Trên thế giới chỉ có 5 phụ nữ đoạt giải toán học cao nhất trong 90 năm qua

Các giải thưởng danh giá về toán học như Huy chương Fields, Giải Abel và Giải Breakthrough (đột phá) chủ yếu được trao cho nam giới.

Nhà toán học Pháp Claire Voisin, thuộc Viện Khoa học hàn lâm Pháp, vừa được công bố là người phụ nữ đầu tiên giành được Giải thưởng Crafoord về toán học năm 2024 - một trong những giải thưởng danh giá trong ngành toán và sẽ được trao vào tháng 5 cùng với giải Nobel, theo tạp chí Nature.

Giải Crafoord - do một nhà công nghiệp Thụy Điển thành lập năm 1980 và Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển quản lý - được trao trong 4 lĩnh vực: Thiên văn học, toán học, địa chất học và sinh học. Những ngành khoa học này được chọn để bổ sung cho những ngành khoa học đã được trao trong các giải Nobel.

Bà Maryam Mirzakhani (phải), qua đời năm 2017, là người phụ nữ đầu tiên giành được Huy chương Fields - (Ảnh: ALAMY).

217 lần trao giải toán học chỉ có 5 phụ nữ

Bà Voisin là 1 trong 5 phụ nữ giành được giải thưởng toán học hàng đầu trong 90 năm qua.

Chiến thắng trên của nữ giới nêu bật một vấn đề đang diễn ra trong toán học: sự thiếu đa dạng về giới tính trong số những người đoạt giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực này.

Sáu trong số các giải thưởng toán học hàng đầu thế giới - Huy chương Fields và các giải thưởng Abel, Shaw, Wolf, Crafoord và Breakthrough - đã được trao tổng cộng 217 lần, nhưng chỉ có 7 lần được trao cho phụ nữ.

Hai người phụ nữ - bà Voisin và bà Maryam Mirzakhani - mỗi người đã giành được 2 trong số những giải thưởng đó.

Bà Voisin đoạt thêm giải Shaw năm 2017.

Bà Mirzakhani đã giành được Huy chương Fields vào năm 2014 và được truy tặng Giải thưởng Breakthrough vào năm 2020, chủ yếu cho công trình lý thuyết của bà trong việc tìm hiểu tính đối xứng của các bề mặt cong.

Năm 2023, nhà vật lý và toán học Ingrid Daubechies - người nổi tiếng với việc sử dụng wavelet trong nén hình ảnh - nhận được Giải thưởng Wolf.

Bà Karen Keskulla Uhlenbeck đã giành được Giải thưởng Abel năm 2019 vì những nỗ lực tiên phong trong giải tích hình học hiện đại.

Và nhà lý thuyết số Maryna Viazovska đã giành được Huy chương Fields vào năm 2022.

Khoảng cách giới tính

Liên đoàn Toán học quốc tế (IMU), một cơ quan toàn cầu thúc đẩy hợp tác trong toán học, có tổ chức thành viên ở hơn 80 quốc gia. Tuy nhiên tổ chức này không lưu giữ số liệu thống kê về nhân khẩu học thành viên.

Theo khảo sát năm 2018 của Tổ chức Khảo sát hằng năm về toán học và thống kê (AMS), phụ nữ chiếm từ 25% đến 30% số tiến sĩ toán học ở Mỹ.

Bà Carolina Araujo, chủ tịch Ủy ban Phụ nữ về toán học của IMU, cho biết: “Mặc dù nhận thức ngày càng tăng về khoảng cách giới tính và những tiến bộ quan trọng trong những năm gần đây, nhưng một số khía cạnh vẫn không thay đổi”.

Theo bà Araujo, thống kê cho thấy mặc dù tỉ lệ tác giả nữ viết các bài báo khoa học về toán học đã tăng đều đặn trong những thập kỷ qua, nhưng tỉ lệ tác giả nữ trên tạp chí hàng đầu về toán học vẫn ở mức dưới 10%.

• Người phụ nữ đầu tiên đoạt "Nobel toán học" qua đời ở tuổi 40
• Chuyện thú vị về 4 nhà toán học vừa đạt giải thưởng Fields
• Giáo sư Ngô Bảo Châu đoạt giải toán học Fields