Vì sao tháng Chạp lại được gọi là tháng củ mật?

Bạn có để ý rằng vào tháng Chạp, chúng ta đều được nghe đi nghe lại câu "tháng củ mật - cẩn thận cửa nẻo". Nhưng "củ mật" là cái củ gì vậy nhỉ? 

Tháng 12 âm lịch, tức tháng Chạp, thường được gọi là tháng củ mật. Rất nhiều người dù đã khá nhiều tuổi, trải qua nhiều lần tháng Chạp rồi vẫn không biết tại sao lại có cách gọi này. Củ mật là củ gì, vì sao lại gắn với tháng cuối năm âm lịch, sao không gọi là tháng củ khoai, tháng củ cải, tháng củ sắn… là thắc mắc của không ít người.

"Củ mật" là củ gì?

Thực ra thì không có thứ củ nào trên đời tên là "củ mật" cả, có chăng chỉ là một thứ củ nào đó được ghép với từ "mật", như củ "khoai" mật mà thôi.

Sao không phải là tháng củ cải nhỉ?

Còn củ mật thực chất là từ Hán Việt, trong đó "Củ" có nghĩa là đốc trách, xem xét. Người xưa thường nói "củ sát" - tức là kiểm soát theo cách nói ngày nay.

Còn "mật" được dùng trong "cẩn mật", ý chỉ sự kín đáo, không để lộ. Vậy, "củ mật" ở đây mang nghĩa "củ sát cẩn mật" - kiểm soát cẩn thận.

Đã thành lệ truyền đời từ xưa, cứ đến tháng 12 Âm lịch được gọi là tháng củ mật, mọi người nhắc nhở nhau phải cẩn thận. Bởi theo kinh nghiệm dân gian, vào tháng giáp Tết, rất hay xảy ra trộm cắp, nên lúc nào cũng cần phải xem xét, giữ gìn đồ đạc vật dụng.

Tháng cuối cùng của năm ta là một tháng khá đặc biệt với người Việt, xưa trong xã hội nông nghiệp là thời gian đã thu hoạch, trồng trọt xong, trong nhà đã có của ăn của để, lo sắm sửa chuẩn bị ăn tết. Thời gian này cũng là lúc trộm cắp hoành hành, nhòm ngó, đục tường khoét vách.

Bên cạnh đó, "tháng củ mật" cũng là tháng nhiều người quan niệm rằng hay gặp xui xẻo, hay bị "tai bay vạ gió". Cũng không đến nỗi khó hiểu khi đây là thời điểm tiệc tùng gia tăng, các thanh niên "nhậu hết mình" rồi lái xe có thể gặp họa.

Một yếu tố cần “củ mật” nữa chính là cẩn thận củi lửa. Tháng cuối năm tiệc tùng cỗ bàn nhiều, rồi say sưa lơ là, rất dễ sơ sểnh gây ra hỏa hoạn. Thời tiết hanh khô cũng góp phần khiến các đám cháy dễ bùng lên, nhà cửa của cải ra tro thế là mất Tết.

Tại sao tháng Chạp lại là "tháng củ mật"?

Nguyên nhân cũng vì đây là tháng dễ xảy ra mất trộm nhất. Tháng Chạp là tháng sát Tết, ai cũng bận bù đầu, phải đi lại thường xuyên, thức khuya dậy sớm... nên thường rơi vào trạng thái mệt mỏi, và đặc biệt là cực kỳ buồn ngủ.

Thời điểm mọi người buông hết mọi việc để ngủ, đôi khi quên khóa cửa, đây là thời điểm lý tưởng để trộm cắp ra tay.

Thời điểm này, chỉ cần xong được việc là nhiều người sẵn sàng buông hết tất cả để ngủ ngon lành, thậm chí đôi khi còn quên khóa cổng, khóa cửa, thu dọn đồ đạc...

Và trong tình cảnh "phường đạo tặc" cũng hoạt động hết công suất để có một cái Tết no ấm thì chuyện mất trộm là hoàn toàn dễ hiểu.

Chính vì thế, cứ đến tháng Chạp, mọi người thường nhắc nhở nhau cẩn thận đề phòng để ngăn ngừa trộm cắp.

Chính vì thế vào thời xưa, quan lại các cấp cứ đến tháng Chạp là nhắc nhở người dân phải cẩn thận đề phòng, tăng cường "củ mật" để ngăn ngừa trộm cắp.

• Nguồn gốc và ý nghĩa nhân văn của Tết Nguyên Đán
• 10 điều thú vị về Tết nguyên đán của người phương Đông
• Viết và vẽ linh tinh có lợi hơn bạn tưởng