Ba người đã được trao giải Nobel y học năm 2011, theo công bố của Ủy ban Nobel ngày 3-10. Nhưng chỉ vài giờ sau khi được trao giải Nobel y học, trường Đại học Rockefeller nơi nhà khoa học người Canada Ralph Steinman làm việc thông báo ông đã qua đời được ba ngày.
Ông Steinman qua đời ngày 30-9 vì bệnh ung thư tuyến tụy.
Giải thưởng y học sẽ mở đầu cho một tuần lễ các giải Nobel được trao ở các lĩnh vực vật lý, hóa học, văn học, hòa bình và kinh tế. Nobel y học, trị giá 10 triệu kronor Thụy Điển (1,5 triệu USD), năm ngoái về tay Robert G. Edwards, “cha đẻ" của thụ tinh trong ống nghiệm. Kể từ ca thụ tinh nhân tạo đầu tiên năm 1978, công trình của Edwards đã giúp cho ra đời 4 triệu trẻ em.
Kể từ năm 1901 đến nay, ủy ban đã trao giải Nobel y học 101 lần, người trẻ nhất nhận giải là Frederick G. Banting vào năm 1923, ở tuổi 32. Người lớn tuổi nhất là Peyton Rous, nhận giải năm 1966 khi đã 87 tuổi.
Từ trái qua là hình ảnh của các nhà khoa học Beutler, Hoffmann và Steinman trong lễ công bố giải thưởng ngày 3-10 tại Stockholm, Thụy Điển - (Ảnh: Getty Images)
Ngày mai, ủy ban sẽ tuyên bố giải thưởng trong lĩnh vực vật lý, tiếp theo sẽ là giải hóa học. Giải Nobel hòa bình sẽ được công bố ngày thứ sáu. Ngày 10-10, giải Nobel kinh tế sẽ được công bố.
Theo hãng tin AP, Ủy ban Nobel không hề hay biết về cái chết của ông Steinman và hiện không biết giải thưởng có được xem xét lại không vì tượng Nobel thường không được trao cho những khoa học gia đã quá cố.
Ông Steinman, 68 tuổi, chia sẻ giải thưởng với nhân vật người Mỹ Bruce Beutler và nhà khoa học người Pháp Jules Hoffmann. Theo đó, một nửa giải thưởng được trao cho Bruce A. Beutler và Jules A. Hoffmann “cho những phát hiện liên quan đến sự hoạt hóa khả năng miễn dịch bẩm sinh”, nửa còn lại trao cho Ralph M. Steinman “cho phát hiện liên quan tới tế bào hình cây và vai trò ứng dụng của nó trong miễn dịch”.
“Công trình của họ đã mở ra những con đường mới trong việc phát triển các biện pháp ngăn ngừa và trị liệu chống bệnh truyền nhiễm, ung thư và các bệnh do viêm”, tuyên bố cho biết.
Phát hiện của bộ ba khoa học gia này đã tạo ra nhiều tiến bộ trong việc cải thiện các loại văc-xin chống lại những căn bệnh truyền nhiễm. Về dài hạn, các phát hiện của họ có thể được ứng dụng trong điều trị ung thư, thấp khớp, tiểu đường tuýp 1, các chứng xơ động mạch và các chứng viêm.
Thành viên Ủy ban Nobel Goran Hansson nói ủy ban không biết ông Steinman đã qua đời khi chọn trao giải cho ông và đang xem xét lại các luật lệ của giải.
“Đây thật là một tin buồn vô hạn”, Hansson nói. “Chúng tôi rất đau buồn vì ông ấy không có cơ hội biết tin mình được trao giải Nobel. Chúng tôi xin chia sẻ với gia đình người quá cố”.
Giải Nobel trị giá bao nhiêu?
Không chỉ đem về cho người giành giải 1,5 triệu USD, các nghiên cứu cho thấy giải thưởng Nobel danh giá còn đem lại nguồn lợi khổng lồ cho các công ty, tổ chức mà họ cộng tác, thậm chí giúp họ sống thọ thêm hai năm.
Theo chuyên gia Paula Stephan thuộc Đại học bang Georgia (Mỹ), một nghiên cứu đăng trên tạp chí Research Policy cho biết không có gì giúp thu hút nguồn đầu tư bằng việc sở hữu một người giành giải Nobel. Chẳng hạn một công ty công nghệ sinh học có thể gây quỹ hơn 24 triệu USD nhờ danh tiếng của giải thưởng này. Các trường đại học có người đoạt giải Nobel cũng dễ dàng thu hút một lượng sinh viên kỷ lục theo học.
Một nghiên cứu khác còn chỉ ra rằng những nhà khoa học đoạt giải Nobel vật lý hay hóa học sống lâu hơn trung bình 1-2 năm so với những người không đoạt giải. “Không phải tiền giúp họ sống lâu hơn mà là giá trị của uy tín, cách nó đã thay đổi suy nghĩ của con người” - chuyên gia Andrew Oswald thuộc Đại học Warwick (Anh) giải thích.
Có trao giải cho người đã chết?
Tuy nhiên, hội đồng xét giải Nobel đang hết sức bối rối sau khi nhận được thông báo nhà khoa học Ralph Steinman đã qua đời ba ngày trước khi giải Nobel y học được công bố. AP dẫn lời Trường đại học Rockefeller cho biết ông Steinman mất ngày 30-9 vì ung thư tuyến tụy khi đang được điều trị bởi chính liệu pháp miễn dịch dựa trên kết quả nghiên cứu về tế bào tua của chính ông. Phương pháp này đã giúp kéo dài cuộc sống của ông Steinman bốn năm sau khi ông được chẩn đoán bị ung thư.
Đây là trường hợp hết sức hi hữu và là lần đầu tiên một hội đồng xét giải không biết thông tin gì về sự qua đời của người được trao. Reuters dẫn lời một quan chức thuộc hội đồng cho biết ông Steinman mất chỉ vài giờ trước khi hội đồng ra quyết định. Quy chế của giải Nobel không trao cho người đã chết, trừ khi người được trao mất sau khi công bố giải thưởng. Hội đồng Nobel đã quyết định không chọn người thay thế. Lễ trao giải sẽ diễn ra vào ngày 10-12.