Những người có sáu ngón tay, sáu ngón chân được khắc thành phù điêu và được nhìn với con mắt trọng vọng.
Nền văn hóa đặc sắc của người Chaco từ ngàn năm trước vẫn còn được bảo tồn ở Chaco Canyon, tại Công viên Lịch sử quốc gia Chaco (New Mexico, Mỹ). Từ lâu các nhà khoa học đã biết sắc dân này bị mắc chứng dị tật thừa ngón, dựa trên những hình ảnh điêu khắc và hài cốt tay, chân mà họ thu thập được. Trong các thời kỳ lịch sử, người thừa ngón chân hay ngón tay từng bị coi là phù thủy, hay là con cháu thần thánh như trong truyện cổ tích Việt Nam. Còn đối với người Chaco, giới khảo cổ trước đây chưa hề nghĩ tới việc dị tật này có vai trò gì trong xã hội thời xưa.
Pueblo Bonito, nhìn từ cao nguyên Chaco Canyon.
Tò mò về điều đó, nhà nhân chủng học Patricia Crown đứng đầu nhóm nghiên cứu từ ĐH New Mexico đã thực hiện khám phá toàn diện lãnh địa cổ đại Pueblo Bonito. Kết quả được công bố trên tạp chí American Antiquity chỉ ra rằng những người thừa ngón chân tay không được tôn lên mức thần thánh, nhưng họ được ưu tiên hơn rất nhiều cả lúc còn sống và sau khi đã chết.
Hình khắc bàn chân 6 ngón trên đá.
"Chúng tôi nhận thấy rằng hễ những người có 6 ngón thường được hưởng các lễ nghi quan trọng và sở hữu những đồ vật dành cho đối tượng có địa vị cao như đá ngọc lam", Crown cho biết.
Trong các di chỉ, dễ thấy những người sáu ngón được chôn cất cẩn thận với lễ nghi, phòng riêng, được đeo trang sức cầu kì trên bàn chân dị tật. Khắp khu Chaco Canyon là những đồ vật và hình khắc bàn chân nhiều ngón hơn bình thường trên tường, sàn nhà, đặc biệt là các phòng thờ. Qua khai quật, các nhà nghiên cứu còn tìm thấy rất nhiều dép sandal có chi tiết dành cho người thừa ngón. Như vậy có thể kết luận thừa ngón là một đặc điểm được coi là cao quý trong xã hội thời bấy giờ.
Dựng hình dấu chân 6 ngón tại di chỉ.
Với sự giúp đỡ của nhà nhân chủng học Kerriann Marden, từ ĐH Đông New Mexico, nhóm nghiên cứu đã phân tích 96 hài cốt và phát hiện ra 3 trong số đó thừa một ngón ở bàn chân phải. Tỷ lệ 3,1% dân số bị dị tật là khá cao so với con số 0,2% tại địa phương hiện giờ, và toàn nước Mỹ là 0,13% người da trắng, 1,4% người da màu.
Nhóm nghiên cứu đặt giả thuyết rằng chứng bệnh này di truyền qua các đời, hoặc nhiễm độc từ nguồn nào đó, hay do chế độ ăn uống của người mẹ khi mang thai nên số người mắc tăng đáng kể trong cộng đồng. Nhưng dù lý do là gì thì chắc chắn rằng những người thừa ngón luôn được tôn vinh vì sự đặc biệt chứ không bị đối xử như những kẻ quái dị.