Tìm hiểu về OCD - Rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Hội chứng OCD là gì?

42
2.954

OCD (Obsessive Compulsive Disorder) hay còn gọi là rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là trạng thái rối loạn tâm thần có tính chất mãn tính, dấu hiệu phổ biến của bệnh là bị ý nghĩ ám ảnh, lo lắng vô lý chi phối và phải thực hiện các hành vi có tính chất ép buộc để giảm bớt căng thẳng.

Tuy nhiên OCD thường bị xã hội hiểu sai kể cả các chuyên gia tâm lí, mọi người thường nghĩ rằng nếu bạn có thói quen luôn giữ tay sạch, lên kế hoạch đi chơi một cách chi li hay tỉ mỉ sắp xếp đồ đạc, có thể bạn đã mắc chứng OCD.

Hiểu lầm 1: OCD là những hành vi lặp đi lặp lại

Đúng như tên gọi, OCD có 2 khía cạnh bao gồm:

Sự xâm chiếm của các ý nghĩ, hình ảnh gọi là nỗi ám ảnh.
Sự cưỡng chế phải thực hiện một hành vi nào đó để giải tỏa cảm giác bồn chồn do nỗi ám ảnh gây ra.

OCD là sự xâm chiếm của các ý nghĩ, hình ảnh gọi là nỗi ám ảnh

Những hành vi mọi người liên tưởng khi nhắc đến OCD như thói quen thường xuyên rửa tay hay kiểm tra đi kiểm tra lại việc gì đó, nhưng có lẽ bạn chỉ hơi kỹ tính hay ưa sạch sẽ hơn mức bình thường. OCD thật ra hiếm gặp hơn nhiều và dễ gây ra suy nhược tâm lý. Bệnh nhân không thể hoặc rất khó kiểm soát những suy nghĩ ám ảnh và hành vi cưỡng chế, điều này thường làm mất thời gian và ảnh hưởng đến công việc và đời sống đến mức khiến tinh thần của họ sa sút nghiêm trọng.

Hiểu lầm 2: Biểu hiện chính của OCD là rửa tay quá thường xuyên

Mặc dù khi nhắc đến OCD, người ta thường liên tưởng đến việc rửa tay nhưng thật ra biểu hiện của OCD có nhiều dạng. Ám ảnh có thể bao gồm sợ bẩn, cảm giác bất an, lo mình sẽ làm hại người khác hay quá để ý đến các con số, kiểu hình, đạo đức,... Cưỡng chế biểu hiện qua việc lau chùi hay kiểm tra nhiều lần, bố trí đồ đạc chi li hay bước đi theo một quy luật định sẵn,...

Biểu hiện chính của OCD

Hiểu lầm 3: Người mắc OCD không biết điều mình làm là vô lý

Thực ra, nhiều bệnh nhân OCD nhận thức rất rõ nhưng lại không thể thoát khỏi suy nghĩ và hành động mà chính mình cũng cảm thấy vô nghĩa. Đó cũng là một trong những lí do vì sao OCD lại khiến họ mệt mỏi. Những người mắc OCD nói rằng họ phát điên lên vì bị những ý nghĩ phi lý, làm họ căng thẳng và rồi không thể kiểm soát nổi phản ứng của bản thân.

Nhiều bệnh nhân OCD nhận thức rất rõ nhưng lại không thể thoát khỏi suy nghĩ

Đâu là nguyên nhân của OCD?

Đáng buồn là chúng ta chưa thật sự hiểu được nguồn gốc gây nên OCD. Tuy nhiên chúng ta đang tìm hiểu sâu hơn và có một vài hiểu biết về chúng. Theo các nghiên cứu, OCD liên quan đến 3 vùng não bộ chi phối hành vi, nhận thức, hành động và cảm xúc. Ngoài ra, OCD còn liên quan đến sự suy giảm Serotonin (chất dẫn truyền thần kinh có chức năng kiểm soát tâm trạng, tính nóng nảy, thèm ăn, giấc ngủ, cảm giác đau,...).

Chúng ta chưa thật sự hiểu được nguồn gốc gây nên OCD.

Tin tốt là đã có các phương pháp điều trị hiệu quả chứng OCD, như sử dụng thuốc tăng hàm lượng Serotonin trong não hoặc trị liệu tâm lý và hành vi, giúp bệnh nhân quen dần với ám ảnh và phớt lờ chúng.

Thật khó chịu khi biết được rằng bộ não đang đánh lừa mình nhưng lại không thể làm trái ý nó. Nhưng khi có kiến thức và hiểu biết về căn bệnh của mình, bạn có thể tìm hiểu những cách làm quen với chúng và giảm bớt tình trạng này!

Triệu chứng và cách phòng ngừa

Người bị ám ảnh rối loạn cưỡng chế thường xuyên có suy nghĩ phải thực hiện hành vi nào đó, lặp lại nhiều lần. Hầu hết người mắc OCD có suy nghĩ bất an về các hiện tượng nào đó. Các suy nghĩ tồn tại dai dẳng, khó chịu, thậm chí chi phối, làm gián đoạn ý nghĩ khác. Lúc này, bệnh nhân rơi vào trạng thái sợ hãi, bất an.

Triệu chứng ám ảnh của người mắc OCD bao gồm: Sợ ô nhiễm hoặc bụi bẩn; ám ảnh về trật tự và đối xứng; hung dữ; luôn nghĩ về những hình ảnh khiêu dâm... Ngoài ra, nạn nhân sẽ sợ bị bẩn tay hoặc xúc động khi chạm vào bất kỳ ai khác, bứt tóc, cắn môi đến tứa máu, nghi ngờ chưa khóa cửa hoặc tắt bếp.

Một số người bị ám ảnh bởi suy nghĩ sẽ vô tình làm tổn thương ai đó, luôn đếm số trong đầu, khó chịu khi vạn vật đặt không ngăn nắp, thẳng hàng... Người sợ các thành viên trong gia đình bị hại, gặp nạn, họ sẽ lặp lại hành động hỏi han, nghi ngờ bị đe dọa nhằm giảm thiểu thương vong. Nhiều trường hợp sinh ra cảm giác ghét bỏ vẻ ngoài, dẫn tới đau khổ, bất lực vì không thể thay đổi.

Đa số người mắc chứng OCD đều nhận ra những suy nghĩ và hành động như vậy là phi lý. Tuy nhiên, họ không thể ngừng suy nghĩ và cảm thấy phải làm điều đó để “đề phòng”.

Những người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường ngại chia sẻ về tình trạng của mình. Tuy nhiên, đây là tình trạng sức khỏe như mọi bệnh lý hay hội chứng khác và cần được điều trị.

Hiện nay, những người mắc OCD thường được điều trị bằng 2 cách: liệu pháp tâm lý và thuốc. Liệu pháp tâm lý giúp điều chỉnh hành vi nhận thức (CBT), giúp bạn đối mặt nỗi sợ hãi, suy nghĩ ám ảnh mà không cần phải thực hiện hành vi.

Thuốc được sử dụng thường là dược phẩm chống trầm cảm, ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI). Nó giúp thay đổi và cân bằng lại các chất hóa học trong não của bạn. Tuy nhiên, phương pháp này cần được tư vấn, chỉ dẫn từ bác sĩ bởi nó có thể gây tác dụng phụ với trẻ nhỏ và tuổi vị thành niên.