Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus tại Antwerp

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus tại Antwerp của vương quốc Bỉ là Di sản văn hóa thế giới năm 2005.

Bảo tàng Plantin – Moretus vốn là một nhà máy in và cũng là nhà xuất bản được hình thành từ thời kỳ Phục Hưng. Bảo tàng Plantin – Moretus nằm tại thành phố Antwerp, đây là một trong ba thành phố đứng đầu về in ấn tại Châu Âu cùng với Paris và Venice.

Tên của Bảo tàng được đặt theo tên của hai nhân vật in sách nổi tiếng vào thế kỷ 16 là: Christoffel Plantijn và Jan Moretus. Bảo tàng Plantin – Moretus là nơi lưu trữ các bằng chứng về cuộc sống, công việc liên quan đến lĩnh vực in ấn của các nhà xuất bản tại Châu Âu thế kỷ 16. Ngoài ra tại bảo tàng cũng có trưng bày các hiện vật như máy in cũ, hình ảnh các thư viện cổ, các bản in có giá trị... của các công ty in ấn được xây dựng sau thế kỷ 16, trong đó có những công ty còn hoạt động đến tận năm 1867.

Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus tại Antwerp có nhiều giá trị về mặt lịch sử bởi nó chính là minh chứng cho một thời kỳ phát triển của văn học, khoa học tại Châu Âu.

Các tài liệu lưu trữ tại bảo tàng hiện nay còn có rất nhiều tác phẩm văn hóa, văn học, sách thương mại, kế toán... tất cả là minh chứng cho sự phát triển thương mại tại Châu Âu trong thế kỷ 16 với văn hóa là trọng tâm đầu tiên. Ngoài ra, hệ thống bảo tàng còn có giá trị bởi nó đã được xây dựng, hoạt động liên tục trong nhiều năm, được truyền qua nhiều thế hệ cộng nghệ in ấn này. Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus tại Antwerp còn là tài sản quan trọng của lịch sử Châu Âu thời kỳ Phục Hưng, Baroque và thời kỳ Cổ Điển với vô số những tài liệu quý giá mà nó đã lưu trữ.

Sở dĩ Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus có thể có những bước tiến kỹ thuật cũng như khoa học vượt trội như vậy bởi nó được xây dựng tại thành phố Antwerp. Thành phố Antwerp là thành phố được hình thành từ thế kỷ thứ 9, rất phát triển nằm bên bờ sông Schelde. Sau vài thế kỷ tồn tại đến thế kỷ thứ 13, 14 Antwerp thực sự khẳng định vị trí của mình với hàng loạt các trung tâm giao dịch tài chính, trung tâm giao lưu văn hóa Châu Âu, trung tâm nhập khẩu, trung tâm gặp gỡ của giới văn nghệ sĩ... được hình thành.

Một số máy in và bản in hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng.

Việc phát triển hàng loạt các trung tâm nói trên đã biến Antwerp trở thành một thị trường quốc tế thực sự vào thời điểm đó. Chính việc này là tiền đề của sự bùng nổ công nghiệp in ấn của thành phố và ngành in ấn ở đây đã phát triển rực rỡ vào thế kỷ thư 15. Đến giữa thế kỷ thứ 16, cả thành phố có khoảng 140 nhà máy in, nhà xuất bản, nhà sách... Antwerp từ đó trở thành một trung tâm của các doanh nghiệp có quy mô quốc tế và các nhà xuất bản lớn cùng với Venice và Paris. Trong số đó, nhà xuất bản, xưởng in lớn thuộc về Christopher Plantin.

Các bản chữ in được dùng phục vụ việc in ấn, xuất bản trước kia hiện đang được trưng bày tại bảo tàng.

Christopher Plantin đã nghiên cứu, tìm hiểu rất ký trước khi quyết định mở xưởng in tại thành phố này. Theo tính toán của ông, thành phố có dân số hơn 100.000 người vào khoảng thế kỷ 16, trong đó có rất nhiều gia đình quý tộc. Bên cạnh đó, thành phố đã rất phát triển vào giai đoạn này và là trung tâm giao dịch quốc tế đang phát triển tại Châu Âu. Với sự nghiên cứu, tìm hiểu thị trường kỹ và đầu tư quy mô, xưởng in của Christopher Plantin nhanh chóng trở thành xưởng in lớn nhất tại Châu Âu và thu lợi nhuận lớn hàng năm về cho gia đình. Năm 1589, Christopher Plantin chết, xưởng in có nguy cơ bị mất thị trường do các đối tác cạnh tranh khác. Vào thời điểm đó, Jan Moretus đã lên lãnh đạo công ty và tiếp tục phát triển sự nghiệp in ấn đã được Christopher Plantin gây dựng cho đến tận năm 1867.

Khu vực với nhiều hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng

Kể từ giữa thế kỷ thứ 17, ngành in ấn tại Antwerp bắt đầu rơi vào thời kỳ suy thoái, mặc dù vào thời điểm này một vài xưởng in vẫn còn hoạt động tốt và đưa đựơc nhiều sản phẩm in ấn xuất khẩu sang các thị trường quốc tế như Hà Lan, Tây Ban Nha...
Năm 1873, tòa nhà vốn là xưởng in, công ty xuất bản Plantin – Moretus được giao bán cho Chính quyền thành phố Antwerp với một vài thỏa thuận kèm theo.

Năm 1876, Bảo tàng Plantin – Moretus được thành lập trên những gì còn lại của tòa nhà này.

Hiện nay, Bảo tàng đang được bảo quản khá toàn vẹn. Các phòng trước kia vẫn được giữ nguyên như ban đầu cho đến ngày nay gồm 35 phòng gồm cả phòng dành riêng cho khách, phòng của luật gia René Vandevoir ( 1892-1966), phòng của các nhà văn nổi tiếng như Flemish, Emile Verhaeren...

Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus tại Antwerp được Unesco công nhận trên cơ sở các tiêu chí (ii); (iii), (iv).

Tiêu chí (ii): Thông qua các ấn phẩm được in tại nhà xưởng Plantin – Moretus, có thể thấy vai trò quan trọng của sự phát triển giữa khoa học với văn học, văn hóa chính là trọng tâm của chủ nghĩa nhân văn tại Châu Âu vào thế kỷ thứ 16.

Tiêu chí (iii): Các tài liệu, sổ sách thương mại, tác phẩm văn học... của những học giả nổi tiếng thế giới được xuât bản, in ấn tại xưởng in Plantin – Moretus chính là bằng chứng nổi bật cho truyền thống văn hóa cũng như tầm quan trọng của văn hóa trong thời gian này tại Châu Âu.

Tiêu chí (iv): Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus còn là ví dụ cho mối quan hệ và kế tục có tính chất gia đình trong nhiều thế kỷ. Bên cạnh đó ở đây còn có những tài liệu có giá trị không gì sánh nổi trong lịch sử Châu Âu về thời kỳ Phục Hưng, thời kỳ Baroque và thời kỳ Cổ Điển.

Tiêu chí (vi): Quần thể bảo tàng, nhà xưởng Plantin – Moretus là sự kết hợp hoàn chỉnh giữa những ý tưởng, niềm tin, công nghệ kỹ thuật với các tác phẩm văn hóa, nghệ thuật có thể phổ quát.