Quất mộc căn là loại cây cảnh đang được nhiều người săn lùng về chơi Tết 2024 bởi dáng thế độc lạ của những bộ rễ nhô hẳn lên khỏi mặt đất.
Theo nghĩa Hán - Việt, mộc là cây, căn là rễ. Quất mộc căn tức là cây quất có bộ rễ nhô lên khỏi mặt đất, phô ra vẻ đẹp vừa khỏe mạnh vừa mềm mại.
Quất mộc căn đã được nghiên cứu và đưa ra thị trường cách đây khoảng 5 năm nhưng 2 năm gần đây, loại cây cảnh này dần được ưa chuộng. Chị Ngô Thu Trang chủ nhà vườn Xuân Lộc tại Tứ Liên (Hà Nội) cho biết: "Nhà vườn của chị mỗi năm làm ra gần 1.000 cây quất mộc căn. Tuy nhiên, hầu hết cây đã được khách đặt hàng từ tháng 10".
"Gọi là quất mộc căn để nhấn mạnh tiêu chí nghệ thuật quan trọng nhất nằm ở bộ rễ cây, hàm ý sức mạnh của bộ rễ cũng giống như con người. Dù có khó khăn, gian nan nhưng lúc nào cũng mạnh mẽ vươn lên trong cuộc sống", chị Trang giải thích.
Tuỳ thuộc vào lượng rễ mỗi cây mà nhà vườn tạo hình theo nhiều dáng khác nhau.
Quất mộc căn có nhiều dáng, thế như: Huynh đệ, mẫu tử, thác đổ, ngũ phúc, tam đa, tứ quý, lộc bình… Hiện giá bán quất mộc căn tại vườn dao động từ 3 đến 15 triệu đồng. Những cây to, có bộ rễ đẹp lên tới vài chục triệu đồng.
Để có được tác phẩm quất mộc căn như ý đòi hỏi người chăm sóc phải bỏ nhiều công sức. Khi cây còn nhỏ, nhà vườn sẽ lấp đất kín gốc để bộ rễ phát triển. Khi rễ dài và to ra, người thợ sẽ đưa cây lên dần khỏi mặt đất đến khi lộ ra bộ rễ và tiến hành tạo dáng, thế. Trung bình, không kể thời gian ươm thì mất 3 năm để tạo ra một sản phẩm hoàn thiện.
Phần khó nhất khi chăm sóc quất mộc căn là khi đưa bộ rễ nhô ra khỏi đất sẽ khiến cây khó hút dưỡng chất hơn, đất dễ bị khô hơn. Vì vậy, nhà vườn phải sử dụng kỹ thuật để làm giảm sự ảnh hưởng đến chất lượng sống của cây.
Tuỳ thuộc vào lượng rễ mỗi cây mà nhà vườn tạo hình theo nhiều dáng khác nhau: Khi thì mềm mại, uốn lượn như sóng biển, lúc lại vững chãi như kiềng ba chân, hoặc đan bọc thành chùm, tượng trưng cho khối đoàn kết, thống nhất… Cây có rễ càng to, càng già chứng tỏ càng lâu năm và có giá trị lớn.
Bộ rễ cây nhô lên mặt đất tượng trưng cho con người dù có khó khăn, gian nan nhưng lúc nào cũng mạnh mẽ vươn lên trong cuộc sống.
Bên cạnh bộ rễ, quất mộc căn cũng phải có tổng thể hài hòa, bố cục mạch lạc, cung đoạn mềm mại, nhịp nhàng phô trương vẻ đẹp gốc và thân… Quan trọng nhất cây vẫn phải đáp ứng đủ bốn yếu tố "xanh - chín - hoa - lộc" như các loại quất cảnh khác.