Người khám phá châu Mỹ gần 500 năm trước Columbus

Từ trước đến nay, người ta vẫn quen với niềm tin rằng, người “khám phá” châu Mỹ là Christopher Columbus, mà quên đi sự kiện đã có người bản địa sống ở đây từ lâu. Đồng thời, một sự thật nữa lại bị bỏ qua là tân thế giới đã từng được viếng thăm và làm nơi định cư tạm thời của một người đàn ông châu Âu có tên là Leif Erikson vào thời điểm trước Columbus đến 492 năm.

Cuộc phiêu lưu của một gia đình bị trục xuất

Leif Erikson sinh vào khoảng năm 970 ở Iceland. Ông là con trai của Erik Đỏ và bà Thjodhild. Leif có một người chị Freydis và hai em trai: Thorsteinn và Thorvald. Họ là con của người đã chiếm Greenland làm nơi định cư. Việc đặt tên “Đỏ” cho Erik rất có thể liên quan đến màu tóc và màu sắc của bộ râu của ông

Theo sách Sagas of Icelanders (truyện chiến công của những người Iceland), Leif là người châu Âu đầu tiên đặt chân lên vùng lãnh thổ của Canada ngày nay. Nhưng trước đó, Leif lớn lên ở Greenland, nơi mà gia đình của Erik Đỏ chuyển đến sau khi ông chiếm được vùng đất này. Vợ của Leif là Thorgunna, người đã sinh cho ông ít nhất là 2 đứa con trai: Thorgils và Thorkeil. Leif Erikson được ghi nhớ như là một người đàn ông lịch lãm, mạnh mẽ và chu đáo.

Leif Erikson trong chuyến thám hiểm đến châu Mỹ (tranh vẽ của Christian Krohg năm 1893).

Lịch sử cuộc thám hiểm trong gia đình Leif bắt đầu từ khi Thorvald Asvadsson (ông nội của Leif) bị trục xuất khỏi Na Uy vì tội giết người. Ông Asvaldsson bắt đầu cuộc phiêu lưu đầu tiên của gia đình cùng con trai ông, Erik Đỏ. Gia đình sống ở Iceland cho đến khi Erik bị trục xuất khỏi nơi ở mới của ông và gia đình bắt đầu đi về phương Tây, dừng chân ở một nơi mà hiện nay được gọi là Greenland. Đó là vào năm 986.

Tuy nhiên, đây chưa phải đã kết thúc những chuyến du hành của gia đình này. Leif đã rời Greenland, thực hiện những chuyến phiêu lưu mạo hiểm để mưu tìm cho mình một cuộc sống sinh động hơn. Nhiều tài liệu đã ghi chép rằng, không như bố và ông nội, ông không bị trục xuất khỏi quê hương mà chỉ đi vì bản tính thích mạo hiểm. Leif chết vào khoảng năm 1020 tại Greenland và cuộc đời của ông được hậu thế xem như là một huyền thoại.

Mạo hiểm đến vùng đất mới

Leif rời Greenland lần đầu tiên ở tuổi 24, khi ông nhận nhiệm vụ mang quà của bố ông đến cho vua Olaf của Na Uy. Chuyến đi này đã gợi cho ông sự thích thú được khám phá những vùng đất lạ, xa hơn Na Uy và Greenland.

Khi trở về quê nhà, Leif ngẫm nghĩ về những cuộc thám hiểm trước đó của ông nội và bố, ông quyết định trải nghiệm cuộc phiêu lưu của chính mình. Ông tìm mua một chiếc thuyền và bắt tay chuẩn bị cho chuyến du hành lớn nhất trong đời của mình. Nhiều nguồn tài liệu nói rằng, ông đi thuyền về hướng tây 965km và thấy một vùng đất đầy đá cùng những tảng băng cao, mà ông gọi là Helluland, có nghĩa là “vùng đất của những phiến đá”.

Ngày nay, các nhà nghiên cứu tin rằng nơi này là đảo Baffin (là đảo lớn nhất tại Canada hiện nay và đảo lớn thứ năm trên thế giới). Leif và đoàn tùy tùng của ông không kết thúc chuyến đi ở đây mà quyết định đưa thuyền hướng về phía Nam, nơi họ nhìn thấy một vùng đất với một bãi biển và rừng cây, mà họ gọi là Markland (vùng đất rừng). Nơi này có lẽ là bờ biển phía Đông của Canada ngày nay.

Khi tìm thấy một địa điểm thích hợp, họ quyết định xây dựng những ngôi nhà để sống qua mùa đông giá rét. Sau khi đã trải qua thời kỳ lạnh nhất trong năm, Leif phái một toán thám hiểm đi tìm hiểu cặn kẽ hơn về vùng đất mà họ đã đến. Khi trở về, những người này rất thích thú khi phát hiện những quả nho trong vùng. Theo truyền thuyết, người phát hiện loại quả này là một trong những tùy tùng của Leif tên là Tyrkir, có thể là một người Hungary.

Tượng của Leif Erikson, ở cảng Seattle, Mỹ.

Khám phá này đã khiến Leif gọi nơi đây là Vinland, có nghĩa là “vùng đất rượu vang”. Nho là một trong những của báu lớn nhất mà ông mang trở về Greenland cùng với nhiều sản vật khác. Những nghiên cứu vào thập niên 1950 và thập niên 1960 bởi nhà thám hiểm Helge Ingstad và vợ ông, nhà khảo cổ Anne Stine Ingstad, đã chỉ ra rằng, nơi dừng chân của Leif Erikson và đoàn tùy tùng của ông ở Vinland nằm ở mũi phía Bắc của Newfoundland ngày nay, di chỉ này được đặt tên là L’Anse aux Meadows, được UNESCO đưa vào danh sách Di sản thế giới năm 1978.

Niềm tin khác nhau giữa cha và con

Leif và vợ ông từ bỏ đức tin của tổ tiên và trở thành những người Thiên Chúa giáo. Ông được rửa tội bởi vua Olaf Tryggvason và thuộc nhóm “truyền bá phúc âm của Vikings” ở Greenland. Leif cũng từng phục vụ trong triều đình của vua Tryggvason ở Na Uy.

Sau khi trở lại quê nhà, ông tìm cách cải đạo những người Greenland sang Thiên Chúa giáo. Leif và vợ ông, Thorgunna, đã xây dựng ngôi nhà thờ đầu tiên ở Greenland. Tại cùng thời điểm, Erik Đỏ vẫn là một người theo đa thần giáo Na Uy và tỏ ra không thích Thiên Chúa giáo.

Trong khi Leif đi đến Bắc Mỹ ngày nay, có lẽ là một phần của Newfoundland, Erik vẫn đang tôn sùng những vị thần cổ xưa của ông. Trước chuyến đi, Leif hy vọng cha ông sẽ tháp tùng cùng ông. Tuy nhiên, Erik không muốn rời khỏi Greenland.

Theo truyền thuyết, Erik đã tin vào sự may rủi, trước khi từ chối đi cùng Leif. Ông đã cưỡi một con ngựa đến tàu của con trai mình. Tuy nhiên, khi gần đến bến cảng, ông bị ngã ngựa và cho đây là điềm xấu. Vì vậy, ông quyết định không tham gia đoàn thám hiểm. Sự tiên đoán về điềm xấu đã biến thành sự thật, bởi vì hai bố con ông không bao giờ gặp lại nhau nữa. Erik chết trong mùa đông, trước khi Leif trở về nhà.

L’Anse aux Meadow được cho là vùng đất Vinland của Leif. (Ảnh: Hans Dahl).

Những cuộc khai quật khẳng định truyền thuyết

Một ngôi làng của người Viking từ thế kỷ thứ 11 được phát hiện vào năm 1960, ở L’Anse aux Meadow, cực bắc của đảo Newfoundland. Các nhà khảo cổ học đã khai quật 8 ngôi nhà và tìm thấy nhiều mẩu thực phẩm trong đó.

Họ cũng tìm thấy những xác của thú săn như caribou, sói, cáo, gấu, mèo rừng, chồn, moóc, hải cẩu, cá voi và tất cả loại chim và cá. Với nhiều người, kết quả của vụ khai quật khẳng định cuộc thám hiểm của Leif ở Bắc Mỹ là có thật. L’Anse aux Meadow được cho là vùng đất Vinland của Leif.

Greenland trở thành một phần của Đan Mạch vào năm 1814. Vào năm 1932, một nhóm các nhà khảo cổ ở Đan Mạch đã khai quật trang trại của Erik Đỏ, có tên là Brattahlid, nghĩa là “Sườn dốc”. Công trình của họ đã làm lộ ra tàn tích của một nhà thờ, được bao quanh bởi những bức tường để giữ không cho súc vật chạy ra. Cạnh bên nhà thờ, họ cũng tìm thấy một sảnh lớn, nơi người ta nấu những bữa ăn và chơi bài trong thời gian rỗi rảnh.

Năm 1961, một khám phá khác được thực hiện cũng ở địa điểm này. Một nhà nguyện nhỏ hình móng ngựa được xây dựng để tưởng niệm người vợ của Erik, Thjodhild, được tìm thấy. Nhà nguyện này cung cấp một cái nhìn vào đức tin của người phụ nữ, đã theo con trai cải đạo sang Thiên Chúa giáo. Ngôi nhà nguyện có một phòng chứa được 20 đến 30 tín đồ hành lễ.

Trong khi khai quật nhà thờ vào năm 1960, các nhà khảo cổ cũng khám phá 144 bộ xương người. Hầu hết trong số này là những người cao lớn mạnh mẽ, rất giống với người Scandinavia hiện đại. Trong số những bộ xương, có một nhóm nam giới được chôn trong một ngôi mộ lớn. Bằng chứng này nêu giả thuyết rằng họ đã chết trong khi chiến đấu. Một trong số này được tìm thấy với con dao lớn giữa xương sườn.

Điều đặc biệt là trong những thi hài được tìm thấy, có 3 bộ xương được mai táng gần bức tường nhà thờ. Theo các tài liệu thời Trung cổ, được chôn gần nhà thờ nhất là những người đầu tiên trong hàng chờ ngày phán xét. Các nhà nghiên cứu cho rằng ba bộ xương này có thể là Erik Đỏ, vợ ông Thjodhild và con trai nổi tiếng của họ, Leif Erikson. Ngày nay, những bộ xương này vẫn được bảo quản trong các ngăn của phòng thí nghiệm ở Copenhagen.