Không ai ngờ được một hồ nước với vẻ ngoài bình yên như tranh vẽ lại ẩn chứa một bí mật kinh hoàng ở bên dưới, khiến 2 triệu người xung quanh luôn trong tình trạng "sống trong sợ hãi".
"Đánh lừa" thị giác bằng vẻ đẹp êm đềm như tranh vẽ
Hồ Kivu nằm trên biên giới giữa Cộng hòa Dân chủ Congo và Rwanda. Đây cũng là một trong những hồ lớn ở châu Phi. Hồ Kivu thoát nước vào sông Ruzizi, sông này chảy về phía nam và đổ vào hồ Tanganyika. Tên "Kivu" còn có nghĩa là "hồ" trong tiếng Bantu.
Vẻ đẹp yên ả phía bên trên mặt hồ Kivu. (Ảnh: Travel).
Với diện tích mặt nước khoảng 2.700km2, nằm ở độ cao hơn 1.400 m trên mực nước biển, hồ Kivu nằm trên một thung lũng đang dần bị tách ra, gây nên các hoạt động núi lửa trong khu vực và khiến nó đặc biệt sâu. Chiều sâu của hồ xấp xỉ 480 m, trở thành hồ sâu thứ tám trên thế giới. Xung quanh hồ Kivu có các dãy núi hùng vĩ bao bọc.
Thoạt nhìn, hồ Kivu mang vẻ đẹp thanh bình như nhiều hồ nước khác. Xung quanh, các thảm thực vật vẫn phát triển mạnh mẽ, tạo nên cảnh tượng như thơ như mộng. Nhưng chẳng ai ngờ, dưới mặt nước lại tiềm ẩn mối nguy hiểm rùng rợn, là một quả bom khí độc không biết sẽ phát nổ lúc nào. Nói cụ thể hơn, điều này xuất phát từ việc bên dưới lòng hồ chứa khoảng 55 tỷ m3 khí mêtan và một số loại khí nguy hiểm khác.
Trái ngược với vẻ ngoài nên thơ, hồ Kivu chưa từng bình yên.
Quả bom phát nổ bất cứ lúc nào
Vào thời điểm tháng 5/2021, khi núi lửa Nyiragongo phun trào, các kỹ sư ở trạm điện nổi trên hồ Kivu ngước những ánh mắt đầy lo âu nhìn lên. Nhưng thứ khiến họ lo lắng hơn cả không phải là những đợt dung nham, động đất hay khí độc. Họ lo lắng nhìn bên dưới mặt hồ trong xanh tưởng như bình yên ở dưới chân, bắt đầu xuất hiện những đợt sóng vì rung chấn từ đợt phun trào.
Nơi này được ví như "quả bom" phát nổ bất cứ lúc nào. (Ảnh: WhIf).
Suốt hàng trăm năm qua, các hoạt động địa chất và núi lửa đã tích lũy lượng lớn khí mêtan và CO2 dưới lòng hồ. Nếu số khí ấy bị giải phóng ra ngoài môi trường sẽ đủ tạo ra sự hủy diệt kinh hoàng ra khu vực xung quanh.
"Núi lửa có thể gây nên vụ nổ lớn, đưa khí độc khổng lồ lên mặt nước. Nó sẽ tạo ra những đám mây khí độc chết người, ảnh hưởng trực tiếp tới sinh mạng hàng triệu người sống quanh đó. Bởi vậy, chúng tôi mới gọi đây là hồ sát nhân", ông Francois Darchambeau - chuyên gia quản lý môi trường của công ty điện lực KivuWatt, chia sẻ với AFP.
Và trên thế giới chỉ có 3 hồ nước như vậy còn tồn tại. Đó là hồ Kivu, hồ Nyos và hồ Monoun ở tây bắc Cameroon.
Vào những năm 1980 của thế kỷ trước, hai hồ nước Nyos và Monoun đều trải qua những đợt trào khí CO2, trong đó, đợt phun trào hồ Nyos khiến hơn 1.700 người chết ngạt.
Nhưng điều đáng lưu tâm là, hai vụ phun trào tại các hồ nước trên diễn ra tại những vùng hẻo lánh. Còn nếu hồ Kivu phun khí độc, 2 triệu người sẽ có nguy cơ thiệt mạng. Bởi vậy, những người dân sống xung quanh hồ nước này luôn trong nỗi lo sợ sẽ đối diện với "án tử" bất cứ lúc nào bởi quả bom "nổ chậm" này.
Nỗi sợ hãi thường trực
Sự sợ hãi và ám ảnh về hồ Kivu càng trở nên rõ ràng hơn khi núi lửa Nyiragongo đột nhiên hoạt động vào nửa đầu năm 2021. Lượng magma do nó phun trào khiến 32 người tử vong, phá hủy hàng trăm ngôi nhà, gây ra các đợt rung chấn đẩy sâu vào lòng đất, thậm chí xuyên vào lòng hồ Kivu.
Hồ Kivu hiện là một trong những hồ lớn nhất ở châu Phi. (Ảnh: Travel).
Đứng trên trạm điện ở mặt hồ, các kỹ sư nhìn bầu trời chuyển sang màu đỏ, trong lòng bất an.
"Thực sự đáng sợ. Khi tần suất động đất gia tăng, chẳng ai nói trước được điều gì", một chuyên gia lên tiếng.
Một sà lan khai thác khí mêtan tại nhà máy điện KivuWatt trên Hồ Kivu. (Ảnh: Science).
Phương án đóng cửa trạm điện và di tản được tính đến. Tuy nhiên, việc đóng cửa sẽ gây ra hậu quả rất lớn bởi khu vực này sản xuất khoảng 30% lượng điện tiêu thụ mỗi năm cho đất nước Rwanda. Họ khai thác nguồn năng lượng từ chính lòng hồ Kivu.