Phát minh về laser đoạt giải Nobel Vật lý 2018

Một nhà khoa học Mỹ, hai học giả Canada đã giành giải Nobel Vật lý 2018 với phần thưởng trị giá một triệu USD.

Giải Nobel Vật lý 2018 được trao cho nhà nghiên cứu Arthur Ashkin, Gérard Mourou và Donna Strickland cho những phát minh đột phá trong lĩnh vực vật lý laser, theo Guardian. Giải thưởng được Göran K. Hansson, Tổng thư ký của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, công bố vào lúc 16h55 theo giờ Hà Nội. Học giả đoạt giải sẽ giành được phần thưởng trị giá 1 triệu USD.

Học giả đoạt giải Nobel sẽ được trao huy chương bằng vàng 18K. (Ảnh: Phys.org).

Arthur Ashkin, nhà vật lý học người Mỹ, được trao một nửa giải thưởng nhờ phát minh nhíp quang học, một loại bẫy ánh sáng cho phép ánh sáng điều khiển những hạt nhỏ. Nhíp quang học của Ashkin giữ chặt các hạt, nguyên tử và phân tử bằng ngón tay laser. Thiết bị có thể kiểm tra và điều khiển virus, vi khuẩn và tế bào sống khác mà không gây tổn thương, tạo cơ hội quan sát và kiểm soát các tổ chức sống.

Các bước thực hiện bẫy ánh sáng. (Ảnh: Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển).

Hai nhà vật lý Gérard Mourou (người Pháp) và Donna Strickland (người Canada) nhận nửa giải thưởng còn lại cho phương pháp tạo ra những xung quang học siêu ngắn với cường độ mạnh. Kỹ thuật này có tên Khuếch đại xung laser cực ngắn hay CPA. Chùm laser sắc bén có thể cắt hoặc khoan lỗ qua nhiều vật liệu khác nhau với độ chính xác cực cao, ngay cả với vật chất sống. Kỹ thuật giúp thực hiện những ca phẫu thuật mắt cho hàng triệu người mỗi năm.

Giải thích về phương pháp khuếch đại xung laser cực ngắn. (Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển).

Phát minh đoạt giải Nobel năm nay đã cách mạng hóa ngành vật lý laser, giúp giới nghiên cứu khám phá các đồ vật cực nhỏ và quá trình diễn ra siêu nhanh. Những thiết bị cực chính xác này giúp mở ra lĩnh vực nghiên cứu mới, có nhiều ứng dụng trong công nghiệp và y học.

Strickland ở Đại học Waterloo, Ontairo, trở thành người phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel Vật lý từ khi Maria Goeppert Mayer nhận được vinh dự này vào năm 1963 cho nghiên cứu về kết cấu vỏ hạt nhân. Bà là người phụ nữ thứ ba trong lịch sử đoạt giải Nobel Vật lý danh giá.

Năm ngoái, giải thưởng được trao cho ba nhà nghiên cứu Rainer Weiss, Barry Barish và Kip Thorne với phát hiện về sóng hấp dẫn, những gợn sóng trong trường không - thời gian, sinh ra từ những sự kiện dữ dội như hố đen sáp nhập.

Nobel là giải thưởng quốc tế do Quỹ Nobel tại Stockholm lập ra từ năm 1901 dựa trên tài sản của Alfred Nobel, nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển.

Giải thưởng được trao thường niên cho những cá nhân và tổ chức có cống hiến nổi bật trong các lĩnh vực Y học, Hóa học, Vật lý, Văn học, Hòa bình.

Năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển lập ra Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển cho Khoa học kinh tế để tưởng nhớ Nobel, còn gọi là giải Nobel Kinh tế. Mỗi giải thưởng gồm huy chương, bằng chứng nhận cá nhân và một khoản tiền thưởng. Từ năm 1901-2017, giải thưởng đã được trao 585 lần cho 923 cá nhân và tổ chức trên thế giới.