bằng vàng và xử lý khéo kéo tránh hư hại, dỉ sét di thời gian. Mấy trăm năm trôi qua, cung điện Potola đã trải qua nhiều trận động đất, thử thách của mưa bão nhưng vẫn uy nghi, vững vàng. Cung điện Potola có các điện chính là Bạch Cung, Hồng Cung và dãy phòng màu trắng của các nhà sư. Trước Hồng Cung là đài phơi tượng và tranh ảnh Phật được sơn màu trắng, trong những ngày Tết Phật giáo nơi đây dùng để treo tranh Phật đặc biệt có tấm thảm Phật khổng lồ thường được treo trưng bày ở đây.

Tuy có nhiều khu vực trong tổng thể cung điện Potola được xây dựng dưới các thời kỳ khác nhau song hầu hết đều xây trên thế vách núi hết sức khéo léo, khiến cho cả tòa kiến trúc cung chùa này thành một tổng thể nguy nga, tráng lệ, rất hài hòa, nguyên vẹn, đạt trình độ rất cao về thành tựu mỹ học và kiến trúc.

Hồng cung là chủ thể của cả cụm kiến trúc nàu và là điện linh tháp của các đời Lạt Ma và Phật đường. Trong đó điện linh tháp của Đạt Lai đời thứ 5 Phosangchia là được xây dựng cầu kỳ nhất. Linh tháp cao gần 15 mét, móng vuông, mái tròn chia thành ba phần là tọa tháp, binh tháp, đỉnh tháp. Đại Lạt sau khi qua đời được đặt tại bình tháp cùng với hương liệu và hoa hồng. Thân tháp được bọc bằng vàng quỳ, tổng cộng sử dụng 3.724 kg vàng và 15.000 hạt kim cương, đá quý xanh đỏ, bích ngọc, ngọc chân châu, mã não.

Điện lớn phía tây điện lớn nhất trong Hồng cung, được dựng bằng 48 trụ cột lớn, cột cao hơn 6m. Kết cấu của tháp xây theo kết cấu hình đấu – một kiến trúc thường có trong dân tộc Hán. Sau khi cung Potola được xây xong vào thế kỷ thứ 17 và được mở rộng những năm tiếp theo đó, hàng trăm nghìn bức bích họa cũng dần dần xuất hiện đều do các họa sĩ xuất sắc trong khu vực sáng tác. Trong các điện lớn, nhỏ, cửa ra vào, lối đi và hàng lang đâu đâu cũng treo bích họa. Nội dung của các tác phẩm cũng rất đa dạng và phong phú từ chuyện lịch sử, nhân vật lịch sử, những câu chuyện thể hiện kinh Phật, một số bức truyền tải nội dung sinh hoạt, các hoạt động vui chơi, giải trí…Đây là những tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao của cung Potola.

Ngoài các bức bích họa, cung điện Potola còn cất giữ hơn 10 cuộn tranh từ thế kỷ thứ 17 đến nay. Nhiều tấm đá khắc, gỗ khắc, tượng đất nghệ thuật và nhiều đồ mỹ nghệ truyền thống của dân tộc Tây Tạng cũng được trưng bày tại đây. Tất cả những kiến trúc hay đồ vật ở cung Potola đều có giá trị nghệ thuật rất cao không những thế chúng còn phản án lịch sử lâu đời về sự đi lại, giao hữu giữa các dân tộc nhà Hán và dân tộc Tây Tạng trong suốt hơn 1000 năm qua. Là “viên ngọc trên nóc nhà thế giới” các mặt về bố cục, công trình thổ. mộc, luyện kim, hội họa, điêu khắc của cung điện Potola đều nổi tiếng trên thế giới, thể hiện công nghệ cao siêu của các thợ mộc thuộc các dân tộc Tạng, Hán, Mông cổ, Mã. Trong đó lấy dân tộc Tạng làm chính và thành tựu về nghệ thuật kiến trúc dân tộc Tạng.

• Thành nhà Hồ - Công trình độc nhất vô nhị tại Việt Nam
• Thánh địa Mỹ Sơn