Tại sao người bình thường không thể lái xe F1?

Như chúng ta đã biết, đua xe F1 được coi là môn thể thao đua xe đỉnh cao. Vì là môn thể thao hàng đầu nên yêu cầu của nó đối với người lái xe cũng khác với người bình thường.

Trước hết, người lái xe phải có thể lực cực kỳ khỏe mạnh. Vì xe đua F1 không có bất kỳ hệ thống trợ lực điện tử nào như trợ lực lái, hệ thống chống bó cứng phanh và ổn định thân xe nên những thao tác đơn giản như quay vô lăng cũng cần lực ít nhất là 30kg.

Tương tự như vậy, phanh xe không phải là một việc dễ dàng, mỗi lần đạp phanh cần phải có một lực 100kg, và trong một cuộc đua thì phải có hàng trăm lần đạp phanh. Ngoài ra, chức năng tim phổi của người lái xe phải mạnh mẽ, khi xe F1 khởi động, nhịp tim của người lái xe cao tới 190 nhịp/phút, nhịp tim khi đua cũng là 160 nhịp/phút. Trong hoàn cảnh bình thường, nhịp tim của người bình thường chỉ khoảng 70-90 nhịp/phút.

Người lái xe phải chịu lực rất lớn mỗi khi ngồi sau tay lái, với khả năng tăng và giảm tốc theo đường thẳng, từ lúc xuất phát ô tô có thể kéo khoảng 2G và phanh ở trong một số trường hợp có thể đạt tới 6G. Khoảng 1G trong số này hoàn toàn đến từ việc nhả ga và người lái xe phải tác dụng lực khoảng 160kg (353lb) lên bàn đạp phanh để đạt được phần còn lại.

Điều đáng sợ nhất là người lái xe phải chịu đựng khả năng tăng tốc phi thường. Vì tốc độ của xe F1 thường vào khoảng 300 km/h nên lực ly tâm ngang được tạo ra khi vào cua cao tới 4 đến 6G.

Để dễ tưởng tượng hơn thì lấy ví dụ của việc đi tàu lượn siêu tốc, sau khi hoàn thành vòng đi, nhiều người sẽ cảm thấy cơ thể nặng nề, đứng không vững, tuy nhiên lực ly tâm của những hành trình như thế này chỉ là 1,5G.

Lực vào cua đối với xe F1 cũng rất lớn, với một số đường đua khiến người lái phải chịu trọng lượng gấp sáu lần trọng lượng cơ thể của họ trong thời gian ngắn và từ 4-5G ở những khúc cua kéo dài. Tại Tuscan Grand Prix năm 2020, Lewis Hamilton đã đạt 4,9G, 5,6G và 5,2G qua các Lượt 6, 7 và 8 khi luyện tập tại Mugello, trong khi đồng đội của anh ấy là Valtteri Bottas đạt đỉnh 5,2G thông qua lượt Parabolica nổi tiếng tại Monza ở đủ điều kiện tại Grand Prix Ý cùng mùa giải đó.

Vì những điều này, các tay đua F1 thường cần rèn luyện thể chất rất nhiều, đặc biệt là để tăng cường sức mạnh cho cơ cổ - lực ly tâm cực mạnh do xe đua F1 tạo ra sẽ gây áp lực rất lớn lên cơ thể người lái, đặc biệt là cổ và phần trên cơ thể. Chu vi cổ của các tay đua như Hamilton và Alonso đạt tới 45 cm, trong khi người bình thường thường có chu vi là 38 cm.

Để chịu đựng những lực này, người lái xe cần có sức mạnh cơ bắp ở cổ, cơ trung tâm và ở chân. Họ cũng cần có hệ tim mạch tốt vì nhịp tim có thể đạt trung bình hơn 170 nhịp/phút trong suốt thời gian chạy đua, nhiều hơn mức mà một người trưởng thành khỏe mạnh thường gặp khi chạy.

Ngoài thể lực tốt, người lái xe còn phải có kỹ năng lái xe cực kỳ điêu luyện. Nếu kỹ năng điều khiển không tốt, xe sẽ dễ bị chết máy do không đủ tốc độ. Suy cho cùng, tốc độ khởi động của những chiếc xe đua F1 sẽ ở mức 6.000 vòng/phút và đây không phải là thứ mà người bình thường có thể kiểm soát được.

Khi đến đường đua, chiếc xe phải chạy đủ nhanh để đảm bảo an toàn, bởi vì chỉ khi tốc độ đủ nhanh, lốp xe mới có đủ nhiệt độ lốp và lực ép xuống để có thể cắt không khí tốt hơn và giữ cho xe đi đúng hướng.

Nếu nhiệt độ lốp không đủ, độ bám sẽ không đủ, dễ gây ra nhiều hiện tượng trượt, va chạm, trường hợp nghiêm trọng xe sẽ tông thẳng vào lan can khi vào cua.

Hầu hết các tay đua F1 đều thuê huấn luyện viên cá nhân của riêng họ để quản lý việc tập luyện và phục hồi của họ trong suốt cả năm và mối quan hệ này rất quan trọng để thành công trên đường đua. Người dễ nhận biết nhất trong số này là Angela Cullen, người đã từng là bác sĩ thể chất của Hamilton từ năm 2016 và thường được nhìn thấy ở bên cạnh anh trong gara và xung quanh bãi tập luyện.

Cuối cùng, xe đua không có điều hòa, động cơ đặt ngay sau cabin và nhiệt độ trong xe thường xuyên vượt quá 60 độ.

Để đảm bảo an toàn, các tay đua sẽ mặc trang phục chống cháy chuyên dụng nhưng trời rất nóng và ngột ngạt, sau một chặng đua, tổng lượng mỡ tiêu thụ và lượng nước mất đi trong cơ thể sẽ vượt quá 4 kg.

Dù sao thì xe đua F1 không phải là thứ mà ai cũng dám đụng vào, những cỗ máy siêu tốc độ này chỉ mất 4 giây để giảm tốc từ 300km/h về 0, còn từ 0 lên 100km/h thì chỉ mất 1,4 giây. Do đó, các tay đua F1 thường là những người được đào tạo về go-kart từ khi còn nhỏ và sau nhiều thập kỷ đào tạo, chỉ vài phần trăm trong số họ có thể lái được xe F1 và trở thành những tay đua thực thụ. Hiện tại Việt Nam vẫn chưa có tay đua F1 nào.

• Tại sao các tay đua F1 phải nằm khi lái xe?
• Một tay đua công thức 1 sẽ phải chịu những tác động vật lý nào?
• Lý do khiến chân của vận động viên đua xe đạp biến dạng khủng khiếp